Een farang in Isaan (6)

De Inquisiteur beseft het allang: je mag hier decennialang wonen – een Isaaner zijn doen en laten, en vooral zijn of haar denken, zal altijd blijven verbazen. Mogelijk is verbazen een slecht woord, het is eigenlijk meer wat ergeren. Gelukkig passen het lief en De Inquisiteur zich aan elkaar aan met respect voor ieders opinie.

Toch komen af en toe wederzijdse kleine ergernissen boven die De Inquisiteur laten nadenken. Voorheen, als er weer eens wat voorviel of wanneer bepaalde gewoontes hem uiteindelijk toch begonnen te storen, was dat vooral omdat hij alles vanuit zijn standpunt bekeek. Hoe hij was opgevoed, hoe hij het geleerd had, hoe hij zaken ervaren heeft.

Nu doet hij dat anders: De Inquisiteur gaat nadenken vanuit het standpunt van liefje-lief.

Want lange tijd bleef er wrevel over de nonchalance van het lief en haar dochter in en rond de woning – waarin ze niet alleen zijn, dat zie je in alle huishoudens hier. En ja, De Inquisiteur valt daar over: nooit wat op zijn plaats leggen, nogal summier reinigen, zaken half afgewerkt laten liggen, … . Geen Isaaner die daar wakker van ligt, De Inquisiteur wel. Doch wanneer je dit eens vanuit hun standpunt bekijkt ga je dat beter snappen.

Liefje-lief is negenendertig jaar geleden hier geboren, diep in Isaan niet zo heel ver van de Laotiaanse grens. De zeldzame foto’s die er van zijn getuigen van een zeer sobere samenleving. Mens en natuur leefden als in symbiose doch de natuur was de baas. Zij maakte rond haar tiende drie jaren van hongersnood mee, iets dat haar voor het leven tekende alhoewel ze er niet al te veel wil over praten. Ze maakte mee hoe het gezin op zoek moest naar werk elders in Thailand, eerst met vader en moeder mee, nadien enkel met haar vader want moeder bleef thuis om velden en beesten te verzorgen. En later, na het wegvallen van de vader, moest zij alleen voor extra inkomsten gaan zorgen in de bouw, in de fabrieken rond Bangkok en Sattahip. Ook hier praat ze niet zo graag over, de eenzaamheid en de heimwee is ze nog steeds niet vergeten.

Destijds woonden ze in een houten huis op palen. In de loop van de jaren wat scheefgetrokken en verzakt zodat het leek of het leefde vanwege de krakende geluiden. Een vloer van goedkoop hout op de bovenverdieping. De kieren groot genoeg zodat het vuil dat je wegborstelde er gewoon doorheen viel. De kromme houten luiken bleven meestal dicht vanwege de insecten en insluipende reptielen, voor dezelfde reden legden ze het bed of wat er moest voor doorgaan ook niet vaak open. Het was niet te vermijden dat er af en toe een schorpioen, een giftige duizendpoot of zelfs een slang daar een schuilplaats zocht. De weinige kledij die ze hadden hing er met haken omhoog via een draad die aan het plafond was vastgemaakt, er was niets wat ook maar voor wat meubilair kon doorgaan.

Het was er meestal donker maar dat gaf de enige vorm van privacy. Die duisternis en een doek die haar ligplaats met die van haar ouders -daarna ook haar broertje- scheidde. Pas later kwam er primitieve elektriciteit, en hierboven hing een enkele gloeilamp die wat licht in de donkerte bracht. En toch, eens de zon was ondergegaan kon men weinig meer verrichten omdat de lamp slechts twintig watt sterk was om het verbruik laag te houden: geen naaiwerk verrichten, geen boek lezen, niets. Televisie, telefoontjes en andere hebbedingen waren er niet. Dus ging men slapen tot de zon weer opkwam.

