Ontbossing, khlongs, stuwmeren en de overstromingen van 2011
‘Het centrum van Bangkok zal zeker overstromen, dat is onvermijdelijk. Over een week zal het water over de ‘big bag wall’ klotsen en het centrum onder 1 à 2 meter water zetten.’
Graham Catterwell in The Nation, 9 november 2011.
Korte tijdlijn
- Begin augustus eerste overstromingen vooral in het Noorden, Isaan en het noorden van de centrale vlakte. Er worden al 13 doden gemeld.
- Begin/midden september zijn bijna alle provincies in de centrale vlakte overstroomd.
- Eind september/begin oktober zijn de dammen genoodzaakt steeds meer water te lozen, Ayuttaya en de industriegebieden aldaar lopen onder. De graphic toont de situatie op 1 oktober.
- Midden oktober wordt Bangkok voor het eerst bedreigd. Chaotische tijden breken aan. Bewoners die het zich kunnen veroorloven vluchten.
- Midden/eind oktober begint de strijd om minstens het zakendistrict van Bangkok overstromingvrij te houden pas echt. Deskundigen en politici vliegen elkaar in de haren met tegenstrijdige voorspellingen en adviezen. Besloten wordt dat geprobeerd zal worden het centrum van Bangkok te vrijwaren van water.
- Op 5 november is de 6 kilometer lange zandzakken dijk (big bag wall) om het zakencentrum van Bangkok te beschermen klaar. Gevechten breken uit met buitenwijk bewoners die nu veel meer water voor een langere tijd te verwerken krijgen.
- Eind november is de binnenstad van Bangkok gered maar opstandjes rond de dijk blijven.
- Pas eind december/begin januari is het hoogwater overal verdwenen.
De overstromingen van 2011 waren de ergste sinds mensenheugenis
De overstromingen in Thailand van 2011 waren de ergste sinds mensenheugenis, ze kostten het leven aan bijna 900 mensen, richtten voor $ 46 miljard schade aan, en ontwrichtten het leven van miljoenen mensen. Geen wonder dat er veel aandacht uitging naar de oorzaak van deze ramp en naar wegen zoiets in de toekomst te vermijden.
Vaak werd gezegd dat dit een man-made disaster was en dan werd vooral verwezen naar de ontbossing, het beleid rond de stuwmeren en het gebrek aan onderhoud van de kanalen, met name rond Bangkok. Ik bestrijd die visie en zie de exceptionele neerslag in 2011 als verreweg de voornaamste boosdoener.
Mijn verhaal gaat over de bovengenoemde mogelijke oorzaken en ik concentreer mij daarbij op Bangkok en omgeving, dat is nu eenmaal het hart van Thailand, maar laten we niet vergeten dat er ook in het Noorden, Noordoosten en Zuiden overstromingen waren, hoewel veel minder.
Regenval
Dat de regenval in 2011 uitzonderlijk groot was, lijdt geen twijfel. Het KNMI berekende dat de neerslag in het Noorden 60 procent meer was dan gemiddeld en het hoogste sinds 1901. In de rest van het land was ze rond de 50 procent meer. In maart 2011 viel er al 350 procent meer regen dan normaal.
Op 31 juli passeerden de resten van een tropische depressie, Nockten, Thailand. Die zorgde in augustus al voor niet bedreigende overstromingen in de centrale vlakte. Van eind september tot eind oktober dumpten drie andere tropische depressies (Haitang, Nesat, Nalgae) water boven vooral het Noorden. (In de maanden juli, augustus en september valt er in Thailand gemiddeld al vijfmaal zoveel water als in Nederland in diezelfde periode.)
In oktober kwam er over een breed front een hoeveelheid water af op Bangkok 40 maal groter dan de Chao Phraya in één dag kan draineren.
