Groeten uit Isaan (deel 5)

Spijtig maar waar, veel westerlingen onderschatten danig het leven van een gemiddelde Isaanse familie. Dat merk je uit vele reacties op blogs, dat lees je vaak op de sociale media. Het Isaanse platteland en zijn inwoners komen er nogal bekaaid vanaf. Lui, verslaafd aan alcohol, profiteurs, gaan makkelijk in de prostitutie. Meteen wordt de hele streek, een enorm groot gebied eigenlijk, in de prak geschreven. Dor en droog, heet, eentonig. Niks te zien, niks te doen.

De Inquisiteur vraagt zich vaak af hoe de critici erop komen. Vindt zelfs dat ze staande blind zijn en geen inzicht willen hebben hoe men hier leeft. Laat staan begrip opbrengen.

Isaaners blijven geloven in hun cultuur en hun levenswijze die al eeuwenlang bestuurd wordt door de natuur. Ze moeten wel, er is buiten de landbouw nauwelijks werk. Geen industriegebieden, geen havens of andere zaken die werkgelegenheid bieden. Integendeel, eigenlijk worden ze met zachte (?) hand gedwongen om in de rijstbouw te blijven, dit is te belangrijk voor het land, niet alleen als basisvoedsel maar ook een enorm belangrijk exportproduct. Daarnaast zijn er ook de bosbouw, het suikerriet, rubber, veeteelt, … . Allemaal zaken waarvan de mensen aan de onderkant van de ladder niet eens hun eigen prijs kunnen opplakken. De kleine initiatieven die genomen worden om over te schakelen zijn eigenlijk net hetzelfde: groenten, fruit en andere kropgewassen- ook hier zijn ze weer afhankelijk van anderen die daar de prijzen voor bepalen.

De natuur bepaalt hun levensritme. In een vrij extreem landklimaat: van december tot februari een winter met regelmatig enkele echt koude periodes, een voorjaar met stormen die het extreem hete seizoen aankondigen, een zomer met de regentijd die enorme buien met zich kunnen meebrengen. Vanaf augustus tot einde september is er altijd de kans dat er een of meerdere tyfoons verschijnen met alle gevolgen. Pas rond eind oktober stoppen de regens en vangt er een dorre droogte aan die zal blijven tot zowat maart.

Tussen al dat natuurgeweld moet de boer zijn kostje bijeen scharrelen. Op de velden, in de bossen. De koude bestrijden zonder de nodige hulpmiddelen die iedere westerling normaal vindt. De regen verdragen omdat de rijst niet op zich laat wachten. Andere gewassen verbouwen in het droge seizoen, bewateren is dan noodzakelijk maar niet makkelijk, ook hiervoor hebben ze niet de moderne hulpmiddelen, het kost hun steeds veel tijd en moeite.

En tussen dit alles door is er nog de zorg voor have en goed. Huisje bouwen, herstellen, verbeteren, uitbreiden. Vee houden, maar dat brengt ook veel zorgen met zich mee. Aan verplichtingen voldoen: kinderen naar school sturen- weer worden ze op kosten gejaagd wegens inschrijvingsgeld, uniformplicht en andere. Ouderen en zieken verzorgen, het ganse jaar door. Gemeenschapswerk verrichten: straten herstellen, watervoorzieningen onderhouden. Kortom, er is weinig vrije tijd en geld om eens af en toe te relaxen, laat staan vakantie te houden.
Iedere dag weer, zon- of feestdag, jaar in jaar uit, aan de slag moeten ze.

