Isaan mentaliteit 

De Inquisiteur heeft ontdekt dat hij een vrij divers gedragspatroon heeft ontwikkeld, nodig om een zekere gemoedsrust te bewaren om de o zo vele Isaanse eigenaardigheden te behandelen. Vooreerst is er het westers denkpatroon, dat zit nu eenmaal in de genen. Gebruik maken van onze eigen logica, onze eigen mening, waarden, … . Doch in de afgelopen drie jaar is er een Isaan-mentaliteit bijgekomen. Geen verbazing meer, geen commentaren leveren, aanvaarden. Vandaag leven, niet morgen, niet gisteren. Vergeven, vergeten ook. En delen als je kan. Sindsdien heeft De Inquisiteur nog slechts zelden problemen.

De ochtenden starten meestal westers. Koffie maken, douchen en voor de laptop. Emails lezen en beantwoorden, kranten lezen en zich ergeren aan het politieke nieuws. De sociale media doorploegen en zich vrolijk maken in de fratsen van vrienden maar de laatste tijd zich ook ergeren aan de onverdraagzaamheid die de huidige tijdsgeest van België overspoelt. Kortom, gewoon een Belg zijn in hart en nieren.

De Inquisiteur zit dan comfortabel in wat liefje-lief het ‘farang-terras” noemt. Een soort vrijgezellenkamer waar hij kan roken, met een gammel relax zeteltje voor een televisie die nooit gebruikt wordt tenzij er grote internationale voetbaltoernooien aan de gang zijn, mooi uitzicht want op de bovenverdieping met schuiframen aan drie kanten. Als een burchtheer kan hij de voortuin, de shop, de straat en de omliggende velden in de gaten houden. En hier toeven de twee poezen meestal. Kunnen ze lekker hun kattedingen doen, krabben aan alles wat leuk is, op tafel slapen, op de kasten kruipen, gekko’s jagen – want ze kunnen via een raam makkelijk op het dak van de carport waar De Inquisiteur plantenbakken met gras en ander groen, inclusief een paar korte boomstammetjes geplaatst heeft.

Rond halfnegen gaat De Inquisiteur richting shop. Meestal omdat liefje-lief zich al een paar maal heeft laten horen, zij wil ontbijt gaan maken. En schakelt De Inquisiteur over naar Isaan mentaliteit. Als eerste moet hij de shop een halfuurtje overnemen. Telkens weer dezelfde vraag beantwoorden die iedere klant onvermijdelijk dagdagelijks stelt : “wat ga je vandaag doen?”. Zich verbazen over de inkooptechnieken van de dorpelingen. Hebben ze gisteren twee eitjes gekocht, vandaag weer. Waarom kopen ze er nu geen vier, of zes, tegelijk ? Sommigen fietsen of brommeren hier telkens weer voor heen en weer, soms wel zes kilometer. Net zoals Jaa, een overbuurman. Iedere ochtend koopt die een fles benzine voor zijn motorfiets. Waarom nu niet de tank vol kappen, een fles of drie? Hoeft hij de volgende twee dagen toch niet te tanken, bovendien komt hij regelmatig aangestapt met de bromfiets in de hand. Te ver gereden, benzinetank leeg … . Er is ook altijd gevaar dat er mannen aanwaaien die cash hebben en reeds willen drinken, ze hebben wel een reden om wat te vieren. De Inquisiteur moet dan in de gaten houden of ze niet ongevraagd een fles bier Chang uit de koelkast nemen en voor zijn neus deponeren. Vriendelijk genoeg, ze delen, maar het is onmogelijk om daaraan mee te doen, vanaf ’s ochtends bier drinken ziet De Inquisiteur echt niet zitten.

Het ontbijt is altijd een surprise voor De Inquisiteur. Kan en wil hij het eten? Een watersoepje met wat groentjes en vlees met plezier, of gebakken eitjes, lekker. Doch regelmatig zijn het kikkers of andere beesten die De Inquisiteur aan zich laat voorbij gaan, neen dank U. Nog steeds in Isaan-mode volgt er het traditionele ochtendoverleg. Wil het lief wat speciaals vandaag ? Moet er ingekocht worden ? Of kan De Inquisiteur zijn gangen gaan ? In geval er boodschappen te doen zijn, blijft De Inquisiteur mentaal op Isaan staan. Want een tocht naar de diverse magazijnen, eventueel de markt, doe je beter niet met een westerse instelling. Of indien er wat speciaals is, idem dito. Gaan we vis grijpen – Isaan mentaliteit. Gaan we jagen – jep, Isaan blijven. Kortom, voor iedere activiteit met autochtonen haalt De Inquisiteur al zijn Isaanvaardigheid boven zodat hij relaxt blijft.

