Rauwe vis in Thailand: levensgevaarlijk!
Onlangs werd in het Algemeen Dagblad weer verslag gedaan van de jaarlijkse Nationale Haringtest. Altijd leuk om te lezen en daarbij loopt dan het water in mijn mond. Als ik iets moest noemen wat ik hier in Thailand uit Nederland mis, is het een heerlijke, vette nieuwe haring, vers van het mes.
Buitenlandse gasten, die ik vroeger in bijvoorbeeld Amsterdam op een haring wilde trakteren, haalden vaak hun neus op voor het eten van deze toch rauwe vis.
Rauwe vis
De Japanse sashimi bestaat ook uit rauwe vis, dat ik graag als voorgerecht in een Japans restaurant eet. In Nederland was het bezoek aan een Japans restaurant iets voor bijzondere gelegenheden, want nogal prijzig, zeker als het om sashimi gaat. Hier in Thailand staat sashimi gelukkig ook het menu van de Japanse restaurants en tegen een schappelijke prijs.
Ook de Thaise keuken kent gerechten met rauwe vis en ik doel dan met name op een gerecht, dat zeer populair is in de Isaan. Het heet Som Pla, dat wordt gemaakt van stukjes rauwe (rivier)vis gemengd met knoflook, zout, gestoomde rijst en wat andere kruiden. Het wordt dan in kleine porties verdeeld in plastic zakjes, waarna het een dag of drie in de tropische hitte van de zon wordt gelegd. Dit rottingsproces, fermentatie met een mooi woord, geeft dan de bijzondere smaak aan Som Pla. In een interview met een dorpeling zei een vrouw: “Ja, het stinkt als de hel, maar het smaakt hemels. Als ik het zie, moet ik het eten, het is welhaast een verslaving.”
Leverkanker
Nu zijn er wel meer gefermenteerde gerechten in de Isaan, die ik vanwege de stank alleen al verafschuw, maar het eten van deze gefermenteerde rauwe vis kan ook nog dodelijke gevolgen hebben. Deze riviervis bevat namelijk nogal wat parasieten, die zich in het lichaam ophopen in de lever en – na regelmatige consumptie van dit gerecht – kunnen leiden tot galgangkanker, hetgeen dodelijk is.
Deze soort kanker komt zelden voor in andere landen, maar het merendeel van de 70 mensen, die dagelijks in Thailand sterven aan leverkanker, hebben deze galgangkanker opgelopen. Dit zegt Dr. Banchob Sripa, Hoofd van het Researchlaboratorium voor Tropische Ziektes van de Universiteit van Khon Khaen. “Het is de hardnekkigste en meest dodelijke kanker in de regio” voegt hij er aan toe. Dr. Sripa voert al bijna 30 jaar een campagne tegen deze parasiet, de leverbot, die ook op grote schaal voorkomt in Canbodja, Laos, Vietnam, delen van China, Korea en Siberië. Volgens de Wereld Gezondheids organisatie (WHO) zijn ruim 67 miljoen mensen besmet, waarvan 9 miljoen in Cambodja, Laos, Vietnam en het Noordoosten van Thailand.
Dr. Peter Hotez, President van het Sabin Vaccin Instituut, een non-profit organisatie in Amerika, dat veel research doet naar verwaarloosde ziektes, beschrijft leverbot als één van de belangrijkste oorzaken van kanker, waar vrijwel niemand ooit van gehoord heeft. Het overgrote deel van de besmettingen komt voor bij mannen, die deze kanker kunnen oplopen tegen de tijd, dat zij 40 à 50 jaar oud zijn.
Het koken of bakken van de rauwe vis zou besmetting volkomen elimineren. De strijd tegen leverbot wordt echter ondermijnd door de diep gewortelde liefde van veelal dorpelingen in arme streken voor dit zurig en rokerig smakende gerecht, zoal het al door vele generaties werd gegeten.
Dodelijk
Leverbot komt alleen in zoetwater voor, maar ook weer niet overal. De besmetting door deze parasiet in bijvoorbeeld Bangkok is te verwaarlozen. De leverbot wordt overgedragen door feces in de plattelandsgebieden zonder goede sanitaire voorzieningen en gebruiken slakken, vis, katten en mensen als gastheer. Er is veel voorlichting over de gevaren van deze parasiet, maar de bevolking denkt dat het allemaal wel meevalt: “Mij overkomt zoiets niet”.
