‘Statistiek is de wetenschap en de techniek van het verzamelen, bewerken, interpreteren en presenteren van gegevens. Statistische methoden worden gebruikt om doorgaans grote hoeveelheden gegevens, zoals uit een geneeskundig, industrieel of sociaal onderzoek, om te zetten in bruikbare informatie’. Citaat uit Google.

In mijn buurgemeente is het CBS gevestigd.

Een fijne werkgever voor de regio en natuurlijk een onmisbaar instituut voor het hele land, al zijn er altijd (meestal zelfverklaarde) slachtoffers van de overheid die het ‘de meest waardeloze bureaucratische organisatie vinden van dit toch al overgereguleerde landje’ (citaat uit Google reviews). Ik werkte zelf 14 jaar bij de (bijna) buren en kijk persoonlijk niet zo neer op de nationale ambtenarij. Het is een noodzakelijk euvel, waarmee we moeten leven in vreedzame co-existentie. Soms kan het wat minder, soms wat meer en soms wat efficiënter of vriendelijker. Soms wordt de plank behoorlijk misgeslagen, door individuele initiatieven, maar ook door breder uitgemeten maatregelen die regelrecht tegen de klandizie gericht lijken te zijn. Een klandizie die eigenlijk ook de opdrachtgever is. Je kunt als medewerker niet méér doen dan binnen het bereik van de mogelijkheden je beste beentje voor te zetten, al is niet iedere overheidsdienaar die visie toegedaan. Zonder (semi-) overheden stort de maatschappij waarschijnlijk onmiddellijk en luid krakend in elkaar. Dat is hier nog niet bewezen, maar bevindt zich het stadium van sterk vermoeden. Eigenlijk geldt dat voor alle overheidsdiensten en vaak ook voor de wereld daarbuiten.

Een goed voorbeeld van minder empathische aanpak vind ik die van de immigratie medewerkers op Suvarnabhumi, die weliswaar nog net geen Amerikaanse trekjes vertonen, maar toch doorgaans begin en einde van je vakantie overgieten met een grimmig sausje, terwijl ze eigenlijk beroepsmatig existeren dankzij de lange rijen van toeristen die met de paspoorten geheven hun kleine hokjes bestormen en van alle kanten omsingelen. Zelden dat er eens een stempelaar tussen zit die een afgezwakte versie van de yimsiam laat zien, waar hun landgenoten bekend om staan. Misschien dat de nieuw ingeslagen weg van digitaal ingeboekt worden daarin wat verlichting kan gaan brengen. De eerste glimlach krijg je dan wel van de immer joviale taxichauffeurs. Ik lig er niet nachten lang klaarwakker van, maar observeer dit slechts keer op keer en statistisch gezien zijn deze geüniformeerde ambtenaren zuurpruimen. Hoewel we zonder hun inzet het land niet in of uit zouden komen, dus handig om te hebben, zijn ze wel. Deze algehele chagrijnige atmosfeer leeft overigens niet alleen onder Thaise overheidsdienaren in de toeristenindustrie, maar is wijder verbreid dan menige reiziger lief is. Alsof ze achter hun loketjes op de klompen aanvoelen dat bij schermutselingen de rondreizende klant altijd aan het kortste eind trekt.

Beschouw deze inleiding en wat er op volgt echter niet als een oproep aan lezers met een beter ontwikkeld anarchistisch gen om hieronder hun ongerieven te gaan ventileren over hoe ze door de overheid en haar dienaren (keer op keer) gemangeld worden en daarom oproepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid. Ik roep niemand tot iets op; ik bedoel er verder ook helemaal niks mee (ook niet in diepere lagen verstopt) en wilde alleen maar via een kleine en verder voor het verhaal daarna overbodige omweg naar het woordje ‘statistiek’ leiden.

Ik wil namelijk gewoon aan de hand van enkele praktische voorbeelden gaan uitleggen dat ik zelf niet zo’n fan ben van statistieken, omwille van eigenlijk heel erg persoonlijke en onbetekenende kwesties en niet specifiek gericht tegen het CBS, zijn medewerkers of de algemene aanwending van deze handige en beproefde methode om gegevens te verzamelen en interpreteren. Vanzelfsprekend erken, ja onderstreep ik daarmee ook de nuttige rol en de betekenis van de werkzaamheden van het CBS en zijn broeder- en zusterinstituten die ons juist goed gereguleerde landje rijk is (met bovenstaande kanttekeningen, dat dan wel weer).

