Winter in Isaan (3)

Op het erf van poa Keim zit een hoop volk tussen de traditionele rommel. Doch vreemd genoeg geen eten of drinken op de stenen tafel en weinig animo. Er hangt een wat eigenaardige sfeer, nauwelijks vrolijkheid in de gesprekken. Nog vreemder: er staan een paar netzakken gereed, samen met een boel plastic zakjes waarin traditionele Isaanse etenswaren zitten. Gedroogd varkensvlees, een soort groenten, kleefrijst. Zoon Aek gaat het dorp verlaten, samen met zijn vrienden Aun en Jaran.

Dat verbaast De Inquisiteur, we zitten vlak voor de rijstoogst en deze jonge mannen zijn nodig, er zijn niet veel sterke handen meer.

Hun nakende vertrek is dan ook het onderwerp van de gesprekken. Het moet, veel gezinnen kunnen niet meer verder. Er moeten rekeningen betaald worden, de kost van het leven wordt te duur. Ouders en grootouders zullen een grote inspanning moeten leveren om de oogst binnen te halen, in de hoop dat de mannen job vinden en vervolgens financieel kunnen bijdragen. Bovendien weten ze nu al dat ze niet zullen kunnen genieten van de enorme prijsopslag van kleefrijst in de magazijnen. Die is van ongeveer twintig baht per kilogram naar veertig geschoten, een verdubbeling. Maar de graaiers van opkopers die nu al rondlopen zetten de mensen weer eens het mes op de keel. Ze bieden doodleuk dezelfde prijs aan van vorig jaar, tien tot twaalf baht. Als ze nu verkopen, na de oogst geven ze minder is de melding.

Het is daarom ook dat de sfeer niet zo vriendelijk is, ze worden het beu.

Zo komen er nog gebeurtenissen tevoorschijn die erop wijzen dat de problemen te groot worden. Jan(itra) en Mar(issa) gaan ook weg. Twee leuke en vrolijke meiden van rond de twintig, altijd opgewekt, heel aanhankelijk aan hun familie. Geen probleem dat ze mee in de rijst moesten werken, de buffels begeleiden, zelfs mee verbouwingen aan de boerderij uitvoeren. Namen zelfs vaak deel bij gemeenschapswerk, kortom, ze waren tevreden met hun leven.

Doch al een week of twee kon De Inquisiteur merken dat er iets aan de hand was.

Als ze naar de shop kwamen hoorde je dat al van ver. Met z’n twee op een gammele fiets, uitbundig lachen over wat dan ook. Altijd beetje bijpraten met het lief, lachen met De Inquisiteur zijn opmerkingen. En altijd dat positieve, dat vrolijke, doofde stilaan uit. Ze werden stilletjes, praatten niet veel meer, lachen was er nog nauwelijks bij, enkel uit beleefdheid. De Inquisiteur, nieuwsgierige farang, vroeg het lief wat er aan de hand was.

Hun ouders leven van de rijst en de groenten die ze kweken, grotendeels voor de verkoop. Vader verdiende in het tussenseizoen bij als timmerman. Doch geen werk meer. De familie bestaat uit de ouders met hun twee dochters, is er nog een zoon van dertien en de grootouders langs vaderskant. De familie kan niet leven van wat enkel de rijst en de groenten opbrengen.

Dus moeten de twee meisjes uit huis doch die willen dat helemaal niet, ze willen in het dorp, tussen familie en vrienden blijven. Maar er is geen inkomen te vinden hier.

Eim, vriendin van liefje-lief, is aan het klagen op Facebook. Zowat dagelijks en altijd over geld. Dat was voorheen niet zo, meestal kwam ze met grappige en positieve berichten. Doch haar kinderen baren haar zorgen. Een kleutertje, geen probleem. Doch ook twee tieners die stilaan wel wat wensen hebben. Een telefoontje, vele vriendinnetjes hebben het en indien zij er geen hebben vallen ze sociaal uit de boot. Maar dan ook internet nodig, een bijkomende maandelijkse vaste kost. En is er nu nergens een brommertje, tweedehands ook goed, te koop? Jawel, maar toch nog steeds een paar duizend baht. Plus een rijbewijs behalen, taks betalen en een verzekering nodig. En brandstof die ook weer vaste kost gaat worden. Eim wil haar kinderen geen tekort doen maar zit financieel vast, avonturen met leningen wil ze niet.