Ontbossing
Ik ben een groot wandelaar in de bossen en betreur de ontbossing ten zeerste. Maar is het een oorzaak van de ramp van 2011? Ontbossing is zeker verantwoordelijk voor plaatselijke, tijdelijke flash floods maar vrijwel zeker niet voor deze ramp. Ten eerste niet omdat 100 jaar geleden, toen Thailand nog bedekt was met 80 procent bos, er al ernstige overstromingen waren. Ten tweede omdat in augustus de bosgrond al verzadigd is met water en de neerslag daarna gewoon afvloeit, bomen of niet.
Stuwmeren
Er vloeien vijf rivieren naar het zuiden om ergens bij Nakhorn Sawan de Chao Phraya te gaan vormen. Dat zijn de Wang, Ping, Yom, Nan en de Pasak. In de Ping ligt de Bhumiphon stuwdam (Trat) en in de Nan de Sirikitdam (Uttaradit). Er zijn wat kleinere dammen maar die vallen wat opslagcapaciteit van water betreft in het niet bij de twee grote dammen.
Irrigatie en stroomopwekking
De voornaamste functie van de twee grote dammen was altijd irrigatie en stroomopwekking. Het voorkomen van overstromingen kwam op de zoveelste plaats, als dat al het geval was. Het is belangrijk dat te benadrukken omdat die twee functies (1 irrigatie en stroomopwekking en 2 wateropvang ter voorkóming van overstromingen) met elkaar in conflict zijn.
Voor irrigatie en stroomopwekking moeten de stuwmeren zo vol mogelijk zijn tegen het eind van het regenseizoen en voor overstromingspreventie juist het omgekeerde. Alle protocollen (tot dan toe) waren gericht op het eerste, stuwmeren vol laten lopen tegen eind september om voor voldoende water te zorgen in het koele en droge seizoen. Daar komt nog bij dat er in 2010, een droog jaar, te weinig water achter de dammen stond en dat daar weer kritiek op was. Een duivels dilemma dus.
Effect dammen op voorkomen overstromingen valt tegen
Dan nog een belangrijk punt. De twee grote stuwdammen, Bhumiphon en Sirikit, vangen slechts 25 procent van al het water op dat uit het Noorden komt, de rest vloeit buiten deze dammen om naar het Zuiden, de centrale vlakte in. Zelfs bij een perfect beleid rond de dammen ter voorkóming van overstromingen zou je de hoeveelheid water naar het zuiden met slechts 25 procent verminderen.
Waarom werd er pas in september/oktober veel water geloosd uit de dammen?
De grote hoeveelheden water die in september en oktober uit de dammen moesten worden geloosd om dambreuk te voorkómen, hebben zeker bijgedragen aan de ernst en de duur van de overstromingen. Had dat voorkómen kunnen worden? Daar zijn de meningen over verdeeld.
Er zijn diegenen die zeggen dat al in juni/juli water had moeten afstromen (dat gebeurde ook wel, maar kleine hoeveelheden) echter in die maanden was de waterstand in de stuwmeren geheel volgens plan, tussen 50 en 60 procent gevuld, geen enkele reden dus voor zorg. In augustus nam die waterstand snel toe maar zeker niet heel erg uitzonderlijk. Bovendien waren er toen al overstromingen in de centrale vlakte en aarzelde men die te verergeren.
Het was pas na de hevige regenval in september/oktober dat de waterstand kritisch werd en er moest worden geloosd. Het is, denk ik, onredelijk er van uit te gaan dat in juni/juli voorzien kon worden dat er in september/oktober nog heel veel regen zou vallen, zo goed zijn de lange-termijnvoorspellingen van het weer nu ook weer niet.
De khlongs
De slechte staat van onderhoud van de khlongs, het stelsel van kanalen in en rondom Bangkok, wordt ook vaak aangewezen als een factor die bijgedragen heeft aan de ernst van de overstromingen. Dat is niet geheel terecht om de volgende reden.