Het dodelijk effect van het eten van deze besmette rauwe vis neemt op termijn toe op dezelfde wijze als een teveel aan alcohol de lever kan aantasten. Zware drinkers lopen een verhoogd risico de kanker op te lopen als zij al besmet zijn door de leverbot.
In Laos wordt bij 1 tot 5% door de parasiet besmette mensen kanker geconstateerd. In Laos, Vietnam en Cambodja komt ook veel leverkanker voor. Dr. Banchob schat dat ongeveer 10% van de Laotiaanse bevolking besmet is door deze parasiet.
Armoedige streken
Dr. Hotez zegt, dat de parasiet vergelijkbaar is met andere wormsoorten, die geen aandacht krijgen omdat het bij de “rijke” stedelijke bevolking nauwelijks treft. Hoewel men Thailand als een middenklasse land kan beschouwen, komen er nog veel zeer armoedige streken, waar verwaarloosde tropische ziekten welig tieren. Dr. Hotez zegt: “Wij hebben de technologie om vaccins te maken, maar het ontbreekt ons aan de noodzakelijke financiering.
Dr. Cherdchai Tontsirin, een chirurg in Khon Kaen, die veel leverkankerpatiënten heeft geopereerd, verwijt de Thaise regering voor het voortbestaan van deze ziekte. Het is echter nooit serieus genomen, want het komt alleen voor in de arme streken in het Noorden en Noordoosten.
Voor het bovenstaande verhaal heb ik gebruik gemaakt van een artikel in de International Herald Tribune en toen ik het klaar had, kwam Reuters ook met een artikel over deze ziekte, waar ik dan nog enkele aanvullingen uithaalde.
Medicijn
“Van iedereen boven de 30 jaar zal jaarlijks een fecesonderzoek worden gedaan om eitjes van deze parasiet te ontdekken. Degenen die zijn geïnfecteerd zullen worden behandeld met medicijnen”, zegt Pongsadhorn Pokpermdee, gezondheids-econoom en plaatsvervangend hoofd volksgezondheid voor de provincie Nongbualanpoo in het Noordoosten.
“Bij degenen die ouder zijn dan 40 jaar en die geïnfecteerd zijn wordt een echo gemaakt om in vroeg stadium een mogelijke tumor te detecteren. Een eventuele tumor wordt dan operatief verwijderd”.
Als medicijn wordt dan Praziquantel gratis verstrekt, waarmee zich kan ontdoen van alle wormen en –eitjes, maar het lost het probleem alleen op als men stopt met het eten van dit besmettelijke visgerecht.
Of het helpt zal de tijd leren, maar zoals in het verhaal al gezegd is, vinden veel mensen het gerecht lekker met rauwe vis en zullen het dan ook wel blijven eten. Zoek trouwens Som Pla in Google en je ziet het recept voor dit gerecht, bijna zoals aan het begin van dit verhaal beschreven. Na de fermentatie wordt het mengsel van vis, kruiden, rijst echter in olie gebakken, waarmee ook van besmetting geen sprake meer is, toch een belangrijke aanvulling.
Over deze blogger
-
Bert Gringhuis (1945), geboren en getogen in Almelo in het mooie Twente. Later vele jaren in Amsterdam en Alkmaar gewoond, werkzaam in de export voor diverse bedrijven. Ik kwam in 1980 voor het eerst in Thailand en was meteen verliefd op het land. Vele malen sindsdien terug geweest en na mijn (vroeg)pensionering als weduwnaar naar Thailand verhuisd. Daar woon ik nu al 22 jaar samen met mijn ietwat jongere Thaise dame Poopae.
Mijn eerste ervaringen in Thailand als een soort nieuwsbrief aan familie, vrienden en kennissen gestuurd, die later onder de naam Gringo op Thailandblog hebben gestaan. Veel, heel veel artikeltjes hebben die eerste verhalen gevolgd en dat is uitgegroeid tot een vrijwel dagelijkse hobby.
In Nederland nog een verwoed voetballer en voetbalscheidsrechter, maar de jaren gaan tellen en in Thailand nog altijd verwoed, maar het poolbiljarten is echt van mindere kwaliteit, ha ha!
Lees hier de laatste artikelen
Steden21 november 2024Chumphon: Rust en lekker eten!
