Lung Addie maakt kennis met de KIET
Onlangs, bij een bezoek aan de lokale, wekelijkse markt, hoorde Lung Addie het opnieuw: het woord Kiet. Hij had er reeds kennis mee gemaakt bij het shoppen op de dagelijkse ochtendlijke versmarkt (talaad) maar er toen geen aandacht aan geschonken; een mens hoort hier tenslotte zoveel nieuwe dingen.
Lung Addie wou 500gr gehakt kopen, Garoena, ha roi grem moe sab khap… De jonge verkoopster schepte het gevraagde in de gekende plastiek zak en gaf het door aan een grootmoedertje, welke blijkbaar de weegster van dienst was, met de woorden “Ha Kiet”. Daar viel het woord Kiet weer… wat mag dit toch betekenen? Ik vroeg ha roi grem en wat kwam die kiet daar nu weer bij doen? Is de Thaise taal dan toch zo gecompliceerd en zal ik het nooit leren?
Tijdens de bouwwerken hier had Lung Addie, bij lengtemetingen ook reeds dat woord kiet horen vallen. Nog meer, toen hij een maatbeker gebruikte, om een vloeistof af te meten, ook het woord kiet horen vallen, hij was totaal de kluts kwijt. Het is dus geen gewichtsmaat, geen lengtemaat, geen inhoudsmaat, het moest iets magisch zijn wat voor alles kan gebruikt worden. Daar wou Lung Addie het fijne van weten, dus op onderzoek. Bij wie kon hij beter zijn dan bij zijn buurman, een rasechte professor en zijn vriendin, een regentes wiskunde. Die moesten beiden wel een plausibele uitleg over deze mysterieuze maat kunnen geven.
De vraag werd gesteld en bij wijze van voorbereiding op het antwoord, begon de regentes alvast op haar vingers te tellen. Oei, dit zou een zwaar wiskundig probleem kunnen worden en Lung Addie verwachtte zich aan ingewikkelde wiskundige formules met logaritmische- en wie weet, zelfs integraalberekeningen erin… das lange tijd geleden, zou hij daar nog iets van snappen en hier moeten afgaan als een gieter? Was het wel verstandig geweest zo een ingewikkeld probleem ter vraag te stellen? Lung Addie begon reeds te zweten en verliet even de blijkbaar zware discussie tussen de professor en de regentes om zich snel wat moed in te drinken met een koele Leo.
Ze waren tot een compromis gekomen en zouden het Lung Addie dus even verduidelijken. Iedereen hier kent wel de gebruikelijke balansjes, algemeen gebruikt op de markt. Zo een ouderwets metalen ding met een verticale schijf en wijzer. Op die metalen schijf staan strepen, lange en korte strepen. Wel zo een lange streep vertegenwoordigt 100gr en een kort streepje 50gr. Dus de lange streep is de KIET en de korte streep is Khrung Kiet. Hetzelfde op een meter, de lange strepen zijn 10cm en de korte strepen 1cm. Door de regentes werd zelfs aan Lung Addie uitgelegd dat er 10 kiet in een kilogram gaan en 20 khrung kiet in dezelfde kilogram. Het werd zelfs gedemonstreerd met didactisch materiaal want er gingen twee handjes, met aan elk 5 vingers, in de hoogte. Oudere mensen kennen blijkbaar de eenheidsmaten niet en hoeven die ook niet te kennen want hun Kiet kan voor alles dienen.
Wat kan het leven toch eenvoudig zijn in een mooi land als Thailand. Waarom moeten de Farangs altijd alles zo ingewikkeld maken met hun vervelende en ingewikkelde maten en gewichten? Gebruik gewoon de KIET.
– Herplaatst bericht –
Over deze blogger
-
Geboren in 1955. Maakte kennis met Thailand meer dan 20 jaar geleden, toen ik regelmatig in BKK een tussenstop maakte na het beëindigen van werkopdrachten radiometingen op de toen nieuwe luchthaven van Hong Kong. Woon nu meer dan 10 jaar permanent in de provincie Chumphon. Ik ben de auteur van het TB-dossier 'Uitschrijven voor Belgen'.
Mijn beroep was Expert Senior Field Engineer radiometingen. Hobbies:
- het administratief bijstaan van Thaise weduwen van overleden Belgische mannen, met de Belgische overheidsdiensten: pensioenen-erfrechten-belastingen.
- Radio-zendamateurisme telegrafist met licentie in Thailand en Cambodja.
Lees hier de laatste artikelen
Thailand algemeen16 november 2024Je maakt van alles mee in Thailand: een schot in de roos (nieuw)
Eten en drinken8 november 2024Zelf kaas maken in Thailand (3 slot)- Eten en drinken7 november 2024Zelf kaas maken in Thailand (2): dag 4 tot 12
- Eten en drinken6 november 2024Zelf kaas maken in Thailand (1): dag 1 tot 3
Leuk verhaal wel, maar op de conclusie valt wel wat over op te merken. Google maar eens “Oude maten en gewichten” en zie hoe ingewikkeld allerlei maatvoeringen in Nederland ooit waren. Wie kent nog de grote el, de kleine el, de schepel, de mud, de duim, de voet, de steekan. Ook de streep is een ouderwetse inhoudsmaat. Het metrisch stelsel heeft aan dat labyrint aan maten en gewichten een eind gemaakt.
Nee, het zijn juist de Thai, die het nog ingewikkeld doen, want wat te denken van de rai en de wah?
Wat is er mis met de rai en de wah?
In Nederland hebben we nog de hectare en de are.