Statistieken zijn fijn en veilig zolang ze een kleine kans op een calamiteit verkondigen. De kans op dit of dat ongemak is klein. Op bepaalde ziekten, ongevallen, uitvallende vluchten, kaalheid en noem ze allemaal maar op. Helaas ook op de kans om in de lotto te winnen, 100 jaar oud te worden met een rimpelloos gelukkig leven in perfecte gezondheid en nog een paar nagestreefde doelstellingen met geringe slagingskans. Dat is de keerzijde van de medaille, die echter niet rechtstreeks door de statistieken zelf wordt veroorzaakt, net zomin als dat tijd door de klok wordt gecreëerd.

Maar wat als je die uitzondering wordt op wat de statistieken jou geruststellend, maar met verborgen agenda hadden voorspeld? Dan ben je wel de uitzondering die de regel bevestigt, maar toch ook wel een beetje, de gebeten hond. En laat dat sussende ‘beetje’ maar gerust weg in deze zin. Want daarover gaat dit verhaal.

Oh ja, en over nog wat anders.

Statistiek heeft namelijk in een belangrijke mate mijn levensloop beïnvloed. Rechtstreeks, dus niet als een velletje van een enquêteformulier of een nummertje van een natiewijde telling.

Nadat ik door één of andere psycholoog in zijn uniformpje hooghartig schriftelijk afgewezen was voor de opleiding tot officier aan de KMA in Breda moest ik mij omzien naar een nieuwe carrière. Deze dacht ik gevonden te hebben in een studie psychologie aan de UvA. Qua stad voor mij helaas een slechte keuze, maar die kant wil ik niet op met deze openhartige ontboezeming, want op zich is onze hoofdstad best een patente verblijfplaats, ware het niet dat dit gegeven ook onderkend wordt door miljoenen binnen- en buitenlandse toeristen die en masse eigenlijk behoorlijk afbreuk doen aan de charmes van hun favoriete vakantiebestemming in Nederland. Het is er een gekkenhuis en de Nederlandse taal is er inmiddels verdrongen naar de tweede plaats. Gelukkig kunnen we ons goed weren in de nieuwe moedertaal daar, als we er al eens rondstruinen als bezoeker, daarbij zelf bijdragend aan de menselijke tsunami van uitsluitend nog door hun telefooncamera glurende eindeloze colonnes schuifelende, maar luid blatende toeristenkuddes.

Nee, de werkelijke oorzaak van mijn mislukte plan B in Amsterdam is de statistiek. Op de middelbare school was ik een typische Alfa-man. Niet in de zin van buitengewoon viriel, sterk, wild aantrekkelijk en daardoor onweerstaanbaar voor de jonge vrouwen, maar helaas in die van taalmatig wat beter ontwikkeld dan in de exacte vakken. Na het vierde leerjaar vwo had ik dan ook alles wat enigszins riekte naar exacte wetenschap uit mijn vakkenpakket verwijderd, wat uitmondde in wat destijds gekscherend een pretpakket werd genoemd. Alleen biologie was achtergebleven te midden van wat talen, aardrijkskunde en geschiedenis. Een beetje studieadviseur had mij simpelweg kunnen attenderen op de kans- en zinloze richting die ik met deze collectie weinig ambitieuze vakjes insloeg, maar niemand hield mij tegen en zo stond ik na 6 jaar luilekkerland op het atheneum met een tamelijk waardeloos papiertje in de hand te bedenken wat ermee aan te vangen. Niet onmiddellijk kwam dan ook psychologie bovendrijven. Er was alleen een wat beperkende voorwaarde. Omdat statistiek een niet te onderschatten rol speelt bij de opleiding tot psycholoog werd een flink deel van de colleges besteed aan onderwijs in juist dat onderdeel. En voor wie er thuis in is: zonder kennis van de wiskunde is geen begrip van statistiek mogelijk. Maar geen nood, voor de Alfa lieden zoals ik was er voorzien in een drie maanden durende spoedcursus wiskunde waarin ALLE materie van het atheneum er doorheen gejaagd werd. Naast de parallel opgestarte eigenlijke opleiding inclusief statistiek. Dat dit faliekant mis ging moge in mijn geval volslagen duidelijk zijn en korte tijd later was ik weer legerhands terug in Zuid-Limburg waar ik na een jaartje fabrieksarbeid in dienst trad (ja, zo heette dat toen nog) van het ABP, inderdaad de buurman van het CBS. En zo is de cirkel weer rond op een paar honderd meter na.