Maar regelmatig wil hij zijn eigen gang gaan. Zoals bij het koken. Mentaal schakelt hij direct over naar Belgisch. Om te beginnen gaat de radio aan. Via de laptop op een lokale zender nabij Antwerpen. Leuk is dat, want uit zijn geboortestreek. De muziek is internationaal, vooral oudere hits uit de tachtiger jaren maar het fijne zijn de reclames en de nieuwsberichten. Kom je te weten dat je oude bakker er nog steeds is, en nog steeds sinterklaasactie doet. Dat aluminium veranda’s nog steeds geliefd zijn bij de Vlaamse mensen – iets wat De Inquisiteur ook produceerde in zijn professionele jaren. Via het nieuws verneem je dat je oude wijk langs de oever van de Schelde nieuwe bestrating heeft gekregen. Dat het voetbalteam waar De Inquisiteur zijn opleiding kreeg aan de leiding staat – in de laagste amateur klasse. Hilarisch eigenlijk, het lijkt wel alsof je in je oude Belgische omgeving toeft.

Regelmatig komt er wel een onverwachte nieuwsgierige kijken, aangelokt door de luide muziek. Zich verbazen over de gerechten, de kookmethode. Doch De Inquisiteur geeft dan niet toe, blijft in westerse mode en gaat door.

Steeds hetzelfde ook wanneer De Inquisiteur de poetswoede krijgt. Gaat hij met water, zeep en schuurborstel aan de gang. Vlaams-proper moet het zijn. Verschuift meubels, alles wat aan de muur hangt wordt afgewassen. Het keukenaanrecht, inclusief kookplaat, intensief poetsen. Kasten leegmaken en reinigen. Ramen lappen, het buitenterras van de insecten en hun sporen ontdoen. Dat lokt altijd reacties uit van passanten, die zien dan voetmatjes te drogen hangen, die zien het water. En kunnen nog steeds niet begrijpen waarom De Inquisiteur dit doet.

Soms is De Inquisiteur ook niet bereid om zijn brein terug Isaanwaarts te brengen bij activiteiten die ook Isaaners zelf uitoefenen. Maar dat lukt meestal niet. Zo besluit De Inquisiteur om een deel bamboestammen te gaan kappen, we willen een zonnescherm aan de westkant van de shop. Kapmes in de hand, gesloten schoenen, lange broek, shirt met lange mouwen aan en op weg. Naar het huis van poa Soong, daar staan in de achtertuin enorme bamboebossen en die mogen gekapt. Mannenwerk dat ook een westerling wel eens graag doet, een soort back-to-the-roots job.

Doch De Inquisiteur heeft niet gerekend op de hulp die er ongevraagd komt. Nan, zoon van poa Soong, is onverwacht thuis. Deze dertiger is een goede vriend, en voor een Isaaner betekent dat meehelpen. Kan De Inquisiteur zijn zin niet doen, de stammen die hij kiest zijn altijd te dun, of te dik, of te kort, of te lang. Dus mentaal over naar Isaan, pech. Aan de andere kant, geluk. Bamboe is een natuurlijk habitat voor cobra’s. Die De Inquisiteur nooit of te laat opmerkt. Nan kan het agressieve serpent nog net wegslaan, het beest glibbert snel de hoogte in, wijselijk besluit Nan dat we beter wat verder gaan werken. Pfff, dat zijn toch wel toestanden waar je als westerling voorheen nooit mee te maken kreeg.

De gekapte stammen worden te drogen gelegd en De Inquisiteur huiswaarts, nog steeds beetje onder de indruk van de cobra-ontmoeting. Hoog tijd voor weer westers gevoel, dus een zalige uitgebreide douche en wat gaan lezen. Heerlijk in het aangename bed, gordijnen open dus uitzicht op de omgeving, de airco op zesentwintig – het resulteert in een deugddoend dutje.

Rond half vijf ’s middags laat de chauffeur van de schoolbus die stiefdochterje terug brengt als altijd de bus luid claxonneren. Het waarom heeft De Inquisiteur het raden naar maar hij is meteen klaar wakker en automatisch in Isaan-mode. Fris en monter is hij gereed voor de avond. Dan is het een komen en gaan van dorpelingen die eten gaan bereiden en ingrediënten nodig hebben, en weer kopen ze die in kleine hoeveelheden enkel nodig voor het moment zelf. En met wat geluk zakken er wat drinkers af, goed voor de omzet. Doch moet je er mentaal klaar voor zijn. Indien er zin in, drinkt De Inquisiteur mee. Of indien, wegens eerder verbruik de dagen ervoor, niet. Maar in beide gevallen willen ze zijn aanwezigheid. En zijn mening. Over van alles en nog wat, meestal zijn de onderwerpen dagelijks wel hetzelfde, maar ze wisselen stilaan volgens het alcoholverbruik.

