Siamees in druk

We weten allemaal dat Thai af en toe behoorlijk chauvinistisch kunnen zijn en de invloed van Farang op hun cultuur vaak vanuit een particularistische reflex proberen te minimaliseren. Toch hebben ze het een en ander aan Farang te danken. Neem nu bijvoorbeeld de drukkunst.

Ondanks het feit dat de wieg van de drukkunst met de zogenaamde ‘blokdrukken’ in China stond en ene Pi Sheng ergens tussen 1041 en 1048 begon te experimenteren met het drukken met losse lettertekens, heeft het erg lang geduurd vooraleer er in Siam iets van de drukpers rolde. Het was kapitein James Low, een officier van de Military Service  van de Britse East India Company – de concurrent van de Nederlandse VOC – die omstreeks 1824 van de United Company of Merchants of England trading to the East Indies opdracht kreeg om Siamees te leren en in 1828 a Grammar of the Thai or Siamese Laguage publiceerde.

Hij liet de Siamese karakters in Calcutta produceren en drukte zijn grammatica bij The Baptist Mission Press in dezelfde stad. Zijn Grammar bleek lucratief te zijn en hij bracht zijn letters en zetmateriaal over naar een door hem zelf opgerichte drukkerijtje met welgeteld één degelpers in Singapore. Toen Amerikaanse protestantse missionarissen die sinds 1825 actief waren in Siam hoogte kregen van het bestaan van deze drukkerij, beseften ze meteen de propagandistische waarde ervan. Ze reisden als de wiedeweerga af naar Singapore om er hun eerste religieuze traktaten in het Siamees te laten drukken.

Dr. Dan Beach Bradley

Het heen en weer reizen beu, kocht de erg ondernemende dominee Dr. Dan Beach Bradley de pers en de karaktermallen en bracht alles in de zomer van 1836 over naar Bangkok.  Op vraag van prins Mongkut drukte hij drie jaar later op deze pers 10.000 exemplaren van het koninklijke Opium Decreet, de eerste maal dat een officiële Siamese tekst in druk verscheen. In zijn bescheiden drukkerijtje aan de monding van de Klong Yai drukte hij niet alleen religieus geïnspireerde teksten maar ook bijvoorbeeld de Krung Kao Royal Chronicle en het eerste Siamese schoolboek Chindamanee.

Het was overigens ook Dan Beach Bradley die in 1844 de eerste krant in Siam The Bangkok Recorder van de persen lieten rollen. Oorspronkelijk begonnen als een maandelijkse uitgave evolueerde het naar een tweewekelijkse die in twee aparte edities, in het Siamees of het Engels verscheen. Door een afname van het aantal abonnees hield The Bangkok Recorder er eind 1846 mee op maar kort daarna verschenen de Bangkok Daily Advertiser en de Siam Daily Advertiser. Twee publicaties die, ondanks de gelijkenissen in naam, los van elkaar stonden en die het geesteskind waren van respectievelijk een  Schot en een groepje Engelse zakenlui.

Het zou tot 1858 duren voor de Siamezen zélf een eigen Siamese publicatie drukten. Toen verscheen op aangeven van koning Mongkut  de officiële The Royal Gazette of Ratchakijjanubeksa, een uitgave van Aksorn Pimpakan Publishing House, dat in het koninklijke paleis gevestigd was. Pas in 1875 rolde Darunowadh, het eerste, met privégelden gefinancierde Siamese nieuwsblad van de persen. De echte doorbraak van de Siamese of Thaise gedrukte media is te situeren onder de regeerperiode van koning Chulalongkorn toen er in Siam 59 kranten en magazines verschenen in Siamees, Engels of Chinees.

O ja, nog dit: Dominee Bradley was meteen ook de allereerste uitgever in Siam die ooit een copyright contract afsloot. Hij deed dit in 1866 met koning Mongkut toen hij de rechten voor het drukken van het reisverslag van diens staatsbezoek aan Groot-Brittannië verwierf. Toch wordt hij in Thailand niet omwille van zijn fundamentele inbreng in de media herinnerd maar als de man die in Siam met succes een vaccin tegen de pokken introduceerde….