Nu ik niet meer verplicht was om mij met statistiek bezig te houden in de betekenis van wet van de grote getallen ging ik mij meer toeleggen op juist de veel minder talrijke individuele en meer persoonlijke ervaringen van enkelingen die normaliter als anonieme nummers verdwijnen in de grote bakken verzamelde informatie van de statistici zoals die van het altijd hardnekkige CBS.

Wat was bijvoorbeeld mijn eigen rol en positie in de wetten van Meden en Perzen.

Zo werden maar een paar minimale procentjes van alle KMA-kandidaten toegelaten tot de opleiding en ik dus niet. Kwam het door de statistieken of had die psycholoog gewoon door dat ik niet bepaald een typische officier van het nationale leger zou worden? Een doortastend rolmodel voor zijn manschappen, een capabele leider of zelfs een groot strateeg? Als ik ooit psycholoog zou zijn geworden, had ik mezelf ook gauw de voordeur van het leger uit geschopt en zo werd ik een onzichtbaar onderdeeltje van de 99% gefaalde rekruten.

Mijn geluk keerde 360° toen ik 15 jaar later wel in het ene procentje van succesvolle kandidaten voor een baantje in de gouden kooien van Europa belandde en er voorwaar aan de slag mocht en ging. Geen kruiwagen, nepotisme, steekpenning of andere malversatie kwam eraan te pas. Gewoon pure kwaliteit van de kandidaat en zijn jury. Zelfde man, één keer bij de 99% verliezers, de andere keer bij het ene procent winnaars. Omdat ik geen statistiek of psychologie had gestudeerd kon ik er zelf net als Abraham destijds geen mosterd van maken, maar blij was ik wel met mijn kleine lucratieve revanche op die zelfingenomen militaire zielenknijper, al heeft hij nooit openlijk zijn ongelijk erkend.

Ondanks dit statistisch gezien hoopgevende resultaat ging het enkele jaren later toch ook weer een keer behoorlijk mis.

Vliegen is, zoals altijd beweerd wordt het veiligste transportmiddel. Zeker per afgelegde kilometer. Er gaat ook opvallend weinig mis voor zover valt na te gaan uit het nieuws, al zullen enkele sceptici niet de vrees kunnen onderdrukken dat de mainstream mediaberichtgeving over fataliteiten gewoonweg niet delen met de grauwe massa’s onder druk van de luchtvaartlobby. Hoewel het bijzonder complex genoemd kan worden om zo’n ongetwijfeld big bang momentje te onttrekken aan het daglicht, moet men de capaciteiten en lange arm van in hun ogen alomtegenwoordige en altijd maar weer samenzwerende entiteiten niet onderschatten. Maar alle gekheid op een stokje: de veiligheid van passagiers en personeel staat in het vliegverkeer gewoon met afstand op de eerste plaats, pas op enige lengte gevolgd door het winstoogmerk of bijvoorbeeld het milieu. Nee, ik voel mij altijd bijzonder veilig, opgevouwen in mijn economie klas doorgezeten stoeltje waarop vóór mij al vele reizigers plaats namen en er nog vele zullen volgen. De gunstige statistieken en daarmee de reizigers winnen deze tweestrijd ruimschoots op alle fronten.

Maar soms draait de natuur, de wetenschap een lelijke loer en zijn diezelfde eerst in slaap gewiegde passagiers alsnog de pineut, al hoeft het niet altijd even dramatisch te eindigen.

Wij zouden van Düsseldorf naar Amsterdam vliegen en van daaruit dan rechtstreeks met KLM naar Bangkok. Een rare route vanuit de simpele en onwetende reiziger beschouwd, maar zakelijk aantrekkelijker voor alle betrokkenen, inclusief voor ons als koper en dus betaler van het ticket. Het milieu voer er wellicht wat minder wel bij, maar het was slechts een druppel kerosine op een gloeiende plaat.

Het waaide echter nogal stevig, wat een understatement bleek voor storm, dus onze propeller vlieger bleef vooralsnog urenlang aan de grond in Duitsland net als onze Jumbo in Amsterdam, want daar waaide het net zo hard. Eindelijk kregen we groen licht en mochten aan boord klimmen, maar helaas zou ik bijna zeggen kreeg onze Jumbo dat groene licht gelijktijdig ook in Amsterdam, dus toen wij daar landden met de propmachine was de grote vogel er al een uur lang vandoor.

