Creatine voor een scherp brein bij ouderen
Creatine is vooral bekend om zijn effect op de spieren, maar er zijn ook steeds meer aanwijzingen dat het supplement een belangrijke rol kan spelen bij de hersenfunctie, vooral bij ouderen.
Naarmate we ouder worden, nemen de cognitieve functies vaak geleidelijk af. Dit kan zich uiten in een verminderde geheugenprestatie, concentratieproblemen en een tragere informatieverwerking. Onderzoek naar creatine toont echter aan dat dit supplement ook de hersenen kan ondersteunen en mogelijk kan helpen om deze cognitieve achteruitgang tegen te gaan.
Creatine: wat is het precies?
Creatine is een stof die van nature in het lichaam voorkomt, met name in spieren en de hersenen. Het wordt aangemaakt uit aminozuren in de lever, nieren en alvleesklier. Wanneer je creatine inneemt, slaat het lichaam dit op in de vorm van creatinefosfaat, wat vervolgens wordt gebruikt om snel energie vrij te maken, vooral tijdens korte en explosieve bewegingen zoals krachttraining of sprinten. Hoewel het lichaam zelf creatine aanmaakt, kan extra suppletie voordelen bieden, vooral bij mensen die minder van nature aanmaken of hogere fysieke eisen hebben.
Hoe werkt creatine in de hersenen?
Net zoals creatine helpt bij het leveren van snelle energie aan de spieren, doet het hetzelfde voor de hersenen. De hersenen zijn een van de meest energie-intensieve organen in het lichaam en verbruiken constant energie om goed te functioneren. Creatine werkt door de beschikbaarheid van fosfocreatine in de hersencellen te verhogen, wat helpt om snel energie vrij te maken in de vorm van adenosinetrifosfaat (ATP). Dit is van cruciaal belang voor de normale hersenfunctie, vooral bij taken die veel mentale energie vereisen, zoals concentreren, redeneren en probleemoplossend denken.
Creatine en geheugen bij ouderen
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat creatine suppletie een positief effect kan hebben op het geheugen, vooral bij oudere volwassenen. Een van de belangrijkste studies op dit gebied, uitgevoerd door McMorris et al. (2007), toonde aan dat oudere volwassenen die creatine namen, beter presteerden op geheugentests dan degenen die geen supplement gebruikten. Het verbeterde vooral het zogenaamde werkgeheugen, dat verantwoordelijk is voor het tijdelijk vasthouden en manipuleren van informatie, bijvoorbeeld bij het uitvoeren van complexe taken of bij het onthouden van namen en gezichten.
Verbeterde mentale vermoeidheid
Een ander interessant voordeel van creatine is het vermogen om mentale vermoeidheid te verminderen. Naarmate mensen ouder worden, kan de mentale energie sneller uitgeput raken, vooral tijdens langdurige of intensieve cognitieve taken. Een studie door Rae et al. (2003) toonde aan dat deelnemers die creatine suppletie gebruikten, minder last hadden van mentale vermoeidheid tijdens complexe cognitieve taken. Dit suggereert dat creatine niet alleen kan helpen om de hersenprestaties te verbeteren, maar ook om de hersenen gedurende langere tijd scherp te houden.
Creatine en neuroprotectie
Er zijn ook aanwijzingen dat creatine mogelijk een beschermend effect kan hebben op de hersenen. Verschillende dierstudies en enkele menselijke onderzoeken suggereren dat creatine kan helpen om schade aan hersencellen te voorkomen die optreedt door oxidatieve stress en ontstekingen. Dit is vooral relevant bij neurodegeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer en Parkinson, waarbij hersencellen geleidelijk afsterven. Hoewel de onderzoeken op mensen nog in een vroeg stadium zijn, bieden de resultaten hoop dat creatine op lange termijn een rol zou kunnen spelen bij het vertragen van de progressie van deze aandoeningen.