Cultuur18 november 2024Pua, Pua, Pua
Achtergrond11 november 2024Bananen in Thailand
Bezienswaardigheden11 november 2024Ban Chiang – Een juweel in de kroon van Udon Thani
De vis heet pla la.Het gerecht heet “som tam pla la.”.Voor esaan mensen belangrijk zoals voor een hollander een lekker stukje kaas.(door esan girls ook wel genoemd “pla la farang”.)
Laat je niks wijs maken door google er wordt niets gebakken de pla la gaat rauw en gefermenteerd in de “sa ke bua”(vijzel)Esan mensen willen alles rauw en nemen geen goede raad aan van artsen enz.Trouwens rauw vlees zijn ze ook gek op.Denk aan larb lued een esan combinatie van rauw buffelvlees met rauw buffelbloed(lued)en een klein beetje ki pia(buffelgal)
Een econoom die van een bevolkingsonderzoek spreekt in thailand is volgens mij een heel klein beetje de weg kwijt.
In nederland staat het nog maar in de kinderschoenen(alleen voor vrouwen)voor mannen zoals in de States en Duitsland B.O.prostaatkanker heb ik nog nooit van gehoord.(artsen kunnen daar niks aan verdienen en verschuilen zich achter het feit dat er nog geen betrouwbare meetmethode is voor de P.S.A.waarde)In thailand is het B.O.nog verre toekomstmuziek.Wel jammer.
Wil niet eigenwijs zijn doch vindt dat deze posting toch een kleine correctie behoeft.
Waarvan akte.
Hij wordt wel degelijk in sommige streken gebakken. Ik heb hem net iets meer dan een maand geleden zelfs nog gegeten en hij was gewoon gebakken en niet omdat ik erbij was, maar omdat ze drommels goed weten wat het gevaar is. Het werd er zelfs bij verteld.
Ik hoor net vandaag van enkele esan mensen dat heel incidenteel al gekookt wordt omdat men bewust wordt van het grote gevaar.{inderdaad leverkanker)
Kortom verbetering gloort aan de horizon.
Gringo .
Als je al in de aanloop van je artikel haring( Hollandse Nieuwe ) die in de winkel te koop is als rauwe vis bestempeld zal de rest in jouw verhaal wel niet helemaal kloppen .
Ooit gehoord dat haring door enzymen gegaard worden ?
Ik krijg het idee dat je denkt dat je alleen iets kan garen door verhitting .
Er zijn veel manieren om iets te garen .
Grappige is dat mijn vriendin absoluut geen rauwe haring eet. Elke keer als ik die aanbied slaat ze die af want ze eet geen rauwe vis zegt ze dan. Ik lach dan altijd hartelijk want ze eten zoveel dingen rauw dat dit antwoord van haar kant nog wal raakt.
‘Rijpen’ is het woord en niet ‘garen’, vandaar het misverstand. En dat gebeurt na ‘gekaakt’ te zijn op de traditionele hollandse wijze, vandaar dat het een uniek Hollands produkt is met die tevens unieke smaak..
@Pim: helaas kan ik je geen gelijk geven. De Hollandse Nieuwe is een rauwe vis, die weliswaar door enzymen gerijpt is, maar dat is wat anders dan garen.
Er zijn inderdaad vele manieren om iets te garen, maar bij elke manier gebeurt dat door verhitting.
Gringo .
Volgens jou kan ik dan mijn diploma en 25 jaar ervaring wel weggooien .
Zure haring is volgens jouw dan ook rauw ,en kaas wil ik alleen nog maar gekookt hebben .
Maar eigenlijk gaan wij nu weer afdwalen naar de Nederlandse keuken wat niet de bedoeling van je stukje is .
Ik ga even mijn zuurkool koken .
Groetjes .
niet iedere haring is een hollandse nieuwe.ingelegde haring of rolmopsen wordt niet gemaakt van hollandse nieuwe.wij beschermen onze haring ook tegen ziektes,en wel door hem minimaal 24u in te vriezen!vers?wel lekker al moesten de barvrouwen van de Bupha bar in soi 7 er niks van hebben,zo snel als ze een hap probeerden,zo snel spuugden ze het uit.was vies!haha,lol
Kleine correctie. De vis heet niet pla la. Het gaat om rauwe vis. Pla is vis en ra is rauw. Zeventig doden per dag, dat is nogal wat. Dat is 0,3 % van de bevolking op jaarbasis.
