‘Achter het schilderij’: een roman over liefde, plicht, trouw en vergankelijkheid

Kulap Saipradit (Foto: Wikipedia)

ฉันตายโดยปราศจากคนที่รักฉัน แต่ฉันก็อิ่มใจว่า ฉันมีคนที่ฉันรัก
‘Ik sterf zonder dat iemand mij liefheeft maar ik ben tevreden dat er iemand is die ik liefheb’
Laatste woorden die Kirati op haar sterfbed schrijft aan Nopphorn.

Achter het schilderij

‘Achter het schilderij’ werd geschreven door Siburapha (schrijversnaam van Kulaap Saipradit, 1905-1974) in de jaren vlak voor de Tweede Wereldoorlog. Oorspronkelijk in afleveringen verschenen in een dagblad werd het sindsdien veertig keer als boek herdrukt en behoort het tot één van de bekendste en mooiste romans uit de Thaise literatuur. In 1985 en 2001 werd het verhaal verfilmd en in 2008 verwerkt in een musical met Bie the Star in de hoofdrol.

Het verhaal begint met een blik op een heel gewoon schilderij dat een berglandschap in Mitake, Japan, voorstelt, met twee kleine figuren, een man en een vrouw, zittend op een rots. Nopphon vertelt dan in zijn eigen woorden het verhaal achter het schilderij.

Nopphorn raakt in de ban van Kirati

Nopphorn is een 22-jarige Thaise student in Tokyo als hij het verzoek krijgt een echtpaar te begeleiden tijdens een driemaandelijkse huwelijksreis door Japan. Momrachawong [titel van een achterkleinkind van een koning] Kirati trouwde op 35-jarige leeftijd met de vijftien jaar oudere en evenzeer aristocratische Chao Khun Athikaanbodi.

Al bij de eerste ontmoeting raakt Nopphorn in de ban van de mooie, charmante en intelligente Kirati, en die liefde verdiept zich en bloeit op  in hun vele ontmoetingen en gesprekken daarna. Tijdens een wandeltocht in het natuurpark Mitake verklaart hij haar zijn liefde en kust haar hartstochtelijk. Hoewel zij deelt in de hartstocht weert zij hem af met een beroep op haar plicht aan haar aardige en voorkómende echtgenoot waar zij overigens niet echt van houdt.

Enige weken daarna keert het echtpaar Kirati en Chao Khun terug naar Thailand. Nopphorn schrijft haar hartstochtelijke brieven waar zij op antwoordt met veel warmte, en waaruit haar liefde blijkt zonder dat zij het ooit zegt. Nopphorn’s liefde verflauwt, de correspondentie stokt.  Chao Khun overlijdt en Nopphorn schrijft Kirati een biefje met zijn medeleven.

Kirati steft en Nopphorn vindt een briefje met een liefdesverklaring

Na zeven jaar Japan keert Nopphorn terug naar Thailand waar hij trouwt met Pari, zijn verloofde sinds 7 jaar, door zijn vader uitgekozen. Hij brengt enige ongemakkelijke bezoeken aan Kirati. Een tijdje later wordt Nopphorn geroepen aan het sterfbed van Kirati die, lijdend aan terminale tuberculose, in haar koortsige momenten steeds de naam Nopphorn noemt. Als Kirati sterft vindt Nopphorn een briefje met de tekst uit het bovenstaande citaat.

Korte biografie van ศรีบูรพา (Siburapha, letterlijk ‘het Glorierijke Oosten’)

Geboren in 1905 in een arme familie bezocht hij de bekende school voor rijke mensen, Thepsirin, schreef hij in vanaf 1928 een aantal boeken en ging tevens in de journalistiek. Voor dat werk reisde hij naar Japan en Australië.

Na de oorlog stichtte hij de ‘Vredesbeweging’ die zich verzette tegen de Koreaanse oorlog en kernwapens en bovendien de opheffing van de perscensuur eiste. Hij was een socialist en verzette zich eerst tegen de royalisten en later tegen de militaire dictatoren als Phibun en Sarit.

In 1951 bezocht hij met een aantal vrienden van de ‘Vredesbeweging’ de Isaan om bij Surin voedsel en dekens uit te delen tijdens een overstroming. Bij hun terugkeer in Bangkok werd hij, met honderd andere ‘communistische raddraaiers’, gearresteerd en 5 jaar opgesloten.

In 1958 leidde Kulaap een delegatie naar Peking. Toen de andere delegatieleden naar Thailand terugkeerden werden ze gearresteerd en gevangen gezet. Kulaap besloot in China te blijven waar hij in 1974 overleed. Zijn zoon Surapan trouwde met Wanee, de dochter van Pridi Phanomyong.