Het kanalenstelsel is voor een groot deel ontworpen door een Nederlander, Homan van der Heide, in het begin van de vorige eeuw, en was en is uitsluitend bedoeld voor irrigatie. Ze zijn niet aangelegd noch geschikt om overtollig water vanuit de centrale vlakte om Bangkok heen naar zee af te voeren, althans niet in voldoende hoeveelheden (Daar wordt nu aan gewerkt).
Conclusie
Ik ben van mening dat verreweg de voornaamste oorzaak van de overstromingen in 2011 de uitzonderlijke regenval in dat jaar was, terwijl andere zaken daar misschien in geringe mate aan bijdroegen. Het was slechts voor een klein gedeelte man-made. Ik wil ook nog opmerken dat in alle moessonlanden, van Pakistan tot de Filippijnen dit soort overstromingen regelmatig vóórkomen, zonder dat iemand iets anders als schuldige aanwijst dan hevige neerslag.
Ik ben niet ingegaan, en wil ook niet ingaan, op het beleid toen de overstromingen eenmaal een feit waren, dat is een onderwerp op zich.
Je moet veel belangen tegen elkaar afwegen
Wat het voorkómen van dit soort overstromingsrampen in de toekomst aangaat wil ik alleen opmerken dat het een ontzaglijke moeilijke taak is; vooral omdat je zoveel belangen tegen elkaar moet afwegen (boeren-andere inwoners; Bangkok-platteland; milieu-economische ontwikkeling; enz.). Dat kost tijd. Een perfecte oplossing bestaat niet, het is bijna altijd moeten kiezen tussen twee kwaden, met alles wat dat meebrengt aan overleg, gesteggel, ruzies en opstanden.
Er zijn al diverse hoorzittingen gehouden over het aanleggen van opvangplaatsen voor overtollig water (een snelle, goedkope maar gedeeltelijke oplossing), de zgn monkey cheeks, in het noorden van de centrale vlakte. Dat schiet niet echt op omdat de bewoners niet echt enthousiast zijn over het idee dat zij maanden in 1 à 2 meter water moeten staan zodat Bangkokinezen droge voeten kunnen houden.
Ik vermoed dat het altijd een zeer gedeeltelijk oplossing zal zijn met hier en daar wat kleinere of grotere verbeteringen. Je goed voorbereiden op de volgende overstroming is dus evenzeer belangrijk.
Over deze blogger
-
Geboren in 1944 in Delfzijl als zoon van een eenvoudige winkelier. Gestudeerd in Groningen en Curaçao. Drie jaar als arts gewerkt in Tanzania, daarna als huisarts in Vlaardingen. Een paar jaar vóór mijn pensioen getrouwd met een Thaise dame, we kregen een zoon die drie talen goed spreekt.
Bijna 20 jaar in Thailand gewoond, eerst in Chiang Kham (provincie Phayao) daarna in Chiang Mai waar ik graag allerhande Thai lastigviel met allerlei vragen. Volgde het Thaise buitenschoolse onderwijs waarna een diploma lagere school en drie jaar middelbare school. Deed veel vrijwilligerswerk. Geïnteresseerd in de Thaise taal, geschiedenis en cultuur. Woon nu alweer 5 jaar in Nederland samen met mijn zoon en vaak met zijn Thaise vriendin.
Lees hier de laatste artikelen
Geschiedenis19 december 2024Op zijn verjaardag in 1995 gaf koning Bhumibol aan dat alle mannen een gratis sterilisatie konden ondergaan
Geschiedenis14 december 2024Hoe een Nederlandse krant schreef over de studentenopstand van 14 oktober 1973
Geschiedenis12 december 2024Hoe schreef de Nederlandse pers in 1960 over de geschiedenis en de huidige situatie in Thailand
Cultuur17 november 2024Schemering op de waterweg
Positief en een verhaal dat het duidelijker maakt dan al dat geroep en geblaat van de KENNERS. Bedankt voor de informatie Tino.
