Wat Kamphaeng Laeng: een Khmer-schrijn in Zuid-Thailand

Ik heb Phetchaburi of Phetburi zoals het vaak wordt genoemd, maar één keer bezocht, maar ik moet toegeven dat ik gecharmeerd was door deze stad die één van de oudste van Thailand is.

Ooit was het een vorstelijke residentie, getuige het vanuit architectonisch standpunt een tikkeltje bizarre zomerpaleis Phra Nakhon Khiri dat koning Mongkut (Rama IV) er omstreeks 1850 op een heuvel liet bouwen: een amalgaam van Europese, Chinese en Japanse invloeden. In de stad zelf kan je, vooral langs de oevers van de Phet, nog een aantal mooie oude teakhuizen aantreffen en de meer dan vierhonderd jaar oude Wat Yai Suwannaram met het merkwaardige bibliotheekgebouwtje in de grote vijver is ook zeker een bezoekje waard. Dit geldt ook onverkort voor Wat Mahatat, een uit de veertiende eeuw daterend tempelcomplex dat met een stel mooie prangs of torens in Khmer-stijl is gesierd die herinneren aan Wat Arun in Bangkok.

Een andere belangrijke bezienswaardigheid in de stad is Wat Kampahaeng Laeng. Dit is een van de weinige Khmer-tempels die men buiten het noordoosten van Thailand kan aantreffen. Phetchaburi is immers naar alle waarschijnlijkheid ongeveer duizend jaar geleden ontstaan uit een buitenpost van het Khmer-rijk op de westelijke kust van de Golf van Thailand. Over de oorsprong van Wat Kamphaeng Laeng is nauwelijks iets geweten. Archeologen gaan er van uit dat dit tempelcomplex ofwel op het einde van de elfde dan wel in het begin van de twaalfde eeuw van onze jaartelling werd gebouwd, wat hem meteen het oudste nog bestaande gebouw in de wijde omgeving maakt. Het staat wel vast dat het oorspronkelijk een Hindoe-tempel die mogelijk gewijd was aan de godin U-Ma. In 1956 werd immers bij restauratiewerken door het Thaise Fine Arts-departement op deze locatie een beeld van haar gevonden.

Het is ook een vaststaand feit dat vanaf de veertiende eeuw deze tempel door boeddhisten werd gebruikt. Volgens dezelfde archeologen is de kans erg groot dat deze tempel werd gebouwd door de bouwmeesters die ook Prasat Sikharaphum in Baan Rangae in Surin hebben ontworpen. Bij archeologische opgravingen in 1987 werden op het terrein van de tempel verschillende veertiende en vijftiende-eeuwse Boeddhabeelden gevonden. Bij deze vondsten waren onder meer een vrijwel intacte Lokhesvara en een erg mooie Nak Prok, waarbij de Boeddha op de opgerolde slang Mukalinda zit die hem afschermt tegen zon en regen.

De naam van deze tempel is vrij vertaald ‘de tempel met de zandstenen muren’ en hij heeft deze naam beslist niet gestolen want zoals de meeste Khmer-bouwels uit die periode werd hij integraal opgetrokken uit lateriet, de typische roodbruine zandsteen. Net zoals de meeste Khmer-schrijnen is hij op het oosten gericht en was hij omringd door een meer dan manshoge muur die in elke windstreek een gopura, een doorgang op een kruisvormig grondplan, had. Buiten de vijf prangs of torens en een klein schrijn dat naar alle waarschijnlijkheid in de vijftiende eeuw werd bijgebouwd is er weinig dat nog rest van de oorspronkelijke tempel. De overige kloostergebouwen dateren uit de jaren vijftig van de vorige eeuw. De vijf kolfvormige prangs in Bayon-stijl werden gebouwd volgens een klassiek Khmer-patroon met één centrale grote toren en vier kleinere op de hoeken van het vierkante grondplan, die met een tussenafstand van telkens twintig meter afstand van elkaar werden opgetrokken. Alle torens waren bezet met stucwerk waarvan slechts een paar fragmenten met bloemmotieven de ongenadig malende tand des tijds hebben weten te doorstaan. De centrale toren was oorspronkelijk gewijd aan Shiva. De top van deze prang, die gedeeltelijk is ingestort bevatte, net als de vier kleinere exemplaren ooit vijf etages.

Wat Kampahaeng Laeng is niet de meest tot de verbeelding sprekende Khmer-ruïne maar wel interessant als een bewijs voor hoe ver de invloedssfeer van het tot op vandaag mysterieuze en bijgevolg intrigerende Angkor reikte. En een bezoek aan Petchaburi is nooit verloren tijd…