Aom en Nuch hebben een vaste job als leerling begeleidsters aan de kleuterscholen in de gemeente. Deze twee dames die voorheen een redelijk goed leven hadden zijn ook stilaan zuiniger geworden. Hun gewoonte om af en toe ’s avonds ergens lekker te gaan zitten keuvelen bij wat snacks en een biertje is afgeschaft. Zelfs toen ze vorige week aan het meer mee kwamen feestvieren viel het op dat er geen uitbundigheid was, De Inquisiteur merkte dat ze regelmatig hun portemonnee boven haalden en begonnen te tellen. Op een grap hierover reageerden ze heel stoïcijns: we moeten ons budget controleren. Een streep door de rekening van de normale aanhangers die ze hebben, uit op een gratis biertje, af en toe kregen die wel eens een glas maar de volle fles niet meer.

Ook dagdagelijks ziet De Inquisiteur dat men de tering naar de nering zet in de shop van het lief. Waar voorheen niemand om vroeg is nu standaard geworden. Zakjes ijs voor vijf baht. Geen tien baht meer, laat staan twintig baht. De wat duurdere producten zoals shampoo en douchegel, scheerzeep, wasproducten, … blijven liggen. Enkel die van tien en vijftien baht verkopen normaal.

En zie, plots krijgen kinderen niet meer direct waar ze om vragen. Koekjes, snoepgoed, frisdranken. Duurder geworden wegens belasting op suikers. Die versnaperingen van tien baht voorheen kosten nu elf, twaalf baht. Ook de roltabak van de mannen. Van tien baht voor een pakje naar vijftien baht.

Het lijkt allemaal niet veel, wat is nu twee of vijf baht duurder? Wel, dat is twintig tot vijftig procent! Een kilo varkensvlees, kip, … . Tien tot twintig procent duurder.

De klap op de vuurpijl was de prijs van rijst, net die soort die men hier alle dagen op tafel zet: kleefrijst, <kaniaauw>. En nog geen klein beetje ook: van gemiddeld twintig baht per kilogram naar veertig. Een verdubbeling. Stel je in Europa maar eens voor dat de prijs van brood simpelweg verdubbelt, van de ene op de andere dag.

Het populairste <mu ka taa> restaurant van het stadje is ook duurder geworden. Van honderdnegenentwintig baht naar honderdvijftig. En dat is te zien, weinig volk aanwezig daar waar er voorheen altijd wel enkele tafels bezet waren. Doch een traditioneel Isaans restaurant bezoek is met de ganse familie. Direct vijf, zes of meer personen. Dan loopt de rekening op.

Sluipend, haast onzichtbaar, worden vele levensnoodzakelijke goederen duurder en duurder. Op een inkomen van nog geen tienduizend baht maandelijks is een verhoging van tien tot twintig procent van de uitgaven wurgend. Inflatie is een woord dat de dorpelingen nauwelijks wat zegt maar het fenomeen raakt hen danig, bovendien zijn het vrij ongeloofwaardige cijfers wanneer ze spreken van twee procent of daarrond.

Hoe de overheden hier de inflatie meten weet De Inquisiteur niet, maar het zal wel een beetje op hetzelfde neer komen als in Europa: een korf van goederen en diensten doch de meeste die erin zitten zijn nauwelijks vergelijkbaar met wat de mensen echt gebruiken.

Ja, de prijs van brandstof wordt goed bewaakt, ze zijn daar in Bangkok nog niet vergeten toen ergens vorig de prijs van diesel boven de dertig baht kwam. Over gans Isaan ging men de tankstations blokkeren van de staatsmaatschappij PTT, de woede was dusdanig groot dat men moest gaan subsidiëren om de prijs terug omlaag te krijgen. En heeft de overheid geluk dat de olieprijs redelijk laag is, en is de sterkte van de baht daar een zegen bovenop voor.

Nu zou je kunnen denken, toch goed, belasting op suikers, ongezond!

Pure onzin natuurlijk, gezondheid heeft er niets mee te maken, enkel geld. Net als voor die roltabak, een van de weinige pleziertjes die ze zich konden veroorloven.

Of mooi toch: de rijst veel duurder, goed voor de boeren.

Nog grotere onzin, heel die prijsverhoging komt enkel ten goede aan de kapitaalkrachtige speculanten, geen baht meer voor de boer.

Net als die verhogingen van het minimumloon, hier in de streek is dat nu driehonderdvijftig baht per dag. Goed zo, verdienen de mensen eindelijk wat meer!

Weer dikke onzin, deze verhoging is veel te laag om de inflatie op te vangen, laat staan om hun positie te verbeteren.

En sinds dat bedrag van kracht is, viel de weinige woningbouw ter plaatse ongeveer plat. Vakmannen krijgen nauwelijks opdrachten, niemand kan dat nog betalen. Nog weinigen vinden werk als dagloner, er wordt simpelweg niet meer geronseld.

Er is wat aan het borrelen onderhuids. Vroeg of laat pikken de Isaaners het niet meer.