Bangkok was een stinkende stad
In vrijwel ieder Thais huis hangt het portret van koning Rama V (Chulalongkorn,1853-1910), gekleed in een driedelig pak, met een bolhoed op en de handen met een paar handschoenen rustend op een wandelstok.
Op en top een Engelse gentleman, want op zijn vele reizen was hij gecharmeerd geraakt van de westerse beschaving en hij wilde Thailand hervormen in die geest.
Zo decreteerde hij eens dat alle Thais een hoofddeksel moesten dragen. En een man moest zijn vrouw voor de echtelijke woning zoenen als hij ‘s morgens naar zijn werk vertrok want dat had hij in Engeland gezien. Dat heeft het niet gehaald. Maar hij heeft zich ook zeer ingezet voor vele andere zaken waaronder het schoonmaken van Bangkok. De stank en smerigheid van Bangkok was hem een doorn in het oog.
Poepen en plassen
Bangkok in de 19e eeuw was een doordringend stinkende stad op een manier die wij ons niet meer voor kunnen stellen. Maar men had ermee leren leven. Poepen en plassen gebeurde in het openbaar, langs de kanalen, langs de straat en in de rivier. Op een muurschildering in Wat Suthat in Bangkok zit een man met blote billen te poepen in een kanaal. Vrolijk joelende mensen in een passerende boot wuiven naar hem. In het openbaar je behoefte doen was geaccepteerd. Overigens was dat ook het geval in de Romeinse steden waar openbare toiletten plaats boden aan wel 20 mensen en men samen al babbelend zijn behoefte deed. En op de trekschuiten in 18e eeuws Nederland besprak men geanimeerd elkaars stoelgang.
Een aristocraat, Phra Bamrasnaradur, beschrijft in een memoir hoe hij als kind baadde in een kanaal en dan eerst de drollen moest wegspoelen. Hopen faeces, van mensen en dieren, lagen gewoon op straat. Lijken lagen er te rotten. Er was een landweg genaamd Poepweg. Rama V zelf zag eens een man poepen voor het paleis van prins Bodin waarop hij de politie instrueerde strenger op te treden.
Blote borsten
Hoe belangrijk Rama V de verfraaiing van Bangkok vond blijkt wel uit de benoeming van drie prinsen. Prins Naris moest voor opruiming van de vele lijken zorgen. Prins Mahis moest de uitwerpselen uit het stadsbeeld verwijderen. En prins Nares kreeg de opdracht er voor te zorgen dat de vele vrouwen (en mannen) die nog rondliepen met ontbloot bovenlijf, zich Europees gingen kleden. (Tot in de jaren 20 van de 20e eeuw waren vrouwen met blote borsten in Chiang Mai heel gebruikelijk).
Wie in het openbaar zijn behoefte deed, liep het risico op een boete of zelfs gevangenisstraf. Er was verzet tegen: waarom eeuwenoude gewoonten veranderen? Een hondertal openbare toiletten werden in het oude Bangkok (het eiland Rattanakosin) neergezet. De verandering ten goede zette pas goed door na 1921 toen verplicht lager onderwijs werd ingevoerd met hygiëne als belangrijk onderwerp in de leerstof.
Bangkok heeft nog steeds geen riolering voor fecaliën, slechts beerputten en septic tanks. Bangkok drijft op een meer van uitwerpselen.
Bron: JSS, vol. 99, 2011, p. 172 ev
Over deze blogger
-
Geboren in 1944 in Delfzijl als zoon van een eenvoudige winkelier. Gestudeerd in Groningen en Curaçao. Drie jaar als arts gewerkt in Tanzania, daarna als huisarts in Vlaardingen. Een paar jaar vóór mijn pensioen getrouwd met een Thaise dame, we kregen een zoon die drie talen goed spreekt.
Bijna 20 jaar in Thailand gewoond, eerst in Chiang Kham (provincie Phayao) daarna in Chiang Mai waar ik graag allerhande Thai lastigviel met allerlei vragen. Volgde het Thaise buitenschoolse onderwijs waarna een diploma lagere school en drie jaar middelbare school. Deed veel vrijwilligerswerk. Geïnteresseerd in de Thaise taal, geschiedenis en cultuur. Woon nu alweer 5 jaar in Nederland samen met mijn zoon en vaak met zijn Thaise vriendin.
