Daar sta je dan, met je zorgvuldig geplande excel-sheet-mentaliteit, driftig op je horloge tikkend omdat je smoothie vijf minuten later komt dan beloofd. Een Thaise ober kijkt je aan met een glimlach die zo sereen is dat je er zelf bijna zenuwachtig van wordt. Je voelt de woede opborrelen. “Mai pen rai,” zegt hij. Wat zoveel betekent als: “Het maakt niet uit.” En dat, beste lezer, is het moment waarop jouw Calvinistische kernwaarden een frontale botsing krijgen met de Thaise zen-filosofie. Spoiler: jouw ego verliest.
“Het maakt niet uit.” Een dooddoener voor ons, Hollanders. Wij die onze dag indelen in kwartieren en woedend worden als de NS een trein vijf minuten uit de dienstregeling haalt. Wij noemen dat ‘onverschilligheid’. Wij vinden dat passief, lui en misschien zelfs asociaal. Als er hier een leraar zou zijn die na een klaslokaal vol schreeuwende tieners “Mai pen rai” zou zeggen, zou hij hoogstwaarschijnlijk ontslagen worden. Want hier moet alles onder controle zijn. Altijd. Want controle is heilig. Totdat het mislukt. En dan zitten we met een burn-out op de bank een kleurboek voor volwassenen in te kleuren.
In Thailand betekent mai pen rai iets anders. Het is geen “ach, boeien”-mentaliteit. Het is eerder een diepgeworteld besef dat het leven al chaotisch genoeg is. Waarom zou je tijd verspillen aan stress over dingen die je toch niet kunt veranderen? Als een fiets omvalt op straat, zeggen wij “kijk dan uit, sukkels”. In Thailand halen ze hun schouders op en helpen ze je opstaan. Als jouw koffiebestelling verkeerd gaat, ontplof jij met: “Dit is geen sojamelk! Dit is havermelk!” Terwijl een Thai waarschijnlijk denkt: “Melk is melk, drink en relax.”
En weet je wat? Ze hebben nog gelijk ook. Want wat verandert er door jouw paniek? Ga je er sneller van rijden? Wordt je smoothie ineens warmer? Nee. Wat je krijgt, is een verhoogde hartslag, een zure blik van het personeel en een verhaal voor op Instagram dat niemand echt interesseert. Maar dat post je natuurlijk toch, want je moet ergens je controle terugwinnen.
Misschien is mai pen rai wel de ultieme vrijheid. Een constante herinnering dat de wereld niet draait om jouw schema. Het is een uitnodiging om gewoon even te zijn. Denk daar eens over na terwijl je vloekend in de file staat. Misschien kun je er dan om lachen. Misschien niet. Maar ach, mai pen rai.
Over deze blogger
- De Expat (66) woont al 17 jaar in Pattaya en geniet van elke dag in het land van melk en honing! Vroeger werkzaam in de wegen en waterbouw, maar het grillige weer in Nederland ontvlucht. Woont hier met zijn Thaise vriendin en twee honden net buiten Pattaya, op 3 minuten loopafstand van het strand. Hobby's: genieten, uitgaan, sporten en met vrienden filosoferen over voetbal, Formule 1 en politiek.
Lees hier de laatste artikelen
Column22 december 2024Column – Sleur in het paradijs
Column21 december 2024Column – Decibel Dystopie: De Bars van Pattaya
De Expat19 december 2024Column – TikTok als valstrik om kwetsbare meisjes de prostitutie in te lokken
Column17 december 2024Column – Farang, een wandelende zak geld op slippers
Met deze uitleg van “mai pen rai” kan ik het absoluut niet eens zijn, beste Expat. Het is geen uitdrukking die ‘onverschilligheid’ of ‘maakt niet uit’ weergeeft. Wat het wel betekent staat hier:
https://www.thailandblog.nl/taal/mai-pen-rai-betekent/
Iemand die iets verkeerds doet (een beetje of veel), zegt geen “mai pen rai’ , dat doet het ‘slachtoffer’. Jij zegt ‘mai pen rai’ als de serveerster je wijnglas omstoot, iemand tegen je aan botst of te laat komt. Het laat de ander weten dat je niet boos bent over een foute handeling. Het betekent: ‘ik neem het je niet kwalijk’, ‘kan gebeuren’. Het is een emotiewoordje.
Maar goed, dit is allemaal niet zo belangrijk wat ik zeg. Vergeet het gewoon, ik heb het niet gezegd, mai pen rai.
Beste Tino het verhaal van jou en de expat kloppen beide allemaal, alleen aangaande de context waar in het gebeurt.
Alleen als voorbeeld te noemen, mijn auto geparkeerd naast een oude aftandse pickup, ik stap uit en mijn portier komt tegen zijn voertuig .
Kras op de lak van de pickup, eigenaar ziet dat, ik de veroorzaker bied mijn excuus aan en praat over een eventuele vergoeding.
De eigenaar van de oude pickup hij is het slachtoffer zegt mai pen rai met andere woorden geeft niet laat maar zitten toch een oude auto.
Ander voorbeeld.
Ik hoor een tikkie in de motor van mijn auto, ga bij een garage langs, monteur luistert naar het tikkie en zegt man pen rai, no problem kun je rustig mee doorrijden.
En na een paar dagen boem motor in de vernieling, en nu ben ik het slachtoffer.