Er is inderdaad niets mis met de rai en wah, anders dan de woorduitdrukking doet lijken. De hectare en de are behoren tot het metrisch (of metrieke) stelsel. Dat gaat uit van uniforme standaardafmetingen. De Thaise (oppervlakte)maten zijn daarvan afgeleid. Ook die gaan uit van uniforme standaardafmetingen. Kijk maar eens op de website van Siam Legal. die hebben een eenvoudige tabel op hun website gezet voor conversie.
http://www.siam-legal.com/realestate/thailand-convert-rai.php
Zo anders is het met de oude “Engelse” maten waarnaar Gringo verwijst. Ja, ik ken die nog wel vanwege mijn opleiding in een ver verleden. De duimstok, gebruikt door timmerlieden, geeft nog steeds beide stelsels aan in cm en duim (= 1 inch). De el komt van de lengte tussen de hand en elleboog. Vroeger gebruikt door verkopers van stoffen op rol. Je was dan beter af als je naar een lange verkoper ging, want die heeft langere armen en dan was de “el” langer. Je had dan meer stof voor hetzelfde geld. Dat verschil werd kennelijk opgelost door een gemiddelde maat aan te houden en voor die maat een stok te maken. Zo’n stok heb ik nog in mijn bezit. Een vierkante hardhouten stok (vermoedelijk ebbehout) met een ingelegd messing streepje rondom op de plaats net voor daar waar de duim erop ligt. Daardoor werd de el relatief uniform gemeten, van duim tot einde stok.
Voor de liefhebbers onder ons:
Een meter is officieel gedefinieerd als de afstand die het licht in een vacuüm omgeving in 1/299, 792458 seconden aflegt..
En wat te denken van de Amerikaanse maat ‘yard’. Een yard kan worden gedefinieerd als de lengte dat een pendel ronddraait in een boog tijdens exact 1 seconde. De zeemijl is de afstand in 1 ‘(1/60 van een graad) rond het aardoppervlak.
Een roede bestond uit een aantal voeten, variërend van 7 tot 21. Voor het meten van lange afstanden was de Rijnlandse roede van 3,767 m het meest gebruikelijk.
Wie weet nog hoe een melkboer een halve liter melk afmat?
In de Thaise taal komt ook het woord ออนช์ voor, volgens het woordenboek als omzetting van ounce.
Maar doordat het uitgesproken wordt als /on/ en niet als /aun/, vermoed ik dat de oorsprong het Nederlandse ‘ons’ is. Het komt dan uit de tijd van de VOC in Ayuthaya.
ขีด oftewel khìe:d heeft inderdaad twee betekenissen: 1 een (oud) woord voor 100 gram, een ons 2 tekenen, krassen, schrijven; een lijn, een streep (staat bv ook in het woord doorstrepen en onderstrepen).
Het zou best kunnen zijn, zoals Lung Addie aangeeft, dat die twee betekenissen via een (oude) weegschaal (‘streep’) samenhangen. (‘een ons is een streep’). Het is zeker geen lengtemaat (centimeter of meter).
Als de ‘kiet’ zegt zoals in het Nederlands geschreven (vergelijk-niet-) zal een Thais het niet begrijpen tenzij je naar de weegschaal wijst. De –k- in een geaspireerde –kh- (er komt een stoot lucht uit je mond), een echt lange –ie- (langer dan in –bier-) en, even belangrijk, een lage toon. ‘Kiet’ en ‘khìe:d’ verschillen dus wat de uitspraak betreft op drie manieren van elkaar, meer nog dan het verschil tussen het Nederlandse –pen- en –been-.
Beste mensen,
De kiet blijkt dus voor meerdere uitleg vatbaar? Toen ik nog mocht roken, op de lung wel te verstaan, deed mij de ongelukkige omstandigheid wel eens voor, dat mijn aansteker weigerde. Mijn vrouw leerde me, dat ik dan een lung of andere Thai moest zeggen: Mai kiet faai. Ik kreeg dan inderdaad een vuurtje.
Nu de vraag wat hier kiet betekent…
ไม้ขีดไฟ ofwel ‘máai khìe:d fai’ (màai, lange –aa-, is hout, khìe:d streepje, fai is natuurlijk vuur), dat moet een ouderwetse lucifer zijn (soms alleen máai khìe:d)
ไฟแช็ก ‘fai chék’ dat is een aansteker (soms alleen chék)
Leuke weetje.
Had het ooit al eens gehoord, en me afgevraagd. Op de markt in Dan Khun Tod, Isaan.
Dacht eerst dat het betekende’ongeveer’ in de zin van ‘mag het iets meer of minder zijn’, zoals bij onze beenhouwer steevast gevraagd wordt. Zeg maar een khi’e:d meer of minder. Of een krung khie:d ‘je meer of minder.
:~)
Een oud woord voor 100 gram is in het Nederlands gewoon een “ons”.
Kiet is dus gewoon een onsje.
Ja toch?
een yard is een Engelse lengtemaat, geen Amerikaanse.
Je hebt gelijk. De yard is een Angelsaksische lengtemaat. Dank voor je correctie.
Ik heb op mijn Windowsphone een handige app staan voor “conversion” van Thaise maten: Thai units converter. Van Thaise naar metrische (lees Franse) en Engelse maten, voor oppervlakte, lengte, volume goud (Bath to Bai, Bath to Solot, Bath to At, enz …) en zelfs voor maten en gewichten van eieren en fruit.
Je staat er versteld van hoeveel (Thaise) maten er zijn. Zo’n app is handig, ook onderweg in Thailand.
Als je Thai units “converter app” googled krijg je diverse gelijkaardige apps voor Android en Iphone.