Droogseizoen in Isaan – 1

Uitgedroogde rijstvelden, waterloze poelen en grachten, een aantal boomsoorten, dat bladverlies lijdt. Isaan ligt er bruin bij. Er is nog groen, kokosbomen en veel andere boomsoorten blijven hun bladeren behouden, bovendien zijn er veel struiken en bloemsoorten die nu bloeien, maar toch lijkt het een beetje op Noord-Europa in de winter, echter zonder de nattigheid of modder. En het feit dat men hier, putje winter, volop groenten kweekt. Want overdag is het zeer aangenaam, rond de dertig graden.

Die groente-activiteit breidt zich ieder jaar uit. Alle jaren worden de groentevelden groter. Voorheen was dat een soort moestuintje, goed voor eigen gebruik, en wie overschot had ruilde met de buren. Vervolgens begonnen enkele slimmeriken te ontdekken dat ze goed waren in het kweken van bepaalde soorten, en van deze legden ze een extra veld aan. Om die groenten vervolgens, beetje ‘gedoogd illegaal’, te koop aan te bieden op het grote kruispunt van het dorp, daar komen vier verbindingswegen bij elkaar en hebben ze een afdak met tafel geplaatst. Iedereen die wat te koop heeft doet dat hier, want veel passage. Politie en andere overheden staan het toe zonder dat de mensen de rompslomp van vergunningen moeten doorlopen.

Dit jaar zie je nog meer velden. Vooral bonen, tomaten en alle soorten van bladgroenten zijn populair. Daarbovenop is er een groot aanbod van watermeloen, makkelijk te kweken in dit klimaat. De oogst brengen ze rechtstreeks naar de grote markt in het nabij gelegen stadje. Rond drie uur ’s ochtends, jawel, zo vroeg, dan is er de aanvoer van alle goederen. De Inquisiteur was nog nooit zo vroeg op de markt geweest, doch zijn nieuwsgierigheid was te groot. Mocht hij mee met Jaa, een overbuurman. En werd verrast toen Jaa de versleten pick-up truck ongegeneerd haaks op straat parkeerde.

Zo veel volk. In tegenstelling tot overdag zijn nu werkelijk alle kramen open. En is het aanbod veel groter, net als het aantal bezoekers. Vooral de verse waren, tsjonge. Vis, paling. Vogels, tot uilen toe. Insecten, schildpadden, hagedissen, kikkers. Schelpdieren in alle maten en vormen. Gezelligheid troef, ieder kraampje heeft wel enkele lampen branden die de kleuren van groenten en fruit goed laten zien. Vooral de fruitsector, een muur van rood-geel-groen-paars. Heerlijke geuren ook, men is volop gerechten aan het bereiden. Kant-en-klare kost zodat de autochtonen snel een maaltje kunnen verorberen. Aan de rand van de markt, waar nu veel auto’s geparkeerd staan, en net zoals die van Jaa haaks op de rijrichting omdat het makkelijk is voor het laden en lossen maar grappig de smalle straatjes blokkeren. Levendig loven en bieden tussen kopers en verkopers, opportunistische oudjes laveren er tussendoor in de hoop om voor een lagere prijs wat groenten te kunnen inkopen. Jonge kinderen die zich amuseren, zomaar, midden in de nacht, omdat hun ouders geen opvang hebben.

De Inquisiteur wandelt gezellig rond, enkele verkopers herkennen hem wel, anderen die waarschijnlijk alleen nachtdienst doen kijken vreemd op bij zijn verschijning. Bij het koffiekraampje is De Inquisiteur de eerste klant. Heerlijk toch zoals ze dat bereiden, genietend van de mix expresso-latte-capucino-smaak, want anders is die koffie niet te beschrijven, aanschouwd De Inquisiteur dit krioelend gebeuren. Wordt er zelfs in betrokken want Jaa, lekker onvoorbereid als een Isaaner zijn kan, heeft geen wisselgeld mee. Of De Inquisiteur kleingeld heeft ? Kan hij dan die man daar zesentwintig baht weergeven ? En die vrouw ginds vierendertig ?

Jaa is afgeleerd om zijn waren aan de grote opkopers aan te bieden. Hij verkoopt liever aan de marktkramers zelf. Krijgt hij betere prijzen, achteraf komt de Inquisiteur te weten dat het slechts om een of anderhalve baht de kilo gaat … . Maar hij geeft service. Is bereid om niet-verkochte waren terug te kopen. Hoe hij dat gaat controleren snapt De Inquisiteur niet goed – welke zijn zijn leveringen en welke niet ? Die groenten zien er toch allemaal hetzelfde uit, in bulk verpakt in grote doorschijnende plastic zakken zoals iedereen dat doet. Nu ja, Isaaners komen daar wel uit.

Ondertussen een belletje van liefje-lief. Of hij <kanaa>, <teng moo>, <khai> en <hom deing> kan meebrengen ? De Inquisiteur weet wel wat dat allemaal is (een smakelijke bladgroente, watermeloen, kip en rode uitjes) doch heeft als altijd problemen met de marktkramers. Ofwel zijn de uitgesproken tonen niet correct, ofwel is de verkoper te verrast wegens een farang die een poging tot Thais spreken doet, ofwel is de aangesprokene een beetje dwars. Maar humor en een lach maken veel mogelijk, ook de prijzen zijn correct. Zelf verorbert De Inquisiteur nog een smakelijk soepje, <kwa tieaaw>, en is hij gereed voor de terugrit, Jaa is uitverkocht.

Onderweg polst De Inquisiteur naar de verdiensten. De achterbak van de pick-up lag volgestapeld. Tien zakken met de eerder vermelde <kanaa>, vijf zakken met bonen en tweeëntwintig stuks watermeloenen. Jaa is niet alleen landbouwer, hij doet zich graag voor als zakenman. Hij weet alles exact beweert hij. De tien zakken bladgroente was veertig kilogram, verkocht aan tweehonderdvierenveertig baht. De vijf zakken bonen, ongeveer vijftig kilogram, brachten vijfhonderdzestig baht op. De watermeloenen wist hij niet goed meer want die had hij aan verschillende kraampjes verkocht. Hij dacht ongeveer veertig baht het stuk, dus in totaal een dikke achthonderd baht. “Ik heb vandaag meer dan duizendzeshonderd baht verdiend” meldt hij trots.

De Inquisiteur kan het niet laten en vraagt of Jaa weet hoeveel kosten hij gemaakt heeft om die oogst te vergaren. Mest, insecticiden (jawel, iemand die beweert dat ze het niet doen is onwetende, ze doen het allemaal hoor), bewatering – want elektriciteitsverbruik waterpomp. Aankoop zaad of plantgoed ook. En hoeveel dagen arbeid hij besteedde aan het kweken. Afschrijving van gereedschappen en waterpomp laat De Inquisiteur maar buiten beschouwing, net als de benzine voor zijn wagen. Jaa valt uit de lucht. Heeft hij totaal geen idee van. De Inquisiteur hoopt maar dat het allemaal de moeite loont voor Jaa, Isaan economie is gewoonweg onbegrijpbaar voor een westerling. Waarschijnlijk zal alles eigenlijk veel te goedkoop aangeboden worden, maar ze kunnen niet anders – iedereen doet het zo.

De rest van de dag, ergens bijna midden januari, luiert De Inquisiteur wat. Zelfs bloemen, planten en groenten hoeven geen bewatering want het heeft, hoogst uitzonderlijk, gisterenavond een uur lang zwaar geregend. Ja ja, droogseizoen.