Enige passages uit het boek

Een gesprek tussen Nopphorn en Kirati in de tuin van hun hotel over Chao Khun, Kirati’s echtgenoot.

(Nopphorn) ….‘Ik ken hem al lang. Hij is een erg aardige man. Dat is waarom je veel van hem moet houden.’
Nu was het Kirati’s beurt een ogenblik te zwijgen. ‘Ik mag hem op de manier waarop kinderen een vriendelijke oudere man aardig vinden.’
‘Je zei niets over liefde. Ik bedoel liefde tussen een echtgenoot en een echtgenote, een man en een vrouw.’
‘Je hebt gezien wat ik ben en wat Chao Khun is. Er is een groot verschil in onze leeftijden. Het is als een berg die liefde tussen ons verhindert en voorkomt dat onze liefde wordt verwezenlijkt.’
‘Maar liefde tussen een oude man en een jonge vrouw is toch wel mogelijk?’
‘Ik geloof niet in liefde tussen twee zulke mensen. Ik geloof niet dat het echt mogelijk is, tenzij we ons voorstellen dat het kan, en dat zou een valse voorstelling kunnen zijn.’
‘Maar je bent gelukkig in je huwelijk. En toch zeg je dat jullie elkaar niet in liefde tegemoet treden.’
………’Als een vrouw redelijk tevreden is staat ze niet stil bij het probleem van de liefde. Wat wil ze meer zolang ze gelukkig is, met of zonder liefde……..Liefde kan bitterheid en pijn brengen in ons leven……..Wil je weten waarom ik met hem trouwde? Dat is een lang verhaal, te lang voor vanavond.’
Later vertelt ze waarom ze met Chao Khun trouwde. Ze wilde ontsnappen aan het benauwende aristocratische milieu waarin ze opgesloten zat. Haar huwelijk gaf haar een zekere mate van vrijheid.

Nopphorn en Kirati wandelen in het natuurpark Mitake. Na de picknick zegt Kirati:
….’Ik ben nauwelijks in staat terug te lopen.’
‘Ik draag je wel’, zei ik. Ik stond op en sloeg mijn arm om haar lichaam om haar te ondersteunen. Ze wees mijn hulp af met een zachte stem, maar ik luisterde niet. Toen ze was opgestaan hield ik haar arm vast, ik was vlak bij haar. ‘Ben je gelukkig?, vroeg ik.
‘Als ik naar het riviertje kijk daar beneden denk ik dat dat we heel ver geklommen zijn. Ik vraag me af of ik wel de energie heb terug te gaan.’
Ik kwam dichter bij haar staan zodat onze lichamen elkaar bijna raakten. Kirati leunde tegen een ceder. Ik voelde dat onze harten hevig bonsden.
‘Als we weer thuis zijn maak ik een tekening van twee figuren hier’, zei ze.
‘Ik ben zo gelukkig zo dicht bij je.’
‘En wanneer laat je me los zodat we onze spullen kunnen inpakken?’
‘Ik wil je niet meer loslaten.’ Ik drukte haar lichaam tegen mij aan.
‘Nopphorn, kijk me niet zo aan.’ Haar stem begon te beven. ‘Laat me los. Ik voel me nu sterk genoeg om op eigen benen te staan.’
Ik drukte mijn gezicht tegen haar zachte roze wangen. Ik kon me niet meer beheersen. Ik trok haar tegen me aan en kuste haar hartstochtelijk. Voor een ogenblik raakte ik in vergetelheid.
Kirati maakte zich los uit mijn greep en duwde me van haar af. …. Ze leunde tegen de boom en hijgde alsof ze een lange weg had gelopen en moe was. Haar roze wangen waren donkerder alsof ze waren verbrand door de zon.
‘Nopphorn, je weet niet wat je net met me hebt gedaan’, zei ze, haar stem nog bevend.
‘Ik weet dat ik van je houd.’
‘Is het dan wel passend dat je je liefde voor mij op deze manier uit?’
‘Ik weet niet wat passend is maar liefde overwelmde me en ik raakte bijna buiten zinnen.’
Kirati keek me aan met een verdrietige blik in haar ogen. ‘Uit je je liefde altijd als je buiten zinnen ben? Wist je niet dat er niets is waar je later meer spijt van hebt dan de dingen die je doet als je buiten zinnen bent?’

Een paar dagen later.
‘We hadden elkaar nooit moeten ontmoeten’, zei Kirati weemoedig, meer tegen haarzelf dan tegen mij. ‘In het begin was het zo mooi, maar nu is het veranderd in een marteling.’