Geen overheid, geen instelling die hun hierbij hielp, het is pas sinds het afgelopen decennium dat er wat maatregelen komen. Een soort gezondheidszorg doch heel beperkt. Wat premies voor de rijstbouw, wat inkomenssteun voor de allerarmsten. Om een idee te geven: de ‘welfare-card’ die in het leven geroepen is wordt toegekend aan mensen met een te klein leefbaar inkomen. Hiervoor is een enorm onderzoek gedaan, ook hier in het dorp. Controle zat: uit hoeveel personen bestaat de familie? Men moest opgeven hoe groot de woning is, welk bouwmaterialen er gebruikt zijn, hoeveel kamers. Aantal rai landbouwgrond ze bezitten en het aantal rai die ervan gecultiveerd wordt. Hoeveel vee iemand heeft. Welke inkomens er zijn, van ieder familielid. Aantal schoolgaande kinderen. Men wou zelfs weten hoeveel honden en katten of andere dieren elke familie heeft. Niemand kon daar in frauderen, er werden huisbezoeken georganiseerd door delegaties die samengesteld waren van verantwoordelijken uit Bangkok, de provincie en het dorp zelf – allemaal mensen die elkaar niet kennen. Wel, zestig (!!) procent van de dorpelingen hier zijn ervoor ‘goedgekeurd’. Meer dan de helft dus onder het levensminimum – dat al bijzonder laag ingesteld staat en waar geen farang van kan leven. En zie, ze krijgen wat financiële steun. Maximum … driehonderd baht per maand.
Een bedrag als dit drinkt De Inquisiteur op wanneer hij met vrienden samen zit – binnen de vier uur.

Dat alles maakt de mensen afhankelijk van elkaar. Familie is het grootste goed, men steunt elkaar onvoorwaardelijk. Al eeuwenlang en het is nog steeds nodig. Doch ook onderling, men helpt elkaar waar men kan. Iemand die wat meer heeft, deelt. Mensen die goederen produceren, een timmerman, een metser, … gaat geen overdreven prijzen rekenen, werkt bijna tegen kostprijs. Buurtwinkels kunnen slechts een minimum winstmarge hanteren, ze weten dat de mededorpelingen te weinig te besteden hebben. Vandaar het goedkope leven- waar farangs die in Isaan wonen dikwijls een verwijt over krijgen.

En gaat men elders werk zoeken. Emigreren naar het buitenland, doch vaker naar binnenlandse economisch rijkere gebieden waar industrie of toerisme is. Doch altijd aan een minimumloon, waarvan ze zoveel mogelijk sparen en opsturen naar de behoeftige ouders, zieken en familie.

En zo verzeilen velen in armoede omdat ze kwetsbaar blijven. De financiële sterkhouder van het gezin wordt ziek, ergo, overlijdt. Net wanneer men geld geleend heeft om mest aan te kopen voor het komende rijstseizoen, want slechts enkelen hebben genoeg geld om dat zonder lening te kunnen. Een grootvader wordt ziek en heeft dure medische zorg nodig, daar gaan de opgespaarde bahtjes. Het kan ook simpeler: de vaak geuite kritiek van westerlingen op de grote pick-up trucks die mensen bezitten. Die ze absoluut nodig hebben want hoe ga je de zakken rijst vervoeren? Hoe ga je het gekapte hout afvoeren? Hoe ga je je winkeltje bevoorraden? Hoe geraken ze, met z’n zevenen uit hetzelfde dorp, op die job in Bangkok? Hoe vervoert een timmerman, een dakwerker, … zijn goederen?
En vervolgens gaat die dure investering stuk. Zware kosten die een hypotheek leggen op de toekomst.
Of zoals vorig jaar. Tyfoon Doksuri trok hier over de streek. Rijstvelden en andere compleet vernield. Daken afgerukt, woningen totaal overstroomd. Duizenden families zaten helemaal aan de grond, om nog maar te zwijgen over het verlies en verdriet van de tientallen doden die er gevallen zijn … .