Creatine en stemming
Naast de voordelen voor het geheugen en de mentale prestaties, zijn er ook studies die suggereren dat creatine de stemming kan verbeteren. Ouderen hebben vaak te maken met stemmingsstoornissen zoals depressie, en er is enige wetenschappelijke ondersteuning voor het idee dat creatine suppletie kan bijdragen aan een betere stemming. Een studie uitgevoerd door Roitman et al. (2007) ontdekte dat mensen met depressieve symptomen baat hadden bij creatine, vooral in combinatie met antidepressiva. Hoewel dit onderzoek voornamelijk op jongere volwassenen was gericht, is er reden om aan te nemen dat ouderen ook baat kunnen hebben bij dit effect.
Cognitieve voordelen samengevat
Voor ouderen biedt creatine niet alleen voordelen op fysiek vlak, maar ook op mentaal gebied. De belangrijkste voordelen voor de hersenen zijn:
- Verbetering van het geheugen: Vooral het werkgeheugen en de uitvoerende functies kunnen verbeteren door creatine suppletie.
- Vermindering van mentale vermoeidheid: Creatine helpt om de hersenen langer scherp te houden tijdens intensieve cognitieve taken.
- Mogelijk neuroprotectief effect: Het kan helpen om hersenschade door oxidatieve stress en ontstekingen te verminderen, wat belangrijk is in de strijd tegen neurodegeneratieve ziekten.
- Verbetert de stemming: Er zijn aanwijzingen dat creatine kan bijdragen aan het verminderen van depressieve symptomen, wat vooral gunstig is voor ouderen die vatbaar zijn voor stemmingsstoornissen.
Creatine is uitgebreid onderzocht en veilig
Creatine is een van de meest onderzochte supplementen op de markt. Er zijn talloze wetenschappelijke studies die de veiligheid en effectiviteit ervan bevestigen, niet alleen bij jonge atleten, maar ook bij ouderen. Ondanks misvattingen dat creatine schadelijk kan zijn voor de nieren of lever, hebben onderzoeken aangetoond dat langdurige creatine suppletie geen negatieve effecten heeft op gezonde individuen. Het is een supplement met een uitstekende veiligheidsmarge, en zolang het volgens de aanbevolen dosering wordt ingenomen, is het een veilig en effectief hulpmiddel voor ouderen die hun algehele gezondheid willen verbeteren.
Meer lezen over de verschillende gezondheidseffecten van creatine? Kijk hier: https://www.ergogenics.org/archcreatine.html
Bronnen
- McMorris, T., et al. (2007). “Creatine supplementation and cognitive performance in elderly individuals.” Deze studie liet zien dat ouderen die creatine innamen, beter presteerden op verschillende geheugentaken.
- Rae, C., et al. (2003). “Oral creatine monohydrate supplementation improves brain performance: a double–blind, placebo–controlled, cross–over trial.” Deelnemers ervoeren minder mentale vermoeidheid na creatine suppletie tijdens cognitieve taken.
- Roitman, S., et al. (2007). “Creatine monohydrate in resistant depression: a preliminary study.” Deze studie toonde aan dat creatine mogelijk kan helpen bij het verbeteren van de stemming en het verminderen van depressieve symptomen.
- Wyss, M., & Schulze, A. (2002). “Health implications of creatine: can creatine help in neurodegenerative diseases?” Dit artikel bespreekt de potentiële neuroprotectieve voordelen van creatine bij ziekten zoals Alzheimer en Parkinson.
Creatine is dus niet alleen een waardevol supplement voor spierkracht, maar kan ook een veelbelovende rol spelen bij het behoud en zelfs de verbetering van de hersenfunctie bij ouderen.
Moderator: bij medische beweringen is bronvermelding verplicht!
Het wordt hier wel al te stellig geponeerd wat de heilzame werking van creatine is. Hoewel een effect op de spieren bij sporters wel wordt gezien blijkt uit de “officiële” nl. peer-reviewed artikelen dat veel onzeker is en niet bewezen. Het artikel van McMorris vergelijkt twee groepen van resp. 7 en 8 patiënten. In dat van Roitman gaat het om 10 patiënten met depressie. Dat van Wyss is niet te vinden. Kortom, geen resultaten om van onder de indruk te raken, wel iets voor verdere studie. Tot dan zou ik zeggen: een healthy life style en laat die dure potjes voorlopig voor wat ze zijn: onvoldoende bewezen en volgens mij vooral nuttig voor de verkopers. Als (gepensioneerd) neurochirurg, die nog steeds peer reviews doet, heb ik denk ik enig recht van spreken.
