Thais volksverhaal: Woede, doodslag en boete

Dit is één van de volksverhalen waarvan er zo veel rond gaan in Thailand maar die helaas bij de jongere generatie betrekkelijk onbekend en onbemind zijn (misschien toch niet helemaal. In een café bleek dat drie jonge werknemers het wel kenden). De oudere generatie kent ze bijna allemaal. Dit verhaal is ook verwerkt in cartoons, liedjes, toneelstukken en films. In het Thais heet het ก่องข้าวน้อยฆ่าแม่ kòng khâaw nói khâa mâe ‘mandje rijst weinig dood moeder’.

Het verhaal stamt uit de Isaan en zou gebaseerd zijn op een ongeveer 500 (?)-jaar oude ware gebeurtenis. Het is de dramatische geschiedenis van een gewone boerenfamilie: Mae Tao (‘Moeder Schildpad’), haar dochter Bua (‘Lotusbloem’) en schoonzoon Thong (‘Goud’).

Thong slaat in een aanval van woede zijn schoonmoeder Tao dood als zij erg laat en met erg weinig rijst zijn middagmaal naar het rijstveld brengt. Lees voor een volledige verhaal de samenvatting van de film hieronder.

In de buurt van Yasothorn staat een chedi (liever thâat: een plek waar relikwieën worden bewaard), een verbouwing van de oorspronkelijke chedi die Thong bouwde en waar de botten van zijn schoonmoeder zouden zijn bewaard (zie afbeelding boven).

De commentaren die ik over dit verhaal las gaan meestal over กตัญญู katanjoe: ‘dankbaarheid’, een kernwoord in de Thaise taal, meestal die van kinderen tegenover hun ouders. Sommigen zijn meer empathisch en noemen het zeer zware leven van de Isaanse boer, de vele ziektes en het slechte eten als oorzaak van Thong’s plotselinge uitbarstingen van agressie. Ik denk dat Thong een psychiatrische afwijking had, misschien samen met een zonnesteek tijdens zijn laatste woedeaanval.

De film hierover uit 1983

De film is geheel in het Thais maar zeer beeldend in een traag tempo en daarom even goed te volgen als de stomme films uit het begin van de vorige eeuw. Zeer de moeite waard ook om het boerenleven uit die tijd mee te maken. Ik geef een korte samenvatting:

De film begint met een feest in het dorp. Begeleid door muziek van de ‘khaen’ dansen een groep meisjes en jongens naar elkaar toe, plagen elkaar en dagen elkaar uit. Dat is de oorsprong van de ‘ram’dans. Twee mannen bestoken elkaar onder veel gejoel als hitsige waterbuffels en alles loopt uit op een kortdurende vechtpartij met een verzoening aan het eind.

Dan zien we het huiselijk leven en de arbeid op de velden. Thong wordt ziek en er is een zogenaamde ‘khwǎn’ (geest, ziel) ceremonie om hem er van af te helpen. Thong maakt Bua het hof en ze flirten. Bua weet andere aanbidders van zich af te slaan.

Ze vrijen waar Thong’s broer boos over is, maar als Bua en Thong hun liefde voor elkaar uitspreken stemt iedereen toe in een huwelijk die enige tijd daarna plaatsvindt. Thong is een gewaardeerde en aardige man en schoonzoon.

Op een dag echter is er een woordenwisseling tussen Thong en zijn schoonmoeder. In een vlaag van woede grijpt Thong een knuppel en slaat een waterkruik aan diggelen. Hij grijpt zich naar het hoofd en realiseert zich onmiddellijk dat hij fout was.

De regentijd begint. Bua raakt zwanger en zij is vaak ziek en zwak. Op een nacht droomt ze dat haar moeder dood is: zij verschijnt als een geest in haar droom.

Thong begint het zware ploegen op de rijstvelden. Het is heet en de zon brandt onbarmhartig neer, Soms wankelt hij. Op het moment dat ook zijn buffel niet verder kan en hij de ploeg er boos bij neergooit ziet hij zijn schoonmoeder aan komen rennen. Zij is erg laat want zij was in de tempel en toen ze thuis kwam trof ze daar een ziekelijk Bua aan die niet in staat was het eten naar haar man te brengen.

Thong schreeuwt tegen zijn schoonmoeder ‘Wat ben je laat, verdomme!’ en als hij het kleine rijstmandje ziet pakt hij in een opwelling van woede een stok en slaat zijn schoonmoeder tegen het hoofd. Zij valt neer. Thong doet zich tegoed aan het eten. Hij knapt wat op, kijkt om zich heen en ziet zijn schoonmoeder op de grond liggen. Ze is dood. Hij neemt haar in de armen en brengt haar naar het dorp waar het dorpshoofd de boze bewoners tot bedaren brengt.

Thong verschijnt voor het gerecht waar hij tot onthoofding wordt veroordeeld. Hij vraagt de rechters een gunst: hij wil vóór de executie een chedi bouwen als eerbetoon aan zijn schoonmoeder. Dat wordt na enige aarzeling goed gevonden.

Thong bouwt de chedi waarbij Bua hem regelmatig eten brengt. Thong gaat gebukt onder verdriet en schuldgevoel. De monniken wijdden de chedi in en trachten Thong te troosten met de boeddhistische boodschap van vergankelijkheid. Maar Thong is ontroostbaar.

In de laatste scene zien we de onthoofding. Thong mag afscheid nemen van zijn vrouw , ‘Zorg goed voor ons kind’, zegt hij. Bua klemt zich huilend vast aan haar familieleden. Vlak voordat het zwaard valt ziet hij de geest van zijn schoonmoeder tegen de achtergrond van de chedi.

Hier een authentiek moh lam liedje over deze gebeurtenis:

of deze meer moderne:

Over deze blogger

Tino Kuis

Geboren in 1944 in Delfzijl als zoon van een eenvoudige winkelier. Gestudeerd in Groningen en Curaçao. Drie jaar als arts gewerkt in Tanzania, daarna als huisarts in Vlaardingen. Een paar jaar vóór mijn pensioen getrouwd met een Thaise dame, we kregen een zoon die drie talen goed spreekt.
Bijna 20 jaar in Thailand gewoond, eerst in Chiang Kham (provincie Phayao) daarna in Chiang Mai waar ik graag allerhande Thai lastigviel met allerlei vragen. Volgde het Thaise buitenschoolse onderwijs waarna een diploma lagere school en drie jaar middelbare school. Deed veel vrijwilligerswerk. Geïnteresseerd in de Thaise taal, geschiedenis en cultuur. Woon nu alweer 5 jaar in Nederland samen met mijn zoon en vaak met zijn Thaise vriendin.

Lees hier de laatste artikelen

Oudere postings van deze blogger

• Cultuur17 november 2024Schemering op de waterweg
• Lezersvraag4 november 2024Uw mening over integreren in de Thaise samenleving
• Opinie30 oktober 2024Hervorming van het monnikendom of anders komen er steeds nieuwe schandalen
• Maatschappij28 oktober 2024Straffeloosheid na de Tak Bai massamoord op 25 oktober 2004