Prins Prisdang Chumsai, van ambassadeur tot verschoppeling

Zo af en toe kom ik een nieuwe persoon tegen in de Siamese geschiedenis. Een persoon met een boeiend en interessant leven zoals ik dat niet had kunnen vermoeden voor die tijd. Prins Prisdang is zo iemand.

Hij was een royalist maar ook een uitdager. Hij werd beschuldigd van verraad tegen de koning, van financiële en seksuele onrechtmatigheden, en stierf uiteindelijk in bittere armoede. Helaas is hij in Siam/Thailand zelf vrijwel vergeten om redenen die te maken hebben met zijn relatie tot koning Chulalongkorn.

Hij was een aardige, intelligente en bekwame man met blauw bloed die vloeiend Engels sprak. Alles kwam samen in zijn leven: Thais nationalisme, Europees imperialisme, Boeddhistisch universalisme en anti-imperialisme over verschillende staten.

Afkomst en opleiding

Hij was een Mom Chao, de kleinzoon van koning Rama III, de jongste van acht kinderen en geboren in Bangkok in 1851.  Zijn opleiding begon in Singapore en later voor ingenieur op de King’s College in Londen Daar won hij bij zijn afstuderen in 1876 topprijzen die door premier Gladstone werden uitgereikt die daarbij opmerkte het wel heel bijzonder te vinden dat iemand uit zo’n ‘ver land’ met zulke goede cijfers afstudeerde.

Hij koos er voor om enige jaren met een Brits bedrijf meer ervaring op te doen over havenwerken, spoorwegen en waterwerken. Hij reisde door een aantal landen in Europa en bezocht in 1876 ook Nederland om mee te praten over dammen in de Zuiderzee.

In 1881 was hij terug in Bangkok. Hij begeleidde koning Chulalongkorn tijdens een bezoek aan de oostkust en ‘luisterde naar de meningen van de koning over politiek en andere zaken’ zoals hij later zelf schreef in zijn autobiografie. Eind van dat jaar zond de koning hem terug naar Europa als speciale afgevaardigde bij het huwelijk van een prins in Pruisen. Een aantal prinsen en andere personen voeren met hem mee om een studie te beginnen in Engeland met Prisdang als mentor. Feestvierend bezocht hij meerdere koninklijke families in Europa.

Zijn leven als ambassadeur

Koning Chulalongkorn benoemde Prisdang in 1882 tot Siamese ambassadeur voor alle Europese landen en de Verenigde Staten waar voordien alleen Europeanen optraden als gezanten voor Siam en daarbij soms meer hun eigen en niet de belangen van Siam behartigden. Zijn standplaats was Londen waar hij in 1882 zijn geloofsbrieven aan koningin Victoria overhandigde. Hij reisde naar veel Europese hoofdsteden, sprak met koningen en keizers, deed mee aan feesten, bezocht muziek en theater, en bekwaamde zich in dans en biljart. Hij gaf veel geschenken en het is deze tijd dat verhalen over zijn financiële problemen en schulden de ronde deden. Hij onderhandelde over aansluiting bij de internationale Post en Telegraaf Unie en sloot andere verdragen af. Zo meldde de Haagse courant op 09-11-1883

De Siameesche gezant, Prins Prisdang, wordt a.s. Zaterdag alhier verwacht ter onderteekening van het tusschen Nederland en Siam gesloten verdrag, tot regeling van de spiritualiënhandel.

In die tachtiger jaren voelde Siam zich bedreigd door de koloniale mogendheden Engeland die geheel Birma bezette en Frankrijk dat in Laos voet aan de grond probeerde te krijgen. De koning vroeg in 1884 aan Prisdang een plan op te stellen om kolonisatie te voorkomen. Samen met vier andere prinsen en 7 functionarissen stuurde Prisdang een antwoord met als belangrijkste punt het opstellen van een grondwet met een constitutionele in plaats van een absolute monarchie, en verder meer gelijkwaardigheid, vrijheden en afschaffing van verouderde tradities. De koning antwoordde in mei 1885 met een krachtige verwerping en riep Prisdang terug naar Siam.

