Een Isaan leven (deel 13)

De Inquisiteur heeft nu een unieke kans om een modaal leven van een kleine Isaan-familie te volgen. De broer van liefje-lief. Een typisch Isaan leven, de ups en downs, waarschijnlijk met als hoofdzaak: hoe in deze kansarme streek een leven op te bouwen? Tijd voor een vervolgverhaal, De Inquisiteur neemt U mee naar het verleden, in een moderne tijd, in een wat zichzelf een modern land noemt.

Een Isaan leven (13)

Het begint De Inquisiteur op te vallen. Afgelopen weken hoorde je het steeds meer: “na de rijst”. Alles wat ze hier plannen wordt uitgesteld. Tot na het aanplanten van de rijst. En dat vindt een farang vreemd. Ten eerste: het is pas half april, nog zeker meer dan een maand voor men daaraan begint, ondanks de buien momenteel is er nog veel te weinig water op de velden. Het is De Inquisiteur’s vierde rijstseizoen en hij weet dat uit ervaring. De afgelopen drie jaar begon men pas einde mei. Enkel op de velden die geïrrigeerd kunnen worden gaat men aan de slag, om jonge scheuten te kweken.

Het waarom heeft De Inquisiteur het raden naar, maar er wordt niets nieuws begonnen. Zo ook Taai en de plannen om bereide kip te gaan verkopen. Die inkomsten hebben ze dringend nodig want ze hebben geen cash geld meer. Nul komma nul. Het laatste dat wat geld genereerde was de verkoop van de gedroogde knollen van de <man sapalang>. De rest, zoals het bonenveld, is langere termijn want die komen pas op. De zwangere koe is ook lange termijn, het kalf komt pas binnen enkele maanden en dan is het niet eens zeker of het gezond is, bovendien, wanneer een mannelijk beest, wordt die niet verkocht – dus geen cash. Daglonerij is momenteel niet mogelijk in de streek, nergens is men aan het bouwen of wat dan ook.

Al hun hoop is gericht op de rijst die ze gaan verbouwen. Ze denken helemaal anders dan de westerse Inquisiteur. Diens argumenten dat ze geld nodig hebben om te investeren voor de aanleg (jonge scheuten, mest, machines, arbeid), dat er pas geld zal komen zo ongeveer einde november – het haalt niets uit. De rijst zal hun ongeveer dertigduizend baht opbrengen is de boodschap. Een fortuin in hun ogen. Maar een zware gok, afhankelijk van zoveel factoren als het weer, marktprijzen, …..

En dat alles maakt De Inquisiteur wat zenuwachtig. Wat in tussentijd ? Want hij kent de tradities hier, hij kent liefje-lief, hij kent Piak. Laatst genoemde zal financieel gaan leunen op zijn oudste zus, die kan dat niet weigeren door haar goedaardige inborst, door de heersende familiecultuur. Het is al een beetje aan de gang, Piak en Taai hebben een zware rekening in de shop staan. Ze kopen gewoonweg alles wat ze nodig hebben (en we hebben naar Isaanse plattelandsnormen een groot gamma, niet alleen drank en voedsel) zonder wat zuiniger te worden, zonder schroom.

De Inquisiteur is niet iemand die zich laat inpakken, en bovendien heeft hij al een pak Isaanse ervaring opgedaan. Hij weet dat hij niet de confrontatie moet gaan opzoeken, dat levert niets op behalve problemen en een zure sfeer. Maar hij is niet van plan om op te draaien voor de levenskost van een ander gezin. Dus is hij aan het nadenken om weer eens paar goede omwegen te vinden.