Niettemin is verkeersvoorlichting nog belangrijker. Gisterennacht toen ik naar huis reed op sai 3 in Pattaya lagen er weer twee jonge mannen, waarvan tenminste één morsdood en een aantal brommers verspreid over de weg en een auto met forse schade. Veel politie agenten en toeschouwers natuurlijk, zoals dat gaat. Ongetwijfeld zal daar ook een oorzaak zijn die te maken heeft met iets wat slecht voor de lever is. In Nederland heb ik nog nooit een verkeersdode gezien. Hier kom ik vingers tekort aan beide handen om ze te tellen.
Aantal verkeesdoden in Nederland in dit jaar to nu toe; 357 (10 Juli 2011) en we tellen door…
Ok. is niet zoveel als in Thailand maar toch…
Aantal zelfmoorden 798 (10 Juli 2011) maar daar hoor je vreemd genoeg niemand over…
Rauw is zoals de Japaners sommige vis eten. Geen enkele toevoeging of voorbereiding (behalve schoon maken). Of zoals de Thai soms garnalen eten. Of zoals de Thai die heeeeeele kleine garnaaltjes eten, die leven naamlijk nog als ze gegeten worden.
Onze “rauwe” haring heeft nogal wat voorbereiding & toevoeging gehad alvorens sommige Nederlandse het opeten (mij niet gezien hoor … vies spul).
M.i. is onze “rauwe” haring dus niet rauw maar dat ligt eraan wat je rauw noemt.
Plaaaala …. is soms aanzienlijk meer als 3 dagen oud …. ik zou bijna zeggen zoals wijn “hoe ouder hoe beter” …. hierbij ook mij niet gezien …. nog veeeel vieser als rauwe haring!
En inderdaad er begint een tedens te komen om eten meer te kopen of BBQ’en. Dit niet koken komt omdat men zo op het platte land op het rijst veld geen keuken heeft. Dus lekker vers is beter denkt men. Ondertussen worden veel bacterien gedood door kruiden en chilli.
Chang Noi
Betekenis van rauw is heel simpel: niet gekookt of niet gebakken! Alle andere behandelingen zoals ingelegd, met kruiden behandeld, gerijpt door enzymen, gezouten, enz. maken het product niet minder rauw.
Enne… Chang Noi, van mijn moeder mocht ik nooit van voedsel zeggen, dat het vies is, wel minder lekker!
Dus Gringo !
Na het rijpingproces is het niet rauw meer .
Geniet maar van 1 rauwe appel dan neem ik wel 1 rijpe .
Sorry Pim, een rijpe appel is ook nog steeds rauw!
http://www.goeievraag.nl/vraag/zoute-haring-soals-eet-uitjes.15308
Rauw kan zowel ‘niet gekookt of gebakken’ betekenen als ‘niet bereid’. Jullie hebben allebei gelijk dus. Next!
In de Esan wordt traditioneel alleen ’s morgens vroeg de kaw nio(kleefrijst)gestoomd op houtskool.Wordt de rest van de dag koud gegeten met vaak toevoeging van rauwe gerechten verkrijgbaar uit de natuur.Bijvoorbeeld jam mengkutschi.Dit zijn mestkevers(die zich ’s nachts verschuilen onder de uitwerpselen van de buffels.).Daaraan wordt toegevoegd nam prik pla la.Volgens een esan meisje dat hier in de bouw werkt mag daarbij traditioneel niets gekookt worden want ,zegt ze,dan gaat de smaak verloren.Wat de onderwijzers vertellen over bakken of koken noemt ze onzin,want zelf eten ze thuis ook alles rauw.
Een placenta van een buffel wordt zegt ze altijd ongekookt gegeten met dezelfde ongekookte nam prik pla la.Van een kentering tot verhitten is haar niets bekend waarmee zegt ze zou men dan moeten verhitten?En nogmaals men vindt het zonde van de smaak.Is misschien ook per streek verschillend.
Overigens thais drinken water tijdens het eten esan niet alleen na het eten.
Enjoy your meal.
Nog even een berichtje i.v.m.posting rauwe vis:
Woon je in Khorat bestel mie Korat voortreffelijk.Ikzelf ben in de gelukkige omstandigheid dat al 30 jaar geserveerd te krijgen.Wat een mazzel en hoe overheerlijk.Alleen in Khorat te krijgen.Het is nu zelfs constant op het nieuws( Yingluck maakt het klaar.)