De rijst, de groenten, de buffels, een verbouwing in de buurt, kortom, hun werk dat ze al of niet gepresteerd hebben vandaag komt altijd als eerste aan bod. Niet direct onderwerpen waar De Inquisiteur zwaar in geïnteresseerd is, maar ja. Vervolgens wil men weten of er ergens in de nabije toekomst een tambun, of ander feest op stapel staat – de eerste alcohol begint te werken. Meteen is er een geliefkoosd onderwerp rijp voor discussie : eten en drinken. Zijn ze echt op de zuip, duurt het niet lang of het op een na meest besproken onderwerp komt boven – geld. Dat komt omdat ze na twee of drie rondjes al moeten gaan rond schrapen voor een volgende bestelling, wie heeft nog geld op zak? Om vervolgens te gaan dagdromen over hoeveel ze nog te goed hebben en van wie, of hoeveel ze nog moeten betalen aan wie. Dat interesseert De Inquisiteur meer, komt hij te weten wie er goed voor staat en wie niet, tijd voor overleg met liefje-lief aangaande wie nog krediet kan krijgen en wie niet.

En dan komt onderwerp nummer een boven: vrouwen. Er zit altijd een paar vrijgezellen tussen die dat graag bespreken. Daarin gevolgd door de gehuwden, die hebben het over al dan niet bestaande mia-noi’s. De drank zit in de man, de verlegenheid over het onderwerp is voorbij. Zolang er maar geen andere dames bij zitten, liefje-lief uitgezonderd, daar verwachten ze van dat die discreet blijft. Wat ze ook is, ze wil deze omzet niet verliezen. Nog steeds is De Inquisiteur in Isaan-mode, hij verbaast zich allang nergens meer over. Bovendien, kroeggesprekken onder farangs verlopen ongeveer net hetzelfde bij voldoende alcohol.

Want de laatste tijd is er wat verandering in de klandizie van de shop gekomen : farangs zakken af en toe eens af. Dat is dan een verademing want goed begrijpbare gesprekken, geen gedoe over wie welk rondje betaalt, kortom, de shop is veranderd in een cafeetje. Hardgekookte eieren wat ons allemaal aan vroegere tijden doet denken, dat hadden ze in ieder Vlaams buurtcafeetje op de toog staan. Af en toe, wanneer er iemand wat speciaals op de kop heeft kunnen tikken heeft, drinken we ook wel eens wat anders. Belgische Duvel, daar doe je dan geen ijs in en het resulteert in een zalig gevoel. De Inquisiteur heeft meestal geluk want zij moeten nog huiswaarts rijden, dus blijven er wel eens wat flesjes over want we zijn het alcoholgehalte niet meer gewoon. Die echter ook door liefje-lief gewaardeerd worden en samen met ventje-lief worden die dan langzaam genietend geconsumeerd, wij hoeven nadien enkel een trap op. Of heeft iemand Pernod meegebracht, nog zo’n smaak die in Isaan nogal zeldzaam is. De Inquisiteur hoopt nog eens ooit een Westvleteren, de beste trappist die er bestaat, te zien verschijnen. Op deze momenten leef je mentaal gewoon zoals in je oude thuisland terwijl je diep in de Thaise binnenlanden tegen Laos aan zit … .

Na sluiting van de shop gaat het naar een gemengde instelling. Liefje-lief en haar dochter zijn allang gewend aan de avondrituelen : ofwel, indien het al wat later is, hebben we al in de shop wat gegeten, indien niet, eten we gezamenlijk een maaltijd – iets wat De Inquisiteur ten hoogste waardeert. Doch in plaats van voldaan douche- en bedwaarts te kunnen gaan, wil liefje-lief vervolgens de honden eten geven, terwijl dat net zo goed daarstraks had kunnen gebeuren. Ze maakt ook steeds een soort tuin- en huisronde om te zien of alles in orde is, het waarom ontgaat De Inquisiteur volledig. De dertienjarige stiefdochter komt rond deze tijd ook plots tot leven, hoe laat het ook is en vaak tot ergernis van de farang. Ze moet nog huiswerk maken en heeft hulp nodig. Haar witte turnpantoffels vergeten te poetsen. Ze is haar telefoontje in -de reeds afgesloten- shop vergeten. Zo is De Inquisiteur meestal terug klaar wakker in plaats van lekker ontspannen. Gelukkig is er dan liefje-lief, die dat meteen doorheeft en meestal wel een remedie heeft … .

Zo gaat dat vrijwel alle dagen, telkens is er wel wat anders te doen, maar De Inquisiteur heeft geleerd om zijn mentale ingesteldheid aan te passen naar de gebeurtenissen, de personen en de omgeving. En altijd proberen om er voor te zorgen dat er minstens enkele uren per dag een westerse instelling of gevoel kan zijn. Hobby’s moet je hebben, dat zijn de tuin en de vijvervissen voor De Inquisiteur. Ook wel de poezen en honden, die geven veel onvoorwaardelijke vriendschap zonder fratsen die een westerling niet of nauwelijks kent.

En als het echt nodig is, gaat De Inquisiteur er even van tussen. Liefst van al samen met liefje-lief, maar zonder indien niet mogelijk voor haar. Udon Thani, Nong Khai. Bangkok. Pattaya. Paar dagen westers leven, eten en denken.

Zodoende kan hij het Isaanse leven makkelijk aan, hij is hier zelfs perfect gelukkig.