En toch vinden Isaaners iedere keer de kracht om er bovenop te komen. Buitensporige inspanningen doen ze ervoor. Gaan werken, ver van de familie, maandenlang, soms zelfs jarenlang. Men leeft enorm zuinig, ze halen hun kostje uit velden en bossen. En, als eerder vermeld, verlaten ze gezin, familie en dorp om elders te gaan werken. In fabrieken, in de bouw, … .
Gaan ze werken in de toeristische enclaves vol met rijke westerlingen. Eerst met het idee om een normale job te vinden. Als tuinvrouw/man. Of poetsen, de was doen, kinderoppas, … . Of in een winkel, een restaurant, cafe, … .

Waar ze vervolgens aanzien worden als een potentiële bedpartner, de farang betaald daar -in hun ogen-erg veel geld voor komen ze vrij snel te weten. En net deze Isaaners zijn meestal wanhopig, hun bloedverwanten hebben geld nodig om te overleven, ze voelen zich verplicht om te helpen.
Sta je voor die ‘keuze’: blijven werken in meestal slechte omstandigheden aan een zeer laag minimumloon, of toegeven aan de vraag die er is: seksuele diensten verlenen, betere werkomstandigheden en veel grotere verdiensten. Met zieke en behoeftige familieleden daar ergens in Isaan is het eigenlijk geen keuze. Het financiële primeert.

En komen ze in contact met westerlingen die op een enkele avond het geld opdrinken waarmee ze thuis hun ziek kind gedurende twee maanden medicijnen kunnen van geven. Leren ze aan een ander levensritme leven: gedaan met gaan slapen vlak na zonsondergang en opstaan bij zonsopgang, het nachtleven kondigt zich aan. Leren ze dat er mensen zijn die wanneer er iets stuk gaat dat onmiddellijk door nieuw en beter vervangen, zonder problemen. Leren ze dat slapen in het hete seizoen een makkie is met die airco. Komen ze te weten dat er mensen zijn die de ganse dag niets hoeven te doen, enkel hun pleziertjes vervullen. Moeten ze geen kikkers en leguanen meer gaan vangen om die dag toch nog een behoorlijke maaltijd te krijgen. Leren ze dat je helemaal niet de ganse dag in de brandende zon hoeft te werken, dat je geen eelt op handen en voeten hoeft te krijgen, dat er tijd te over is om een beetje te relaxen.

En ja, regelmatig gaan er dan Isaaners breken, ze hebben er genoeg van en ze verliezen hun cultuur. Een aantal neemt die levensstijl aan en kan niet meer zonder het nachtleven. Enkelen willen niet meer terug naar de familie – dit soort leven is makkelijker omdat ze dan toch een begripsvolle partner gevonden hebben. Toch is het een minderheid die zo handelt. De meerderheid vind het eigenlijk verschrikkelijk, enkel omdat ze financieel gedwongen zijn en omdat er vraag naar is doen ze het. Verstand op nul, het lichaam kan je krijgen, hart en ziel nooit. De Inquisiteur noteert al jarenlang gesprekken met dames, en nu, hier in de streek, heeft hij contact met mensen die beetje bij beetje hun verhaal doen. Die hartverscheurende notities gaat De Inquisiteur ooit uitwerken.

En het zijn dikwijls deze farangs, zonder ook maar een beetje inleving in dit land en cultuur, die domme kritieken uiten. Een vaak gebruikt excuus van liederlijke mannen die hier jaarlijks een paar weekjes hun lusten komen bevredigen: “ze hebben altijd de keuze, zelfs arme mensen”.
Uiten ze kritiek dat Isaaners hebberig zijn, op geld uit zijn, dat de familie geld afluist. Terwijl het voor een Isaaner de normaalste zaak van het leven is – delen met je familie en naasten, vooral als je het zelf iets beter heeft.

Ook mensen die even snel-snel op bezoek komen om hun Isaanse partner te plezieren maar niet snappen dat dit een gebeurtenis is voor het kleine dorp waarin ze verzeilen. Dat de dorpelingen, in hun cultuur, verwachten dat die -in hun ogen zonder uitzondering rijke- persoon wel wat zal delen, voor drinken en eten zal zorgen. Vervolgens vindt de westerling het maar niets dat hij verondersteld wordt zijn schoenen uit te trekken, die Isaaners hun voeten zijn vuiler dan zijn schoenen denkt hij. Ziet hij koelkasten en televisies, pick-up trucks en gaat dat meteen veroordelen: “ze zouden beter …”.