Creatine is zo’n beetje het meest onderzochte supplement ter wereld. En creatine is spotgoedkoop een pot van 400 gram kost €8,95 dus geen idee waar je het over hebt.
Hier nog wat onderzoeken:
https://www.ergogenics.org/creatine-geheugen.html
https://www.ergogenics.org/5-htp-creatine-depressie.html
https://www.ergogenics.org/creatine-depressie-ssri.html
https://www.ergogenics.org/geheugen-creatine.html
https://www.ergogenics.org/creatine-doet-in-hersenen-hetzelfde-als-in-spieren.html
en als het moet kan ik nog wel tientallen onderzoeken opnoemen.
Waar ik het over heb? Als wetenschapper zie ik het als mijn plicht om ook een rol in voorlichting te spelen. Als ik een juich-artikel over een supplement zie dan kijk ik wat daarvan overeind staat. Heel in het algemeen hebben gezonde mensen met een gebalanceerd dieet en een gezonde leefstijl geen supplementen nodig. Zie hiervoor b.v. de zeer lezenswaardige publicaties van Martijn Katan (www.mkatan.nl). Het gepresenteerde artikel verwijst o.a. naar een studie (een uit 2007!) met zeer kleine aantallen proefpersonen en een extreem korte follow-up. Dat is nauwelijks serieus te nemen. Een ander artikel gaat over depressies, toch wat anders. Het meeste onderzoek naar creatine is bij topsporters, daar is wel een effect. Maar dat is wat anders dan op je oude dag dit supplement slikken en hopen dat je brein beter functioneert.
Voor effecten op het brein is de volgende conclusie uit een grote meta-studie (onderzoek van vele artikelen, in dit geval slechts 23 die van voldoende kwaliteit waren, geselecteerd uit duizenden publicaties) wel relevant:
The findings presented here should be interpreted with caution. The included studies were of moderate quality, according to the Cochrane RoB 2 tool. This is likely attributable in part to the presence of confounders, the inherent heterogeneity between intervention and placebo groups, and the suboptimal selection of participants in the included studies. Moreover, the high diversity between the memory assessment tools could also influence the accuracy and lead to uncertainty of the effect estimate. Importantly, subgroup and sensitivity analyses in this study were not able to reduce this heterogeneity, especially since different memory outcomes were derived from the same populations in each study. Finally, it was not possible to assess publication bias, which could affect the quality of evidence, because the number of included studies was too low.
Kortom, nog heel veel onzeker, veel verdere studies zijn nog nodig.
Allereerst weten de meeste artsen weinig tot niets over voeding en leefstijl. Ze krijgen er maar 57 uur les in tijdens hun artsenstudie (bron: https://www.radboudumc.nl/nieuws/2022/voeding-in-het-geneeskundecurriculum) en als ik vraag wat is dan een gebalanceerd dieet en een gezonde leefstijl? Dan krijg ik meestal een vaag antwoord.
Maar ik zal een voorzet geven:
In Nederland is de balans tussen een gezonde leefstijl en ongezond gedrag nog steeds niet optimaal. Uit de Voedselconsumptiepeiling 2019-2021 blijkt dat veel Nederlanders wel stappen zetten naar gezonder eten, zoals het verminderen van suikerhoudende dranken en rood vlees, en het toenemen van de consumptie van plantaardige producten. Echter, slechts 29% van de volwassenen haalt de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid van 200 gram groenten, en slechts 18% haalt de aanbevolen hoeveelheid van 200 gram fruit (Centraal Bureau voor de Statistiek) (RIVM).
Een ander onderzoek door het RIVM laat zien dat hoewel er verbeteringen zijn, veel Nederlanders zich nog niet volledig aan de voedingsrichtlijnen houden. Dit betekent dat veel mensen nog steeds te veel zout en suiker binnenkrijgen en te weinig vitamines en mineralen zoals vitamine D. Wat betreft fysieke activiteit voldeed in 2021 ongeveer 55% van de volwassenen aan de beweegrichtlijnen(Centraal Bureau voor de Statistiek). Kortom, hoewel er vooruitgang is in het gezonder eten en bewegen, is er nog een lange weg te gaan voor een groot deel van de Nederlandse bevolking.
