Westerse schrijvers in Bangkok: Joseph Conrad

De Poolse zeeman Teodor Korzeniowski bezocht Bangkok voor het eerst in januari 1888 toen hij officier was bij de Britse koopvaardij. Hij was vanuit de Seaman’s Lodge in Singapore naar de Siamese hoofdstad gestuurd om het bevel over te nemen op de Otago, een roestige bark waarvan de kapitein schielijk was komen te overlijden en het grootste deel van de bemanning met malaria gehospitaliseerd was.

Na een reis van vier dagen passeerde hij de Bar, de grote zandbank in de monding van de Chao Phraya: ‘One morning early, we crossed the bar and while the sun was rising splendidly over the flat spaces of land, we steamed up the innumerable bends, passed under the shadow of the great gilt pagoda, and reached the outskirts of the town.’ Hij melde zich, zoals dat in die dagen hoorde, plichtmatig bij de Britse consul-generaal aan met dit vrijgeleide dat hem in zijn haven van vertrek was overhandigd:

‘The person I have engaged is Mr. Conrad Korzeniovski. He bears a good character from the several vessels he had sailed out of this port. I have agreed with him  that his wages at 14 Pounds per month to count from date of arrival in Bangkok, ship to provide  him with food and all necessary articles…’

Tot hij een fitte bemanning en een loods had gevonden doodde hij de tijd overwegend in de Billiard Room van het Oriëntal Hotel, het énige echt comfortabele hotel dat in die dagen in de Siamese hoofdstad te vinden was en dat in 1876 voor het eerst haar deuren had geopend. Er verblijven of dineren deed hij echter niet want daarvoor was zijn gage nét iets te bescheiden. En maar goed ook want zijn verblijf zou niet -zoals hij aanvankelijk had gedacht-  dagen, maar weken gaan duren.

Geplaagd door artritis moest Korzeniowski een paar jaar later noodgedwongen het leven op de woelige baren vaarwel zeggen en begon hij onder zijn nom de plume Joseph Conrad te schrijven. Het duurde niet lang of hij maakte naam als de auteur van bestsellers als Lord Jim en Heart of Darnkness.  Zijn ervaringen in Afrika en Azië bleken een onuitputtelijke bron van inspiratie waarbij het reizen an sich vaak een metafoor was voor een reis naar het innerlijke van de menselijke geest. Zijn meesterlijk verhalende stijl en sterk tot de verbeelding sprekende anti-helden beïnvloeden diepgaand een hele generatie Engelstalige auteurs.

Conrad was driemaal naar Zuidoost-Azië gereisd en deze ervaring had een diepe indruk bij hem nagelaten. Niet geheel ten onrechte werd hij door sommige academici omschreven als ‘the writer who made Southeast Asia known to the World’. Falk, The secret sharer en The shadow line zijn drie van Conrads werken die geïnspireerd werden door Bangkok.  Hij beschreef in The shadow line hoe hij van op de Chao Phraya het wijde zeegat koos. Onvergetelijk was zijn beschrijving van de stad, bakkend onder de Koperen Ploert, een fraai staaltje van het meesterlijk gestileerde proza dat zijn kenmerk was:

‘There it was, spread largely on both banks, the Oriental capital  which has yet suffered no white conqueror. Here and there in the distance, above the crowded mob of low, brown roof ridges, towered great  piles of masonry, king’s palaces, temples, gorgeous and dilapidated crumbling under the vertical sunlight’…