Als eerste is er de rekening van het gezin Piak in de shop. Veel te hoog, dat kan niet, vijfhonderd baht schuld maximum was de afspraak toen we de shop opstartten en dat geldt voor iedereen. Dus telkens Piak of Taai wat uit de rekken komen nemen doet De Inquisiteur of zijn neus bloedt, steekt de goederen in een plastic zak maar overhandigt die niet spontaan. Hij meldt duidelijk het verschuldigd bedrag van de aankoop. In het begin kwam het antwoord vlotjes : zet even op de rekening. De volgende keer meldde De Inquisiteur dat die al ver boven de vijfhonderd baht staat, iedereen in het dorp, dus ook Piak en Taai, kent de regel. Moet liefje-lief erbij komen om uit te leggen waarom Piak of Taai erover mogen. Maar De Inquisiteur blijft het spelletje herhalen, iedere dag. Dat is gezichtsverlies voor de betrokkenen, want De Inquisiteur doet dat bij uitstek wanneer er nog meer klanten in de shop zijn. In Isaan is de regel : iedereen gelijk voor de wet. Dus beginnen andere klanten te mopperen, willen ook ‘even’ boven de vijfhonderd gaan, iets waar liefje-lief een grote angst voor heeft.

Volgende zet was om nog meer druk te zetten zonder rechtstreeks te confronteren. De Inquisiteur koopt gemiddeld dagelijks voor ongeveer tweehonderd baht in de shop. Melk, eieren, koekjes, koffie, een ijsje, water en frisdrank, af en toe een biertje … . Waarom zou hij die dingen elders gaan kopen? Dat gaat ook op een rekening, en gewoonlijk betaalt De Inquisiteur na drie dagen. Nu doet hij dat niet. Zijn rekening groeit. Liefje-lief, die natuurlijk liquide middelen nodig heeft voor nieuwe aankopen wil wel wat zeggen maar beseft de strategie. Waarom moet De Inquisiteur betalen en haar broer niet ? De Inquisiteur zijn rekening staat nu net zo hoog als die van Piak – over de tweeduizend baht. Hij meldt dat hij tegelijk met Piak zal betalen….

Vervolgens haalt De Inquisiteur een oud plan weer boven, zonder echt de intentie om het uit te voeren. Hij laat weer een hevige interesse zien in motorfietsen, zware motorfietsen. Duizend en meer cc. Prijzen rond de achthonderdduizend baht en hoger. Zet zich aan het rekenen, in het zicht van liefje-lief. Praat er wat over, meldt dat hij dit jaar wel wat cash geld zou willen besteden en dat het nipt zal worden (De Inquisiteur keert zichzelf een maandelijks ‘loon’ uit als rentenier om te vermijden dat mensen denken dat hij zomaar naar de bank kan gaan om geld af te halen). Liefje-lief weet nu dat er weinig overschot te besteden valt, dat De Inquisiteur wat meer op de satangs zal letten. Want hij heeft terug de traditie van het huishoudboekje boven gehaald. Dagelijks noteren wat er uitgegeven wordt, en vermelden aan wat.
Liefje-lief beseft nu dat indien ze Piak en gezin wil ondersteunen, ze dat van haar eigen geld zal moeten doen. Iets waar ze een hekel aan heeft, al wat ze verdient zet ze spaarzaam op een gemeenschappelijke bankrekening en het kost haar telkens zeer veel moeite om daar terug iets af te halen wanneer ze eens wat wil besteden….

Het lijkt allemaal niet zo heel netjes, maar het is in de ogen van De Inquisiteur de enige weg om ervoor te zorgen dat hij niet opdraait voor het levensonderhoud van anderen. De belofte was dat hij enkel voor eega en haar dochter zou zorgen, niet voor familie of wie dan ook. Je zou gewoonweg kunnen confronteren, maar dat haalt nauwelijks wat uit en de harmonie zou compleet verstoord worden.
Want denk nu niet dat er wrevel heerst. Nee hoor, het dagelijkse leven gaat vrolijk verder. Zo werden we gisteren overvallen door een enorm onweer met bakken regen. Daar zaten we, twee uur in de namiddag. Beide op de houten bak die we aan de inkom, reeds gedeeltelijk in de shop hadden gezet want de wind blies de regen horizontaal. Op een mum van tijd staat alles blank, bliksem en donderslagen laten zien en horen dat het vlak boven ons hangt. Nauwelijks een halfuur later valt de stroom uit. Nu ja, dat gebeurt altijd wanneer er zware regen begint te vallen, dat is routine geworden.