In Nederland hebben veel mensen te maken met leefstijlgerelateerde ziektes. Zo heeft ongeveer 50% van de volwassenen overgewicht, en meer dan 15% lijdt aan obesitas. Deze cijfers zijn in de afgelopen decennia sterk gestegen, mede door ongezonde eetgewoontes, gebrek aan beweging en andere leefstijlfactoren (Centraal Bureau voor de Statistiek)(Loket Gezond Leven).
Daarnaast lijden veel Nederlanders aan chronische aandoeningen die gerelateerd zijn aan leefstijl. In 2022 hadden 5,7 miljoen mensen in Nederland te maken met twee of meer chronische aandoeningen, een conditie die vaak gerelateerd is aan leefstijlgewoontes zoals onvoldoende beweging, slechte voeding, roken, en alcoholgebruik (VZinfo).
Leefstijlgerelateerde ziekten, zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en bepaalde vormen van kanker, worden in toenemende mate een zorg in Nederland. Deze ziektes ontstaan vaak door een combinatie van factoren zoals een gebrek aan beweging, ongezonde voeding en overmatige stress(Erasmus Universiteit Rotterdam)(Loket Gezond Leven).
Dus ja, als je gezond leeft en eet, heb je zeker geen supplementen nodig, alleen blijkt dat maar voor een heel klein deel van de Nederlandse bevolking weggelegd.
Met het bovenstaande kan ik het alleen maar eens zijn. Maar een ongezonde levensstijl compenseren met supplementen? Mij ging het vooral om de kop: “Creatine voor een scherp brein”. Veel lezers komen niet verder dan de kop en hebben dan een “take home message”. Er is heel veel onderzoek gedaan naar creatine, overigens vooral in relatie tot sport. Als het allemaal duidelijk zou zijn hoefde je geen onderzoek meer te doen. De bewering in de kop is wetenschappelijk niet onderbouwd en daardoor misleidend en daar viel ik over. De studies van creatine en brein laten veel onzekerheid toe of zijn van slechte kwaliteit, zoals de grote meta-studie laat zien. En overigens is er ook geen bewijs dat het brein bij een ongezonde leefstijl van creatine profiteert.
Beste Dick, kan het zijn dat je niet op de hoogte bent van de laatste medische en wetenschappelijke informatie over dit onderwerp.
Als bekende wetenschappers zoals Dr. Andrew Huberman a tenured professor of neurobiology and ophthalmology at Stanford University School of Medicine niet uitgepraat raakt over de kracht van creatine voor het brein: https://youtu.be/cqUBgPMtLSQ?si=wxlNhJFX-LNU0GXs dan is het allemaal onzin?
Hieronder nog een aantal onderzoeken en een aantal bekende Amerikaanse wetenschappers over de hersenfunctie van creatine:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=creatine+brain
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38418482/
https://youtu.be/P_Npq8hOYKE?si=26dMsizThM_qNs0h
https://www.tiktok.com/@dr_idz/video/7141042272593923333?q=creatine%20brain&t=1728305430343
https://youtu.be/VuMbgDjQV7Y?si=Fw6oG9NGWarz0Dq5
https://youtu.be/LUIXJn8pUbE?si=Y9L_TwBFFTz1V9HA
https://youtu.be/qYv9_vsTwgc?si=F0EFl28fR7Ho12oP
En ik kan er nog wel tientallen meer plaatsen, allemaal wetenschappers en artsen die zomaar iets roepen over creatine?
Ik word hier rechtstreeks aangesproken, wil er dus wel op reageren.