Inderdaad een mooi verhaal, of het positief is weet ik niet, Tino weet er veel vanaf maar is hij nu een KENNER??beetje jammer dat als men een reactie op een onderwerp als deze geeft, geheel gegeven en op zijn eigen beleving gebaseerd dit naar wat hij hoort en ziet, dan weer direct word afgeschilderd als het geblaat van een Kenner.
En hoe komt het dan dat ook in de gewone jaren na 2011 de boel weer onderloopt? Zoals bijvoorbeeld ook het weer onderlopen van Ayuttaya? Terwijl er op de in 2011 gebleken zwakke plek nog wel een betonnen wal op de dijk was geplaatst? Men was vergeten te kijken naar de staat van de dijk, zodat het water in 2012 onder (!) de betonnen wal doorstroomde…..
Uit het – analystisch gezien – wel heldere verhaal van Tino proef je de eindconclusie “niks aan te doen” en dus ook “niks aan doen”.
En dat lijkt mij een wat te fatalistische benadering. Maar dat zal door Gerrie wel als “geblaat van KENNERS” worden beoordeeld.
Mooi geschreven, maar ik was in september 2011net voor de overstroming in Rangsit en een kanaal daar stond totaal vol met planten en de sluisdeuren waren niet meer te openen, later eind oktober tijdens de overstroming stond er bij de huizen van de famile ongeveer 80 cm water en op het nieuws zag ik dat burgers met houwelen en batsen bij een sluis een gat groeven in de dijk, om de rijke huiseigenaren die maar 30 cm toen hadden, te beschermen en doordat grote gat stroomde het lage gebied vol, gevolg 1.80 in huis dat ongeveer 60 cm hoger lag dan de weg, mijn huis had 14 personen extra om te eten en te slapen, toch gezellig dank zij zulke lieden en onverantwoorde bestuurders.
In een woud van factoren is het niet eenvoudig, zo niet onmogelijk (zelfs voor waterexperts) om precies de oorzaken van overstromingen in dit land (zoals bv die van 2011) vast te stellen en hun onderlinge samenhang en afzonderlijke importantie.
Belangrijker is de vraag hoe we de schade die dergelijke overstromingen aanrichten kunnen verminderen en aan welke zaken prioriteit wordt gegeven. Zo lijkt het droog houden van het centrum van Bangkok prioriteit nummer 1 te zijn (geworden). Oudere Thai en expats kunnen zich nog overstromingen in Silom en Sukhumvit herinneren. Ik kan me nog herinneren dat ook tijdens de overstromingen in 2011 is gesuggereerd om alle dammen open te zetten, alle dijken te verwijderen zodat het water zijn natuurlijke weg (ook dwars door de stad) naar de zee zou kunnen vinden. De verwachting was dat het centrum van Bangkok voor maximaal 4 dagen onder 30 centimeter zou staan. Voor toppolitici op beslissingsniveau in dit land was dit absoluut onaanvaardbaar. Niemand werd verder om een mening gevraagd, ook niet het parlement.
Inderdaad Chris. Tot mijn knieen heb ik door het water op Sukhumvit gelopen. Enorme regen,zeer juist, maar de waterhyacinthen waren ook debet aan de ernst en de ontboste hellingen hebben ook een bijdrage geleverd. Of en in hoeverre de ene factor meer heeft bijgedragen tot de overstromingen dan de andere laat ik in het midden daar ik geen kenner ben{ althans niet van overstromingen,s oorzaken}.
Wij hebben bij Laksi twee maanden onder 1.50 water gestaan, alleen om het centrum te sparen. Onze overstroming en ook de extra lange duur ervan , was zeker manmade.
Ook de conclusies van Tino kan ik niet delen. Hoe zat het ook weer met die extra rijstoogsten, waarvoor ze het water langer dan verantwoord vast hielden? En het feit dat alle dammen ongeveer tegelijkertijd te hoog peil hadden en toen maar gods water over gods akker lieten stromen?