Of zijn het westerlingen die het zelfs aandurven om enkele maanden te komen overwinteren op het platteland. Zonder enig begrip voor de levenswijze alhier. Tsja, die vallen natuurlijk in een zwart gat. Begrijpen niet dat men hier vroeg gaat slapen en vroeg opstaat, alle dagen. Dat ze hier een lager werktempo aanhouden omdat je de natuur niet kan forceren zonder dure technologische hulpmiddelen die een farang normaal vindt. Ze kunnen niet begrijpen dat mensen graag bij elkaar zitten, gewoon relaxt praten, ergo, die midden op de dag beginnen te drinken, het enige pleziertje dat ze zich kunnen veroorloven. Hij vindt het vreemd en ergerlijk dat het ganse dorp hem een rijk man vindt, zelfs al leeft hij enkel van een pensioentje – dat dan wel minimum vier maal hoger ligt van wat een gemiddelde Isaaner verdient.

En zelfs farangs die hier permanent komen wonen gaan vaak langzaam onderuit aan het in hun ogen eentonige leven. Ze begrijpen maar niet waarom er op dat platteland geen bioscopen zijn, geen bars met pooltafel of andere kunstmatige pleziertjes. Ze vinden dat ze genegeerd worden, ze snappen maar niet dat het komt omdat ze weigeren om ook maar een beetje de taal te spreken, omdat ze de cultuur niet willen begrijpen, omdat ze niet willen deelnemen aan het sociale leven. En op die manier in conflict komen met hun partner die net zoals iedere Isaaner die terug in zijn heimat komt zich minder westers gaat gedragen en terug meer aan de familie gaat hangen.
Vervolgens gaan ze lotgenoten opzoeken waarmee ze dan ganse dagen samen zitten te klagen over hun slechte leven hier, niet beseffende dat ze zichzelf in een depressie laten verzeilen.

Is De Inquisiteur zonder zonde? Neen, want hij had nooit liefje-lief leren kennen zonder de armoede van Isaan. Dat is iets dat altijd aan de relatie zal blijven hangen. Eens hier gearriveerd werd hij overvallen door een gevoel van verbazing, een tweede cultuurshock na zijn kennismaking met Thailand vijfentwintig jaar geleden. Maar kreeg hij de wil om zich in te leven, de taal zal er nooit meer vloeiend ingaan doch eens je hun cultuur en manier van leven begint te kennen kan je hier een goed leven kan opbouwen leerde hij. Een cultuur, een levenswijze die dicht bij de natuur staat.

En waar De Inquisiteur bewondering voor heeft zonder zijn eigen achtergrond en opvoeding te vergeten. Hij is ook niet blind voor de excessen, voor sommige zaken die in zijn ogen niet door de beugel kunnen – in zijn cultuur. Povere scholing, daar kan je nooit akkoord mee zijn. Het Boeddhisme dat zwaar beslag op de mensen legt, ook financieel. Een graaiende elite die maar al te graag de dingen wil houden zoals ze zijn, doch dat is niet exclusief Thais of Isaans.
Maar je kan niet verlangen dat de mensen hun levenswijze gaan aanpassen aan de westerse inzichten omdat je hier nu eenmaal komen wonen bent.

De Inquisiteur heeft begrip voor de westerlingen die hier niet kunnen aarden, maar je moet een keuze maken. En niet goedkoop kritiek geven wanneer je slechte ervaringen hebt of had. Want dat is in de meeste gevallen je eigen fout. En hij zal zich blijven verweren over commentaren die zonder enige kennis geuit worden of die door rancune zijn ingegeven.

Wordt vervolgd….