Nopphorn’s eerste brief.
‘Ik werd bijna gek toen het schip langzaam in de verte verdween en ik niet langer de schoonheid van je gezicht kon zien. Ik viel bijna flauw op de kade toen ik je wuivende hand niet meer kon zien…………Ik besef nu pas die vreselijke waarheid dat, hoewel ik het je vele malen vroeg, je nooit zei of je van me hield of niet. Ik weet dat je zwijgen niet betekende dat je mijn liefde verwierp. Ik wilde zo graag dat je het duidelijk zou zeggen. Als je me alleen maar zou vertellen dat je van me hield dan zou dat het grootste geluk zijn in mijn leven. Kun je mijn wens vervullen, smeek ik je?’

Kirati’s eerste antwoord per brief.
‘Als je nog steeds niet bekoeld bent dan moet ik je adviseren je brieven in een koelkast te schrijven of buiten als het sneeuwt.’

Nopphorn’s tweede bezoek aan Kirati in Bangkok.
‘Kirati, ik moet je wat nieuws vertellen.’
‘Ik hoop dat het goed nieuws is. Het moet iets met de vooruitgang in je werk te maken hebben’. Ze wachtte met belangstelling op mijn antwoord.
‘Nee. Het is wel goed nieuws maar het heeft niets met mijn werk te maken. Ik weet zeker dat je het fijn vindt te horen dat ik binnenkort ga trouwen.’ Ze keek enigszins geschokt, alsof ze dit nieuws niet had verwacht.
‘Ga je trouwen?’ herhaalde ze op onzekere toon. ‘Het is de dame die jij opwachtte in Bangkok, nietwaar?’
‘O, wist je het al, dan?’
‘Nee, ik had geen idee. Ik raadde er maar naar. Kennen jullie elkaar al lang?’
‘Ze is mijn verloofde.’
‘Sinds wanneer?’ Kirati’s gezicht drukte twijfel uit in plaats van te gloeien van geluk.
‘Zeven of acht jaar. Net voordat ik naar Japan vertrok.’
‘Maar al de tijd dat ik met je samen was in Tokyo heb je nooit iets gezegd tegen mij over een verloofde.’

Op haar sterfbed geeft Kirati het schilderij Mitake aan Nopphorn.
‘Herinner je je wat daar gebeurde, Nopphorn?’
‘Ik werd daar verliefd’, antwoordde ik.
‘Wíj werden daar verliefd, Nopphorn’, zei ze terwijl ze haar ogen sloot. ‘Jij werd daar verliefd en jouw liefde stierf daar. Maar bij iemand anders leeft die liefde nog in een uitgeteerd lichaam’. Tranen druppelen vanachter haar gesloten oogleden. Kirati zat stil in uitputting. Ik keek naar dat lichaam met liefde en verdriet………
Een week later stierf Kirati. Ik was bij haar in die donkere uren, samen met haar vrienden en naaste familieleden. Vlak voor het einde vroeg ze om pen en papier. Ze wilde iets zeggen maar haar stem weigerde en zo schreef ze: ฉันตายโดยปราศจากคนที่รักฉัน แต่ฉันก็อิ่มใจว่า ฉันมีคนที่ฉันรัก ‘Ik sterf zonder dat iemand mij liefheeft maar ik ben tevreden dat er iemand is die ik liefheb’

ศรีบูรพา, ข้างหลังภาพ, ๒๕๓๗
Siburapha, Behind the painting, Silkworm Books, 2000

– Herplaatst bericht –

Over deze blogger

Tino Kuis

Geboren in 1944 in Delfzijl als zoon van een eenvoudige winkelier. Gestudeerd in Groningen en Curaçao. Drie jaar als arts gewerkt in Tanzania, daarna als huisarts in Vlaardingen. Een paar jaar vóór mijn pensioen getrouwd met een Thaise dame, we kregen een zoon die drie talen goed spreekt.
Bijna 20 jaar in Thailand gewoond, eerst in Chiang Kham (provincie Phayao) daarna in Chiang Mai waar ik graag allerhande Thai lastigviel met allerlei vragen. Volgde het Thaise buitenschoolse onderwijs waarna een diploma lagere school en drie jaar middelbare school. Deed veel vrijwilligerswerk. Geïnteresseerd in de Thaise taal, geschiedenis en cultuur. Woon nu alweer 5 jaar in Nederland samen met mijn zoon en vaak met zijn Thaise vriendin.

Lees hier de laatste artikelen

Oudere postings van deze blogger

• Geschiedenis19 december 2024Op zijn verjaardag in 1995 gaf koning Bhumibol aan dat alle mannen een gratis sterilisatie konden ondergaan
• Geschiedenis14 december 2024Hoe een Nederlandse krant schreef over de studentenopstand van 14 oktober 1973
• Geschiedenis12 december 2024Hoe schreef de Nederlandse pers in 1960 over de geschiedenis en de huidige situatie in Thailand
• Cultuur17 november 2024Schemering op de waterweg