Boekbespreking ‘The Mekong – turbulent past, uncertain future’

Het is alweer een tijdje geleden dat de bijgewerkte en geactualiseerde versie van The Mekong- Turbulent Past, Uncertain Future’ van de Australische historicus Milton Osborne ‘van de drukpersen rolde, maar dat neemt niet weg dat dit boek ook maar iets aan waarde heeft ingeboet.

Dit boek is, ondanks het eerder bescheiden formaat, een standaardwerk, een must read voor iedereen die geïnteresseerd is in de turbulente maar o zo rijke en fascinerende geschiedenis van Zuidoost-Azië. The Mekong is het meeslepende en erg levendig vertelde verhaal van de volkeren en culturen langs één van de bekendste – beruchtste rivieren op dit continent.  De Mekong is niet zomaar een rivier maar een met mythes en historie beladen stroom. De rivier ontspringt hoog op het Dak van de Wereld, in de eeuwige sneeuw op het Tibetaanse plateau bij Chamdo en stroomt door de Volksrepubliek China, Birma, Laos, Thailand, Cambodja en Vietnam om dan deltagewijs, na 4909 km uit te monden in de Zuid-Chinese Zee. Deze machtige stroom is, zoals de auteur terecht stelt, de levensader van de regio die beschavingen en culturen heeft gebaard én begraven.

The Mekong’ is een intrigerend geschreven boek dat de lezer niet alleen meeneemt op een geografische reis maar ook door de tijd. Het verhaalt de opkomst en ondergang van mythische beschavingen als Funan, Chenia, en andere Khmer, Thaise of Vietnamese rijken die in de mist der tijden werden verzwolgen. Maar de auteur maakt ook handig gebruik van een aantal protagonisten om op een meeslepende wijze het boeiende verhaal van de stroom te schetsen. Van Chou Ta-kuan, een gezant van het Chinese keizerlijke hof die in de dertiende eeuw de glorie van het Khmer-rijk van Angkor bezong over de op avonturen beluste zestiende-eeuwse Iberische vrijbuiters Blais Ruiz en Diego Veloso tot Ho Chi Minh, die de geschiedenis van Vietnam ingrijpend veranderde. De lezer treedt in de voetstappen van de ondernemende Dominicaanse pater en missionaris Gaspar de Cruz, de eerste Europeaan die ooit – in 1555 – de Mekong bevoer of volgt de Franse ontdekkingsreiziger Henri Mouhot die Angkor Wat wereldberoemd maakte.

Een absoluut pluspunt aan dit boek is dat Osborne, zoals ook blijkt uit Turbulent Past, Uncertain Future, de ondertitel van het boek, niet alleen stilstaat bij het verleden van de Mekong maar ook oog heeft voor het heden en de toekomst. Zonder prekerig te willen overkomen schildert hij een weinig rooskleurig toekomstbeeld. Het complexe en delicate ecosysteem van de stroom komt immers steeds meer onder druk te staan. De belangrijkste bedreiging wordt zonder meer gevormd door de aanleg van een aantal dammen op de rivier en een aantal zijrivieren. Ambitieuze, meestal door China aangestuurde projecten, die aantoonbaar een negatieve impact hebben op fauna en flora. Vooral de visstand in Laos, Thailand, Cambodja en Vietnam lijdt onder deze projecten. Zo becijferde de auteur dat in de omgeving van de Theun Hinboum Dam in Midden-Laos, na de oplevering van deze dam in 1998, de visvangst tot 70 % is gereduceerd van het volume voor de bouw van dit kunstwerk….

Dit werk is, naar mijn bescheiden mening, véél meer dan een doorsnee-reisgids. The Mekong is een buitengewoon goed gedocumenteerd, maar vooral ook een meeslepend verteld verhaal. U raadt het al: een absolute aanrader waarvoor ik superlatieven te kort kom…

Voor diegenen die na het lezen van The Mekong nog zouden hongeren naar leer kan ik nog River Road to China, een ander boek van Osborne warm aanbevelen. In dit werk werd nauwgezet de heroïsche poging van de twee Franse ontdekkingsreizigers Doudart de Lagrée en Francis Garnier; die op 5 juni 1866 Saigon verlieten met de bedoeling de Mekong te volgen tot in China en zo een ontsluiting over de rivier van het Rijk van het Midden te exploreren en in kaart te brengen.

The Mekong: Turbulent Past, Uncertain Future   van Milton Osborne, Grove Press, ISBN: 978 – 0802138026  Hardcover 19,98 Dollar