Een van mijn favorieten: Wat Chedi Luang

Wat Chedi Luang

Wat Chedi Luang op de hoek van Prapokkloa en Rachadamnoen Road is, wat mij betreft, het meest interessante tempelcomplex in Chiang Mai en dat wil wat zeggen want deze stad telt iets meer dan driehonderd Boeddhistische tempels en schrijnen.

Dit tempelcomplex dankt zijn naam ‘Tempel van de Grote Chedi’ aan een massieve chedi die de omgeving domineert. Een chedi is een Thaise linguïstische variant van het sanskriet woord chaitiya wat heiligdom betekent. In belangrijke chedi’s werden soms relieken van de Boeddha of de gecremeerde resten van vorsten en hun families bijgezet.  Deze chedi werd ergens tussen 1385 en 1402 gebouwd tijdens het bewind van koning Saen Muang Ma, de zevende heerser van de dynastie die door zijn voorvader koning Mengrai was gesticht. De bedoeling was om in de chedi de asse van zijn vader op te bergen. De Lannavorst stierf echter nog voor de chedi was voltooid en dat was misschien maar goed ook omdat de chedi later, in 1545 om precies te zijn, grotendeels door een aardbeving werd vernield. Een slecht voorteken. Oorspronkelijk was de chedi 86 m hoog en aan de basis 54 m breed en niet alleen het grootste bouwwerk in de stad maar van het hele vorstendom. De natuurramp halveerde hem bijna.

Vroeger beklommen de monniken de steile trap om de vier Boeddhabeelden in de nissen te besprenkelen met gewijd water. Ooit was één van de vier Boeddhabeelden, namelijk datgene wat zich in de oostelijke nis bevond de Smaragden Boeddha, het meest vereerde beeld van Thailand dat zich nu in Wat Phra Kaew op het terrein van het koninklijk paleis in Bangkok bevindt. Nu wordt deze ceremonie niet meer uitgevoerd maar de monniken bedachten een ingenieus systeem dat het water naar de top van de chedi brengt en dan over het bouwwerk uitgiet. Bezoekers worden uitgenodigd om dit ook te doen om zo verdiensten te verwerven.

Wat Chedi Luang

Pas tussen 1990 en 1992 werd door het Thaise Department of Fine Arts en met de hulp van UNESCO en de Japanse regering een restauratie van de chedi uitgevoerd waarbij de vier naga-trappen in ere werden hersteld en de olifanten op het platform rond de chedi ingrijpend werden gerenoveerd. De ingestorte chedi werd echter nooit in zijn oude glorie hersteld. Deze restauratie botste op kritiek in academische kringen omdat er elementen aan de chedi waren toegevoegd die te situeren waren in de bouwkundige traditie van Midden-Thailand en bouwhistorisch niets vandoen hadden met de stijlkenmerken van de lokale Lanna-architectuur.

De Wihan Luang of Grote Wihan die voor de chedi staat is in feite de vijfde Wihan op deze plaats. Oorspronkelijk werd hier in 1412 door Tiloka-Chuda, de moeder van koning Sam Fang Kaeng een bescheiden Wihan opgetrokken. Het was onder het bewind van Sam Fang Kaeng dat de grote chedi werd voltooid. Tiloka-Chuda bezocht volgens de legende dagelijks de bouwwerven in het kloostercomplex. Omdat ze haar residentie in Ban Suan He had liet haar zoon in de stadsmuur een nieuwe zuidelijke poort maken zodat ze gemakkelijk de werken kon bezoeken. Deze poort is wellicht de Pratu Suan Prung. Het onder supervisie van Tiloka-Chuda geconstrueerde gebouw werd in 1577 vervangen door een houten Wihan die werd gebouwd onder het bewind van koning Tilokarat. Dit bouwwerk brandde later af en werd vervangen door een nieuwe houten Wihan. Dit gebouw was zo bouwvallig dat het op zin beurt in 1889 op bevel van koning Intha Whichayanon werd afgebroken. Deze vorst liet een nieuwe hal optrekken maar deze werd in 1928 door Chao Kaeo Nawarat afgebroken. De Wihan zoals we die nu zien werd in 1929 – 90 jaar geleden dus -ingewijd.  Het grote centrale en staande Boeddhabeeld in de Wihan Luang staat bekend als Phra Chao Attarot en werd op het einde van de 14^e eeuw gegoten. Hij wordt geflankeerd door beelden van de discipelen Moggalanna en Sariputta.

Wihan Thanphra Achan Man Phuridatto

In het gebouwtje met een kruisvormig grondplan ten zuiden van de Wihan Luang en dus links van de hoofdingang wordt de Lak Mueang of stadspilaar bewaard. Oorspronkelijk werd deze funderingssteen in Wat Sadue Mueang bewaard maar in 1800 liet koning Kawila hem naar Wat Chedi Luang overbrengen. Deze vorst plaatste beelden van Kumaphan, mythische halfmenselijke, half dierlijke creaturen aan de noord- en zuidzijde van het gebouw die de stadspilaar dienen te beschermen. Ook de drie Yangbomen (dipterocarpus alatus) die naar verluidt door deze koning werden aangeplant hebben deze functie. Zolang ze niet worden gekapt zal de stad geen rampspoed kennen. De grootste boom is intussen ruim 40 m hoog en heeft een imponerende omvang van 10,5 m…

Twee andere opvallende gebouwen op het kloosterterrein zijn de Wihan Thanphra Achan Man Phuridatto, een schrijn onder een in drie lagen geschraagd dak in authentieke Lanna-stijl met naga-toegangstrap, glasmozaïeken en uiterst verfijnd houtsnijwerk. Het is gewijd aan Phra Ajahn Mun Bhuridatta, die een invloedrijke abt tijdens het Interbellum was. Naast dit gebouw ligt de al even opvallende Phra Wihan Cha Tu Ramut Buraphachan dat werd opgetrokken in een stijl met opvallende Birmese karakteristieken, zeker wat de erg opvallende dakconstructie betreft.

Tot slot wil ik ook nog even vermelden dat deze tempel onderdak biedt aan de Lanna-hoofdzetel van de Boeddhistische Mahamakut Universiteit. Het is de noordelijke campus van de Thammayut – sekte, een reformistische beweging die in het midden van de 19^e eeuw door de Siamese koning Mongkut in het leven was geroepen uit onvrede over de koers die de dominante Mahanikai-richting voer.