En zelfs als iemand met zijn brommer het asfalt raakt door iemands schuld, kan hij ook mai pen rai roepen.
Paar jaar geleden waar gebeurt, bij het inslaan van de hoofd weg naar een lokale verkeers weg in het pikke donker en bij regenachtig weer, met mijn oude Mits pickup.
Kwam ik in aanvaring met een oude brommer zonder licht en waarbij de bestuurder stonk naar de drank, ik zag hem niet mijn spiegel klapte om en een kras op mijn bestuurders zijde portier van meer dan 10 cm veroorzaakt door zijn hendel aan het stuur.
Man viel op het asfalt ik stopte onmiddellijk hij kroop weer op, ik wou hem spreken daar het mijn fout was, maar hij dus het slachtoffer zij mai pen rai en wist niet hoe snel hij weg moest komen.
Wou dus geen problemen of aankomende politie aanwezigheid.
Begreep wel waarom, brommer voldeed vermoedelijk niet aan de gestelde eisen, geen belasting en verzekering en ook nog onder invloed.
Had de bestuurder van de brommer de boel wel op een rij staan, dan was er zeker geen mai pen rai geweest maar wel financieel schade vergoeding geëist door de bestuurder van de brommer.
Het is dus maar hoe je het ziet met het mai pen raaien.
Janneman.
Bedankt Tino Kuis ,graag meerdere van deze uitleggingen van de Thaise spraakcultuur kan veel misverstanden voorkomen in het dagelijks leven van de toerist en expat in Thailand.
Klopt, wat Tino zegt. Niet de “gever” zegt ‘maipenrai’, maar de ‘ontvanger’. Stel- je loopt in de parkeergarage tussen alle auto’s door op zoek naar die van jou. Iemand gooit zijn portier open en bijna bots jij er tegenaan. De ‘gever’ zegt nu: excuus, sorry, khoothoot. En jij als ‘ontvanger’ zegt: ‘maipenrai’. De boel is opgelost en de lucht geklaard, ieder gaat verder. In het verhaal van De Expat is het aldus zo dat de klant zich irriteert dat hij naar zijn beleving te lang moet wachten op zijn koffie, en laat dat merken aan de ober. De ober verontschuldigt zich en de klant zegt: ‘maipenrai’. Daarmee wordt niets tekort gedaan aan de inhoud (plots open gegooide autoportier of te laat gearriveerde koffie), het gaat om de relatie jegens elkaar: door ‘maipenrai’ geef je elkaar door dat er ergere dingen in de wereld gaande zijn. Kortom: alles weer ‘sabaai, sabaai.’ Toch zitten er haken en ogen aan: doordat de relatie in veel gevallen belangrijker wordt gevonden dan de inhoud, houdt een ‘maipenrai’-instelling veel veranderingen tegen. Als de burgerij zich beklaagt bij de overheid dat aan de luchtvervuiling maar geen einde komt, zal die overheid zich in alle bochten wringen om te verklaren dat zij er alles aan doen om er verandering in aan te brengen. ‘Sorry voor alle overlast, wij doen ons best’. ‘Maipenrai’ zegt nu de burgerij, en keert terug in haar afwachtende rol. Sabaai, sabaai? Niet echt, maar vooralsnog is er een belofte. Ook goed, toch?
Klopt helemaal de ontvanger zegt het want de bus of een afspraak missen vindt een Thai niet leuk daarom rijden ze vaak zo hard denk ik en een Thai die op het asfalt terecht komt zegt echt geen mai pen rai
Citaat: ‘Waarom zou je tijd verspillen aan stress over dingen die je toch niet kunt veranderen?’
De Thais hebben helemaal geen ‘mai pen rai’ mentaliteit, zoals vaak wordt gezegd. Ze hebben heel veel tijd (en levens) verspild aan pogingen de Thaise maatschappij ten goede te veranderen. Ze zijn niet apathisch. Dat het niet altijd lukte, en waarom niet, is een andere zaak. Repressie?
Naast veel andere initiatieven van individuen (schrijvers, wetenschappers) en organisaties deze meer brede protesten:
1 Een opstand in Isaan in 1902.
2 De revolutie van 1932, waar het absolute koningschap werd omgezet in een constitutioneel koningschap.
3 De strijd voor democratie en tegen de dictatuur van veldmaarschalk Thanom, zijn zoon kolonel Narong en Narong’s schoonvader generaal Praphas (‘de Drie Tirannen’) in 1973.
4 De boerenopstand in Chiang Mai in 1974, toen 46 boerenleiders werden vermoord.
5 De uiterst bloederige onderdrukking van de vrijheid in 1976, met honderden doden vooral op de Thammasaat universiteit (foto homepagina, foto rechts).
6 De daarop volgende (communistische) opstandingshaarden in het noorden en in de Isaan tot 1981.
7 Demonstratie in 1992 tijdens de strijd tegen de dictator, generaal Suchinda (Black May) met honderden doden als gevolg toen het leger met scherp schoot op demonstranten.
8 Songkraan Opstand in 2010.
9 De demonstraties in 2020, na het verbieden van de Move Forward Partij, met veel kritiek op de elite en met name het koningshuis, resulterend in bijna 3.000 strafzaken.
Dat is toch iedere 12 jaar een (soms geslaagde) poging tot een sociale en/of politieke omwenteling.