Voor je ESAN lady bestel je khanom chin met nam ya pla la(geen nam ya kati).Want die kan mie Khorat met geen mogeljjkheid door haar keel krijgen..Zo heeft ze ook weer een goeie dag.(wel met rauwe vis)
Samen nog even een paar glaasjes lau kau en de dag kan niet meer stuk.
Enjoy .
Het is de hardnekkigste en meest dodelijke kanker in de regio” voegt hij er aan toe. Dr. Sripa voert al bijna 30 jaar een campagne tegen deze parasiet, de leverbot. Dit is een stukje tekst uit het oorspronkelijke artikel. Dat maakt kennelijk niet veel indruk. Hierboven lees ik dat je het gewoon kunt bestellen voor je Esan lady in combinatie met lao khaaw (een soort mythyl alcohol waar ja al blind van wordt als je er naar kijkt). Kennelijk zijn er Esan ladies genoeg. Als leverkanker krijgt neem je”toch gewoon een andere.
Beste Bram Siam,
Niet iedereen krijgt daar leverkander van dan zouden de lijken opgestapeld liggen langs de kant van de weg.Zo erg is het niet gelukkig.Volgens dokter Sripa kun je daar kanker van krijgen.Volgens hem dus.
Van het drinken van lau kau wordt ook niet iedereen blind.Mijn zwager drinkt het al vijftig jaar en hij heeft nog steeds geen bril nodig om de krant te lezen.Ook ziet hij mij op honderd meter afstand al aan komen.
Overigens:de laatste tientallen jaren dachten de deskundigen dat het eten van witte rijst slecht zou zijn voor de gezondheid(chloresterol)en van produkten van de kokosnoot slecht in verband met diabetes.Bij nader onderzoek blijkt dat niet juist te zijn(heb ik zojuist van een deskundige gehoord)Men begint ernstig aan deze beweringen te twijfelen.Dit doet hier ter zake in verband met thai food.
Zo zie je maar alles is betrekkelijk.En ook de mening van “deskundigen”.
En ook onze beweringen.
Haha Andrew, natuurlijk is alles betrekkelijk, zelfs doodgaan, maar zoals ze wel eens zeggen : better safe than sorry. Het zijn allemaal risico’s die je afweegt en dat van die lao khaaw was niet serieus bedoeld. Dat van die pla ra echter wel en zeker in combinatie met alcohol. Zoals gezegd, iedereen maakt z’n keuzes, maar pla ra lijkt me een hele slechte. Net zoiets als vrijen tegen betaling zonder condoom (wat mensen trouwens ook hardnekkig blijven doen). Nou ja, ik ben niemands hoeder, zelfs niet die van mijn broeder, om er maar eens een bijbeltekst bij te halen.
Ha die Bram,
Esan mensen eten alles rauw.Ook mu nem dat zijn esan worstjes bestaande uit varkensgehakt met kruiden en pepers.50 stuks in de koffers verdeeld.Als we aankomen staan ze al in de rij.Nooit zullen ze 1 worstje koken,bakken enz.altijd rauw met kleefrijst.Ik heb dat nooit begrepen als jij en ik zien hoe die mu nem klaargemaakt wordt zou je er nooit iets van moeten hebben.Voor hun is het een delicatesse zo rauw.Ook de meegenomen pla la gaat zo rauw naar binnen.
En dat vrijen zonder condoom.Ze hebben een flinke export van condooms in allerlei kleuren bijpassend bij de stemming die je op dat moment hebt.Zelfs prins Philip van engeland heeft ze daaromtrent eens geroemd(echt waar gebeurd)
Ze zijn echter felle tegenstanders van het gebruik ervan.Daarom staat Thailand zeer hoog genoteerd op de betreffende lijst van de W.H.O.Ze vinden het gebruik ervan niet sanuk.
Een nederlandse vriendin in holland noemde het overigens destijds je voeten wassen met je sokken aan.
De ironie van het hele verhaal is dat mijn thaise vrouw een jongere broer had die gestorven is aan leverkanker omdat hij volgens de doktor in het ziekenhuis in Korat alles rauw at.:Vlees,vis en noem maar op.Zo zie je maar weer.