Lees hier de laatste artikelen
Geschiedenis19 december 2024Op zijn verjaardag in 1995 gaf koning Bhumibol aan dat alle mannen een gratis sterilisatie konden ondergaan
Geschiedenis14 december 2024Hoe een Nederlandse krant schreef over de studentenopstand van 14 oktober 1973
Geschiedenis12 december 2024Hoe schreef de Nederlandse pers in 1960 over de geschiedenis en de huidige situatie in Thailand
Cultuur17 november 2024Schemering op de waterweg
Fris zal het niet geweest zijn, maar er lopen ook nu nog steeds pakweg een miljoen honden in Bangkok die er vrolijk op los poepen waar het ze uitkomt, terwijl er ten tijde van koning Rama V lang geen miljoen mensen woonden. Overigens ben ik wel blij met de sanitaire gewoontes van de Thais, want toen ik in Lahore in Pakistan was zag ik regelmatig mannen even op de hurken gaan en onder hun salwar kamiez de zaken de vrije loop laten. Daar hebben nog steeds schijt aan hygiëne. In het moderne Bangkok gebeurt dat in elk geval niet (veel) meer.
De cijfers over de bevolking van Bangkok rond 1900 lopen uiteen van 200.000 tot 500.000. Het zullen er misschien 350.000 zijn geweest, dat is de beste schatting. Daarvan waren er ruim 200.000 Thais, ruim 100.000 Chinees en een 15.000 Indiers.
Toen ik nog kind was, (jaren 50) loosde het riool van veel huizen ook nog in de gracht.
Je hoeft dus niet helemaal terug naar de negenentiende eeuw, voor open riolering in Nederland..
Veel riolen van steden loosden direct in de rivieren, waar al het afval dus onverwerkt in terecht kwam.
De verwerking van afvalwater is pas veel later op gang gekomen.
@Paul Veel rijke Amsterdammers hadden in de 16e eeuw en later luxe buitenhuizen, vooral langs de Vecht. Zomers gingen ze daar wonen omdat de de stank in Amsterdam niet te harden was.
Die Chulalongkorn toch, die westerse gewoonten – en daarmee waarden – wilde invoeren…
Ik heb elders gelezen dat het maarschalk Phibunsongkram was die middels culturele ‘diktaten’ het dragen van hoed en handschoenen etc. verplicht heeft gesteld (b.v. Wyatt, Thailand – a short history 1982, 2003), in de tijd dat Italie, Japan en Duitsland de toon aangaven.
Dat vrolijke beeld van Chulalongkorn doet me trouwens altijd denken aan Toon Hermans’ Vader gaat op stap.
Je hebt helemaal gelijk, Alex. Koning Chulalongkorn was er ook voor westerse gewoonten in te voeren maar die hoeden, dat zoenen en het verbod op betel kwam van maarschalk Phibunsongkraam. Grappig dat een aantal van die ingevoerde westerse gebruiken nu verheerlijkt worden als Thia cultureel erfgoed.
U bent juist. Ook de kus aan de deur werd door hem aanbevolen, ook dat alle Chinezen een Thaise naam moesten kiezen. Pittig detail hij w
hij was zelf Chinees
Er worden hier zaken aan Rama V toegedicht die zijn ingevoerd door de dictator Pibul Songkram in de jaren 50 van de vorige eeuw
vrouwen en mannen die niet meer met ontbloot bovenlijf lopen een verandering ten goede? hoe meningen kunnen verschillen. net als over hoe sommige mensen de streetfood, kleine marktkraampjes en etensgelegenheden willen verbieden omdat ze niet in een (kostbaar) pand zitten.
leuk artikel verder, alleen vind ik dat je een verkeerd beeld schetst van de smerigheid van bangkok indertijd. veel mensen hebben via onkritische leraartypes op school geleerd wat de staat wil dat ze leren, namelijk dat de staat en alles wat zij doet goed is, zodat ze brave dankbare belastingbetalende burgerslaafjes worden.
dat er in de tijd van open riolen allemaal poep en pies in de straten van bangkok lag, dat is helemaal niet het geval, er waren altijd al stront emmers, strontbakken en strontkarren. de open riolen werkten best goed, en waren vooral om afvalwater af te voeren.
Dat mensen niet op straat moeten poepen, ja dat is wel fijn dat zulke dingen opgepakt worden door de mensen. Een smeerboel zoals in sommige indase steden moeten we niet willen met zijn allen.