De varaan

De moessons zijn eindelijk gekomen, kreken en rivieren raken voldaan en vullen de vele poelen in de omgeving snel. De hele streek is in zomermodus, tropisch en overvloedig groen door het afwisselende weerpatroon van zon en regen. Ideaal voor de oude varaan die zich lekker laat opwarmen aan de oever van het kleine riviertje en de omgeving in ogenschouw neemt.

Hij is al meer dan tien jaar oud en heeft veel meegemaakt in zijn snel veranderende leefwereld. Voorheen was het hier ideaal voor hem en zijn soortgenoten: bossen, grasland en veel water. Prooien bij de vleet: in de poelen zat altijd veel vis, ratten vermenigvuldigden zich snel zodat er meer dan genoeg van waren. Vogels, slangen, … kortom, hij leed nooit honger. Natuurlijke vijanden waren er nauwelijks, hij moest enkel uitkijken voor grote wurgslangen en grote krokodillen kwamen hier niet voor.
Vrij zorgeloos leefde hij doorheen zijn eerste levensjaren, hij kon zich veilig ingraven via tunnels naar een hol dat meestal aan de rivieroever uitkwam. Zodoende moest hij nooit ver op stap gaan op zoek naar voedsel, vlak bij waren er buiten de vis in de rivier voldoende prooien in bossen en open grasland.

Ja, hij had het wel opgemerkt. Op zo’n kwartiertje afstand stonden er houten huizen op palen, en er liepen mensen rond. Angst had hij er niet van, wel respect. Hij had gezien dat deze mensen op dezelfde soort prooi jaagden als hij en stilaan waagden die zich verder in de bossen. Ze kwamen altijd met minimum twee, vaak met meer. Ook de rivier was niet meer de zijne, de mensen gingen er met netten in vissen, ze maakten veel lawaai en stennis. Vogels schoten ze af met een geweer, ratten joegen ze op met honden en klopten ze dood.

Zodoende voelde de varaan zich genoodzaakt om regelmatig zijn hol een eind verder te verplaatsen, tijdens de zomer plantte hij zich voort en moest voorzichtig zijn voor de eieren die zijn tijdelijke partner in holletjes of onder dood hout legde. Toch was hij nieuwsgierig geworden. Zijn reukorgaan werd geprikkeld door wat die mensen achterlieten. Etensresten, makkelijk voor hem, moest hij niet jagen. Dus begon hij er een gewoonte van te maken om na de menselijke vispartijen even poolshoogte te gaan nemen. De visresten, al dan niet op een vuur gebakken, waren meegenomen doch er was ook veel rommel dat wel een geurtje had doch niet eetbaar was.
Probleem was dat zijn instincten nog meer werden geactiveerd. Hij rook het spoor van die mensen en kon het niet laten om af en toe eens wat dichterbij de huizen te gaan kijken.
Waar hij vrij snel werd opgemerkt door alerte honden. Op zich waren die honden geen gevaar voor hem, integendeel, hij had er al een paar buit gemaakt. Wel bleef hij instinctief uit de buurt indien hij mensen zag.

En zo waagde hij zich dichter en dichter bij de huizen wanneer het er op leek dat er niemand aanwezig was. En vond hij meestal nog meer makkelijke buit: in de zon drogende etenswaren zoals varkensvlees of vis, afvalhopen met etensresten, karkassen van eerder geslachte koeien of varkens. Of enkele van de talloze kippen die altijd vlak bij die woningen rondliepen. Hij voelde aan dat er gevaar aan verbonden was doch kon het niet laten. Bovendien begon hij te leren wanneer de mensen er niet waren: die trokken naar de velden om rijst te verbouwen, of gingen bomen hakken in de bossen. Enkel ’s ochtends en ’s avonds moest hij opletten.

In de loop van de jaren kwam nog een groter probleem: de mens expandeerde zijn leefwereld. Die begon meer en meer land te cultiveren, trok vaker de bossen in, en ergo: het dorp breidde uit. Nieuwe stenen huizen werden dichterbij zijn territorium gebouwd. Er kwam minder plaats voor de varanen en velen, wantrouwig als ze waren, trokken weg.
Maar de varaan zelf deed dat niet, hij was groot en sterk en bleef. Zijn leven werd wel lastiger met die mensen in de buurt. Zijn jachtgebieden verkleinden en regelmatig werd zijn aanwezigheid opgemerkt.

Prooidieren werden zeldzamer, de mens ving zijn vis, schoot zijn vogels af, ving de ratten en muizen voor zijn neus, zelfs de kikkers en leguanen moest hij delen.
Toch duurde het lang voor hij de mens als vijand begon te beschouwen. Voor sommigen van zijn soortgenoten te lang zelfs. Want door gebrek aan voldoende prooi gingen de varanen vaker en vaker naar de huizen toe om voedsel te verzamelen. En werden betrapt. Gevangen en uiterst brutaal dood gemaakt.

De varaan huiverde bij deze gedachten ondanks de zon zijn lichaam goed had opgewarmd. Hij had het allemaal overleefd tot op heden. Maar de honger knaagde, er was nauwelijks vis in de rivier. De poelen durfde hij niet meer aan, dat was te gevaarlijk geworden, altijd wel iemand aanwezig. Het bos was ook al lastig want de mens ging er nu ook paddestoelen en andere groenten of kruiden halen en ze kwamen nooit alleen. De velden waren helemaal uit den boze, de graslanden waren verdwenen en omgetoverd naar rijstvelden waar continu op gewerkt werd.

De honger bracht hem vandaag naar de alleenstaande huizen aan de rand van het dorp. Heel langzaam, vaak minutenlang niet bewegend, kwam hij dichterbij. Hij zag geen beweging, geen honden. Hij rook het afval al van ver, visresten. Toen hij vlak bij was zag hij dat het nog beter was: er lag vis te drogen in bamboe schalen. Makkelijk voedsel.
Wanneer hij zijn tanden in al dat lekkers zet verslapt zijn aandacht en plots een snerpend hoog geluid. Een mensenvrouw is uit het huis gekomen en heeft hem gezien. Snel pakt hij nog enkele vissen en hij rent weg. Vlucht doorheen een vlakbij gelegen rijstveld. Hij laat een spoor van platgetrapte jonge rijststengels na.

Op het gegil zijn enkele mensen afgekomen en de vrouw, nog steeds over haar toeren, legt uit wat ze zag: een enorme varaan van bijna drie meter lang. De mannen uit het dorp verzamelen zich en volgen het spoor dat naar de rivier leidt. Ze verdelen zich in groepen, de ene groep stroomafwaarts, de andere stroomopwaarts. Gewapend met messen en stokken, vergezeld van speurende honden. Ze hebben dit al eerder gedaan en weten dat een varaan tunnels van wel tien meter lang kan bouwen vooraleer je zijn hol bereikt.

Diep in de tunnel zit de varaan alert te wachten. Hij hoort het gesnuif van de honden die de ingang hebben gevonden. Zijn enige uitweg is via zijn hol aan het eind van de tunnel de rivier in te duiken of een boom te bereiken waar hij in kan schuilen, doch dat laatste is voor de mens geen probleem weet hij. Hij blijft lang twijfelen, maar hij voelt dat de honden de tunnel open graven en daarbij hulp krijgen van de mensen. Hij besluit om ervandoor te gaan via de rivier.
En stuit op een groep mensen die aan zijn hol bij de rivieroever stonden te wachten.

De laatste varaan in de wijde omgeving is dood.