De gebruikelijke drama’s aan de KLM counter en we mochten de dag erna wèl weer mee naar de zon. Onze koffers kregen we echter niet uitgereikt en de zoektocht naar een hotel in T-shirt was dan ook een frisse aangelegenheid in het winterse Amsterdam. Maar niks dat een gang langs C&A niet kon oplossen. De tranen droogden dan ook snel weer op met een gloednieuw warm gevoerd winterjasje aan. Het hotelletje was lekker aftands, met een smalle steile trap omhoog, maar omdat we het zelf van KLM mochten zoeken en ook betalen een verantwoorde keuze. Als vette pleister op de wond werden we ’s anderdaags wel in de business class verstouwd, wat heerlijk luxe was, maar wel de Spartaanse terugreis enkele weken later extra armoedig deed aanvoelen. Inmiddels heeft de korte euforie van business klasse en comfort allang weer plaats gemaakt voor de lijdzame berusting in de economie klasse, waar we qua draagkracht en status toe veroordeeld zijn en ook in thuishoren. Geen champagne voor biergeld. De statistieken hadden gejokt dat nagenoeg alle vluchten zonder obstakels de lucht in gaan, maar de zaak de dag erna weer gauw rechtgetrokken. Heel slim van ze.

Soms wordt iets als een falen van de statistieken aangemerkt, maar is het in feite niet meer dan een min of meer grote stommiteit van de slachtoffers van de tekortkoming, die verder niks te maken heeft met het delicate samenspel tussen de wetten van de grote en kleine getallen.

We hadden een dag uitgetrokken voor een bezoekje aan fameuze watervallen, ergens in het noordoosten. Als relatief onbeschreven Thais blad liet ik mij gewillig urenlang rondrijden in een pick-up van een verre oom tot we eindelijk al behoorlijk uitgeput en -gehongerd aankwamen bij het naar beneden stortende water. Alleen was het meer een manneken pis ervaring omdat zoals toen bleek de watervallen in het droge seizoen nagenoeg droog staan, zoals de naam van het seizoen ook al had kunnen doen vermoeden.

Het debacle had dan ook niks met falende statistieken te maken, maar meer met de wat ondoordachte drang om een verveelde toerist eens even de schoonheid van de (niet zo heel erg) lokale natuur voor te schotelen. Het kwam uit een goed hart, maar de uitvoering was aanmerkelijk minder goed. De uren terug wogen extra zwaar.

Weer thuis aangekomen werden op precies die avond twee van mijn brave Isaanse zwagers het ziekenhuis ingeslagen door opgeschoten jongeren die in de dorpswinkel langs de grote weg aanstoot hadden genomen aan hun vredelievende personen. Niks ernstigs, er waren geen steek- of schietwapens aan te pas gekomen. Gewoon wat bloedneuzen, een mitella en wat geknakte ego’s. Ik ben er nooit achter gekomen wat exact de aanleiding is geweest, want ik was er zelf gelukkig niet bij. Misschien was het wel de escalatie van een oude dorpsvete. Het had ook niets te maken met falende statistieken, maar meer met één ongeluk komt zelden alleen of verkeerde plaats en verkeerde tijd, maar de sfeer was er wel behoorlijk uit die avond, ondanks de flesjes bier die ze eigenlijk waren gaan aanschaffen langs de grote weg. Niet voor mij, want ik draaide toen ook al op coke light (de suikervrije frisdrank), kun je nagaan hoelang ik dit toxische goedje al tot me neem. Ja, de kruik gaat zolang te water tot hij breekt, maar ondanks een paar barstjes hier en daar is er verder nog niets aan de hand met de mijne. Hoe het er van binnen uitziet, wordt gelukkig aan het oog onttrokken door vel en textiel en er heeft buiten mijzelf dan ook niemand werkelijk last van.

Er is ook een wat meer serieuze kant van wat statistieken je allemaal kunnen aandoen. Gevoelige lezers die tot hier zijn geraakt kunnen nu het beste verder scrollen naar de laatste alinea.

Toch gebleven? Ok.