Op de open benedenverdieping was er geen vloer, enkel aangestampte rode aarde. Die in het regenseizoen nat en modderig werd zodat hun voeten continu vuil waren. Tijdens het droogseizoen werd het net het tegenovergestelde: kurkdroog zodat er een stoflaag op kwam die oprakelde als je rondstapte. Ze moest leren om voorzichtig en traag te gaan. Stof dat zich verzamelde op alles wat er stond en dat was veel want er werd niets weggegooid. Hun zakken rijst stonden er, zakken mest als die er waren. Een stapel klein hout en houtskool voor het vuur dat diende om te koken. Een vuur dat men tijdens de koude periodes liet branden doch wat veel rook braakte. Bij dat vuur stond wat eigen gemaakt meubilair: een klein houten schap voor het kookgerei en kruiden, een bamboe ligtafel waar men ook op at. Een stenen pot voor kookwater dat afkomstig was van het opgevangen regenwater, er was ook een handbediende waterpomp in het dorp waar men tijdens het droge seizoen terecht kon indien eigen voorraad op. Kippen, eenden, katten en honden liepen er vrij rond, die beesten waren ofwel voedsel of hadden een taak: de katten voor muizen en kleine reptielen te vangen, de honden om te waken tegen slangen en ander groot ongedierte. Seizoensgebonden stond er vaak ook een buffel met een kalf – dat beestje moest in de gaten gehouden worden wegens te kostbaar.

Toilet en douche was een klein donker hok dat een tiental meters verder stond, meestal gemaakt van bouwpuin dat men verzamelde. Onbezette muren die groen uitsloegen, een gammel dakje met openingen voor wat licht. Geen vloer, weer die aangestampte aarde zodat men met vuile voeten buiten kwam. Een kuil in de grond waar een houten plank over lag met een gat in: het toilet. Niks aangename lichaamsverzorging want enkel een vat met koud water, een gat in de muur onderaan om het water in de tuin te laten vloeien maar waardoor allerlei ongedierte naar binnen kwam. Geen lavabo, geen spiegel.

Zeep hadden ze vaak niet, te duur, haar wassen met natuurlijke middelen die ze zelf fabriceerden want shampoo kopen was helemaal uit den boze. Tandenpoetsen met een uitgerafeld stokje bamboe, gereinigd zand als tandpasta.

Kledij hadden ze weinig en werd handmatig gewassen in een teiltje, ook vaak met gereinigd zand. Aan strijken werd niet eens gedacht.

En dan komt er een farang die wil dat er zwaar gepoetst wordt. Vlaams-proper, de vloeren met water en zeep. Alle kasten, ornamenten, kaders met foto’s, … schoon te maken. Heel af en toe kasten leeg maken en reinigen, koelkast van binnen reinigen. Een farang die zeurt wanneer er rommel ligt, over kledij niet direct in de kast gehangen wordt, zaken die makkelijkheidshalve gewoon op tafels of vloer gedeponeerd worden en er blijven staan voor een paar uren, soms wel dagen.

Een farang die zich dik maakt over het feit dat de was pas gedaan wordt wanneer het echt nodig is, dat de strijk blijft liggen. Een farang die meer dan vier jaar over dat alles bleef aandringen en voor wrevel zorgde.

Tot hij snapte dat zijn lief een totaal ander verleden heeft, anders opgevoed is. Dat zij, net als hij, haar verleden niet zomaar kan uitwissen en wijzigen. Bovendien, je moet je beiden willen aanpassen. En zo komt het dat er een gulden middenweg is gevonden ten huize Inquisiteur. In haar ‘domeinen’ zoals de buitenkeuken, haar dochter’s slaapkamer en badkamer, het pomphuis waar ze haar rijst op houtskool bereidt – laat De Inquisiteur alle commentaren achterwege.

Zijn ‘territoria’ – de binnenkeuken en de bovenverdieping poetst hij zelf zoals hij dat graag heeft. En de plaatsen waar er meer tijd samen gezeten wordt doen we samen. Afwisselend volgens de bui waarin ieder is: soms ‘Isaans-nonchalant’, soms Vlaams proper. En spullen die niet direct weggeborgen worden, ach, De Inquisiteur begint die gewoonte al over te nemen. Behalve voor zijn gereedschappen.