Allereerst Huberman: een bepaald niet onomstreden wetenschapper. Als andere wetenschappers over je gaan beweren dat je pseudowetenschap bedrijft dan is er wel iets aan de hand. Niet iemand om direct op zijn blauwe ogen te geloven. Zie b.v.
https://slate.com/technology/2024/03/andrew-huberman-huberman-lab-health-advice-podcast-debunk.htmlhttps://slate.com/technology/2024/03/andrew-huberman-huberman-lab-health-advice-podcast-debunk.html
De links naar pubmed geven publicaties die ook in meta analyses zijn opgenomen en die niet ondubbelzinnig een effect van creatine qua verbetering op het brein geven. De tweede link gaat over het effect bij slaapdeprivatie, dat lijkt me iets heel anders. YouTube en TikTok kan ik niks mee als bron voor wetenschappelijke informatie. Iedereen kan er alles op zetten, en doet dat ook, het is niet gecontroleerd en ik kan het ook niet controleren. Voor informatie baseer ik mij op solide peer-reviewed tijdschriften met een hoge impact en citation index. Veel slechte wetenschap wordt aan dit soort tijdschriften aangeboden (als peer-reviewer van twee gerenommeerde tijdschriften zie ik dat maar al te vaak) en als het dan wordt afgewezen wordt wel een obscuur publicatie platform met een klinkende naam gevonden waar het spul vaak tegen betaling kan worden gepubliceerd. Voor de buitenstaander is dit vrijwel niet te doorgronden. Ook in de serieuze journals komt wel eens iets terecht dat er niet in hoort, maar dat wordt meestal wel gesignaleerd.
Ook gerenommeerde wetenschappers raken wel eens de weg kwijt. Neem Linus Pauling. Twee maal Nobel prijs maar liefst, maar raakte aan het eind van zijn leven volledig het spoor bijster met zijn – veelvuldig weerlegde – onzin theorieën over de effecten van Vitamine C.
Ik zei al eerder: als het allemaal duidelijk was, dus b.v. als creatine inderdaad zo goed is voor het brein, waarom hoorde ik daar tijdens 40 jaar werkzaam leven met het brein nooit over? Nooit op congressen, nooit in de serieuze literatuur en ik zag ook nooit patiënten die het geadviseerd werd door behandelende neurologen over revalidatie artsen.
Dingen die duidelijk zijn behoeven geen nader onderzoek. We gaan niet meer kijken of de aarde toch niet plat is. Controverse wijst meestal op een omstreden theorie die niet hard gemaakt kan worden.
Beste Dick,
Ik stop met de discussie, want alles wat je niet bevalt trek je in twijfel. Op de YouTubefilmpjes staan artsen en wetenschappers met hun naam en functie. Waarom zouden zij dat doen als dat hun geloofwaardigheid in gevaar brengt.
Het feit dat je Linus Pauling belachelijk maakt, is voor mij de druppel. Nota bene een topwetenschapper met naast 2 Nobelprijzen ook nog 10 andere belangrijke wetenschappelijke prijzen. Hoeveel wetenschappelijke prijzen heb jij Dick?
Het Linus Pauling Instituut, een onderzoeksinstituut dat is opgericht om de wetenschappelijke erfenis van Linus Pauling aan de Oregon State University voort te zetten, draagt niet voor niets zijn naam.
Maar goed laten we stoppen, jij bent alleswetend en iedereen die iets anders beweert, is een prutser.
Ik ben het met je eens dat artsen te weinig weten van goede voeding en een gezonde leefstijl in het algemeen. Ik beken dat dat ook voor mij gold. Mea culpa.
Belangrijk is ook het feit dat artsen er in hun contacten met patiënten weinig tijd aan (kunnen) besteden ook al weten ze er meer van. Een pilletje voorschrijven kost minder tijd. Ik vroeg de patiënt is zo’n situatie altijd een nieuwe afspraak te maken voor een consult van 20 minuten. Ik noemde dat het ’twenty minute hour’.
Er is wel veel veranderd sinds 1968 toen ik een coassistentschap deed bij een huisarts in Eelde die gewoon een sigaret opstak in de spreekkamer.
Maar is het advies aan mensen die ongezond eten nu om i.p.v. gezond te gaan eten maar allerlei supplementen te gaan slikken?
Dat is een retorische vraag…
De link over Huberman is niet goed terecht gekomen en werkt niet. Deze wel:
https://slate.com/technology/2024/03/andrew-huberman-huberman-lab-health-advice-podcast-debunk.html