Daarnaast doet een complot theorie de ronde waarbij bezitters van hogere gronden deze opeens als floodfree tegen hoge prijzen konden verkopen. Dus overstroming om grond speculanten een handje te helpen.
In Thailand is alles mogelijk, behalve vooruitzien
Beste Tino, ik ben van mening dat het effect van ontbossing groter is dan jij wilt doen geloven. Als je de situatie van 100 jaar geleden aanroert, geef je aan dat het land voor 80% bebost was. Ik kan je verzekeren dat dat toen zeker niet het geval was in de rivierendelta van Bangkok, dat al heel lang bekend stond vanwege zijn vruchtbare bodem. Dus in dit gebied moet100 jaar geleden het bomenbestand niet veel anders geweest zijn dan nu.
Tino , had gewoon zin in een mooi verhaal op Thailandblog, hij maakte het zelf knap lang en mooi geschreven maar ik moet mensen zoals dokter Tim gelijk geven.
Het effect van ontbossing is overal ter wereld een gigantisch probleem en zeker ook in Thailand .jaren terug is men hier begonnen de boeren gek te maken rijst te kweken en voor het gemak daarvan graaft men de grond 50 cm af om een diepte te creëren om het water te kunnen behouden voor de rijst te kweken wat eigenlijk totaal niet nodig is .
Daarbij zijn de meeste bossen gewoon verdwenen , wat overblijft als je met je vierwieler door Thailand rijd zijn alleen staande bomen die meestal niet veel meer te goed hebben omdat er omheen geen grond meer is .
Ik krijg nou echt zin om door te draven. Ik neem een driehoek met als top Nakhon Sawan en als basis de lijn tussen Nakhon Pathom en Prachin Buri. Reken mee want dat kan ik niet zo goed. Ik denk dat het gaat om grofweg 17.500 vierkante kilometer. Dit ga ik denkbeeldig herbebossen. Ik zet op elke hectare 100 bomen. Ze staan dus 10 meter uit elkaar. Bomen staan in bossen meestal dichter bij elkaar maar ik wil niet overdrijven omdat je nou eenmaal niet overal bomen kan planten. Om dezelfde reden heb ik ook het landoppervlak naar beneden afgerond. Honderd bomen per hectare, worden er 10.000 per vierkante kilometer. Op zoveel land kan ik 17.500x 10.000 bomen kwijt. Dat zijn 175 miljoen bomen. Wat is het effect? Deze bomen verdampen per dag minstens 250 liter water. Dat is op zijn minst 450 miljoen ton water dat per dag niet door de rivieren hoeft. Ik ga ervan uit dat er minstens 3 kubieke meter water per boom extra in de grond opgeslagen kan worden. dat is meer dan 500 miljoen ton water dat ook niet in de rivieren komt. Bovendien zijn de rivieren 2 maal zo diep omdat ‘ontboste’ rivieren enorme massa’s zand meenemen en onderweg afzetten.
Voor het systeem dat ik hier schets, is het hemelwater van 2011 geen enkel probleem. Met vriendelijke groeten, Tim.
De natuur was inderdaad heftig dat jaar.
Ik ben geen kenner, maar zie wel gevolgen van het handelen door de mens.
Het hele jaar door ziet men bruingekleurde rivieren, die tonnen en tonnen vruchtbare aarde naar de zee spoelen. Jungle, ook op beschermde berghellingen, wordt gekapt om plaats te maken voor landbouw e/of veeteelt. In het gebied waar ik woon, liepen 50 jaar geleden aapjes rond, zelfs tijgers. Nu ziet men alleen mais en suikerrriet.
Geen bomen en wortelgestel meer, die een hoop water kunnen opvangen en absorberen. De aarde wordt weggespoeld totdat een stenen helling overblijft, waar het water vanaf racet richting beken en rivieren. Wat rest is onbruikbare grond, er groeit bijna niets op. De mens is m.i. een factor van belang.