Leuke taferelen te zien op straat en in de velden: mensen op brommertjes komende van de markt, zeiknat en toch lachen wanneer ze zien dat wij het in de gaten hebben. Piak is zijn koeien te laat gaan halen, de beesten zijn zenuwachtig door het onweer en rennen heen-en-weer, Piak loopt erachter zonder resultaat. Het terras van de shop raakt vol met honden die komen schuilen, het onweer maakt dat ze elkaar met rust laten. Taai komt totaal verzopen terug van de markt in het stadje maar heeft er plezier in. Na een uur besluiten we om de shop te sluiten, er komt toch niemand nu.

De dertig meter tussen shop en huis zijn teveel, we zijn nu zelf doornat. Lachend constateren we dat we de ramen hebben laten open staan, er staan plassen in huis maar geen zorg, dat droogt later wel op. Eens we een beetje relaxt op het nu afgesloten (maar plasrijke) boventerras neerzitten stopt het onweer. Het is zwaar afgekoeld naar vijfentwintig graden, komende van veertig is dat echt frisjes en de natte kledij maakt dat we het koud hebben. OK, een lekker warme douche! Pech, nog steeds geen elektriciteit, de waterpomp en warmwaterboiler werken niet.

Het is nu vijf uur in de namiddag, De Inquisiteur wil koken. Kan niet. De diepvries mag niet open, wie weet hoelang er geen stroom zal zijn. Toilet gaan, lastig, dat spoelt niet door. Hongerig na een paar koekjes gaan slapen, zonder te douchen. Geen verlichting, met zaklampen werken. Geen ventilator of airco, de slaapkamer is bloedheet.

De volgende ochtend is er nog steeds geen elektriciteit. Koffie via de gaspit dan maar. Internet werkt niet. Dan maar direct mee de shop openen. Waar Taai en Piak zich te pletter lachen met het elektriciteitsloze discomfort van De Inquisiteur. Het werkt opmonterend voor het koppel, zij hebben daar totaal geen last van.

De Inquisiteur mag bij hen gaan douchen. Een ruw gemetst hok zonder cementbezetting, een vloer van aangestampte rode aarde. Een hurktoilet pal in de midden waar De Inquisiteur continu over struikelt. Vlak daarachter staat een groot vat met ijskoud water. Er hangt een ruwe houten plank aan het dakgebinte te wiebelen. Daar liggen de zeep, shampoo, hun tandenborstels en tandpasta, een afgebroken stuk spiegel en een haarkam die bewaakt worden door een stel gekko’s. Licht komt van een opening in het stalen dakje, de panelen zijn van overschotten en net iets te kort. De Inquisiteur wordt gadegeslagen door een enorme kikker, donkergroen met bruine bollen op de rug, maar het beest is te lui om iets te ondernemen. De rode aarde maakt dat De Inquisiteur’s voeten nog vuiler zijn dan voor het douchen.

Hij is dolblij wanneer er weer stroom is na twintig uur zonder. Zijn ingevroren groenten, bitterballen, vleeskroketten en andere lekkernijen zijn nog steeds bevroren. Liefje-lief heeft minder geluk. De ijskreem in de diepvries van de shop is gesmolten. Pas nadat De Inquisiteur op haar verantwoordelijkheid voor de klanten heeft gewezen is ze bereid om alles weg te doen, herinvriezen zou wel eens medische problemen kunnen geven achteraf is zijn stelling. Taai die net komt aanlopen heeft er minder problemen mee, ze brengt alles naar huis om het in het diepvries vak van hun koelkast te bewaren. Hopelijk wordt PiPi er niet ziek van…..

Wordt vervolgd