In mijn onmiddellijke omgeving vonden opvallend veel gevallen van opzettelijke zelfdoding plaats. Niet door mijn persoonlijke invloed veroorzaakt denk ik, maar statistisch gezien toch meer dan gemiddeld vaak in mijn nabijheid voorkomend, alhoewel uitgesmeerd over een flink aantal jaren. En wel: Twee broers van twee vroegere partners, waarvan een Thaise. De man van een nicht en die van een goede kennis. De schoonvader van mijn broer. De vrouw van een neef. Een collegaatje die ik het vak had aangeleerd. Een collega die mij het vak had aangeleerd. De voorzitter van mijn sportclub. De broer van een andere ex bleek beschonken en dus per ongeluk uit het raam gevallen te zijn, maar ik neem hem toch maar op in de statistieken. Ik was ‘blij’ dat het geen opzet van zijn kant bleek: drie broers van drie exen op rij zou wel heel ‘apart’ geweest zijn. Met dien verstande dat de twee eerste broers vóór mijn verschijning in hun leven daar al een eind aan hadden gemaakt en de ander erna.

De nog jonge zoon van een goede collega viel ten prooi aan een erotisch bedoeld experiment en moest dat net als jaren later de anderszins getalenteerde David Carradine helaas met de dood bekopen. De laatste als nog vitale zeventiger zonder broek aan in zijn kleerkast van een Bangkoks hotel. De jonge man uit Limburg in zijn slaapkamer bij pa en ma thuis, daarmee levenslang trauma veroorzakend voor zijn familie. Hij was geloof ik 14 jaar. Ik was opgelucht en zelfs verheugd toen de hoogtijdagen van de auto-erotische verstikking over hun hoogtepunt heen waren.

Op een bepaald moment bekroop mij niettemin toch de vrees dat ik als persoon op de één of andere manier een soort van kosmisch aantrekkingspunt was voor dergelijk ongeluk, maar gelukkig kon ik dat gevoel ook weer van mij afzetten door het gewoon in de schoenen van de statistieken te schuiven. Natuurlijk zullen er lezers zijn die nog zwaarder betroffen zijn door dergelijke gruwelijkheden; ook Thailand heeft er massaal onder geleden eind vorige eeuw, toen de ene na de andere failliete ondernemer, belegger of bankier liever uit het leven stapte dan de rest ervan in armoede door te brengen. Maar laten we vooral niet uit het oog verliezen: het is hier geen competitie op dat gebied. Hoe minder hoe beter. Gelukkig heeft deze overdaad aan menselijke tragedies en rampspoed zich inmiddels alweer jaren geleden afgespeeld en ben ik persoonlijk de afgelopen decennia eveneens verschoond gebleven van verder verlies door deze altijd bijzonder pijnlijke doodsoorzaak. Je geeft het een plaats en gaat zo goed en zo kwaad als dat kan weer verder met je eigen leven. Niettemin als altijd wanneer dit onderwerp wordt aangesneden:

Als je aan zelfdoding denkt, kun je daar over praten met de deskundige hulpverleners van 113 zelfmoordpreventie.

Hoewel allemaal buitengewoon belangwekkend, is er mogelijk statistisch gezien nauwelijks iets steekhoudends de revue gepasseerd hierboven, soms glipt het gewoon als water door je vingers. Maar ik kan dan ook aanvoeren dat ik maar een simpele Alfa-man ben die zowel niet zijn licht heeft opgestoken in de psychologie als in de statistiek.

Voor het overige verloopt mijn leven ondanks deze gemiste kansen gelukkig tamelijk prettig en pas ik statistisch gezien eigenlijk best wel goed in het mainstream deel van de bevolking, ergens in de hogere regionen daarvan ronddobberend en soms watertrappend, maar dat laatste gelukkig zelden of nooit.

Over deze blogger

khun Rick

Khun Rick dateert van 1959 (momenteel 65 jaar), opgegroeid en nog steeds woonachtig in Zuid-Limburg. Na 40 jaar ambtenarij nu al bijna 5 jaar met vervroegd pensioen. Komt sinds 2001 regelmatig als toerist in Thailand, maar leerde zijn vrouw in Nederland kennen en is met haar vaak te vinden bij schoonmoeder in Udon Thani. Samen reizen is zijn passie, eten (helaas) ook en sporten een noodzaak. En natuurlijk schrijven: vroeger serieus en nu luchtiger.

Lees hier de laatste artikelen

Oudere postings van deze blogger

• Cultuur30 december 2024Murphy, pech, geluk, karma? De (on-) zin van statistiek
• Cultuur25 december 2024Een leven met cannabis: Een waarachtig opgetekend verhaal over pijn en hoop
• Cultuur22 december 2024Hoe een nalatend geheugen grondig je dag kan verpesten
• Cultuur19 december 2024Een onvergetelijke tocht door de Jungle