Een bericht in de Nederlandsche Staatscourant 15-03-1888 zegt iets over zijn bekendheid en invloed in Europa in die tijd.

Bij Koninklijk besluit van 2  Maart 1888 nr.2 is Prins Prisdang, laatstelijk buitengewoon gezant en gevolmachtigd minister van Zijne Majesteit den Koning van Siam bij het Nederlandsche Hof benoemd tot ridder-grootkruis in de orde van den Nederlandsche Leeuw.

Werk in Siam en Maleisië

Prisdang ging aan de slag als directeur van de Post en Telegraafdienst. Later werkte hij enige tijd voor een Brits bedrijf in Maleisië.

Er bleven geruchten de ronde doen over zijn financiële problemen.  Hij zou ook een verhouding hebben met Sri, een weduwe van een vriend, die tevoren door koning Chulalongkorn was gevraagd toe te treden tot zijn harem maar wat zij had geweigerd. Prisdang heeft steeds ontkend dat zij seksueel contact hadden: zij was een gewone vriendin.

Prisdang sprak zich in deze tijd ook uit tegen polygynie, veelwijverij, omdat dit politieke verhoudingen te persoonlijk zou maken. Velen verdachten hem van verraad aan de koning. Hij vertrok in oktober 1896 naar India en later Ceylon en liet zich inwijden tot monnik

Monnik in India en Ceylon (Sri Lanka)

Op 5 november 1896 werd Prisdang als monnik ingewijd met de monnik naam Jinavaravamsa. Al de voorafgaande jaren bleef Prisdang brieven wisselen met koning Chulalongkorn en ook na deze inwijding schreef hij aan de koning.

In april 1897 deed de koning Ceylon aan op zijn eerste reis naar Europa. Ze gingen samen naar een tempel in de koninklijke stad Kandy waar een relikwie van de Boeddha werd bewaard: een tand. De koning vroeg of hij de tand even mocht vasthouden wat werd geweigerd en waarop de koning verontwaardigd vertrok.

In de jaren hierna bezocht monnik Jinavaravamsa plaatsen in Noord-India waar opgravingen plaatsvonden in Boeddhistische plaatsen. Veel relikwieën gingen van hand tot hand, vaak met ruzie en achterdocht waar ook Jinavaravamsa mee te maken kreeg met een beschuldiging van diefstal.

Jinavaravamsa stichtte bij zijn latere tempel in Ceylon twee vrije scholen, één voor meisjes en één voor jongens.  Hij ontving gasten uit alle windstreken en wijdde een Duitser, een Nederlander en een Australiër in als monnik.

Terug naar Siam, zijn armoedig bestaan als verschoppeling en zijn overlijden

Koning Chulalongkorn overleed in 1910, ‘steeg op ten hemel’ zoals de officiële Thaise uitdrukking zegt. Jintavaravamsa haastte zich in 1911 naar Bangkok om de uitvaart bij te wonen. Daar bleek dat veel vroegere vrienden en adellijke personen zich tegen hem hadden gekeerd en hij moest zijn pij afleggen. Gefluisterd werd dat de koning niet voor hem, de monnik, wilde buigen.

Nu weer Prisdang genaamd leidde hij een armzalig bestaan. Hij had slechts kortdurend werk bijvoorbeeld als vertaler. Smeekbrieven aan koning Vajirawuth, Rama VI, bleven onbeantwoord. Erfenissen van geld en huizen gingen aan hem voorbij, en hij woonde langere tijd op een woonboot in een kanaal waar hij teksten ophing die de autoriteiten bekritiseerde.

In 1921 kreeg hij nog wel een prijs vanuit Japan voor de mooiste lange witte baard.

Hij overleed in 1935, 3 jaar nadat een vreedzame revolutie de koning onder een grondwet plaatste en bijna 50 jaar nadat Prisdang dat al had bepleit.

Tamara loos, de schrijfster van onderstaand  boek merkte nog op dat:

‘…….de politiek ambivalente loyaliteit van Prisdang – zowel een loyale royalist als kritisch over het absolutisme – zijn parallellen heeft in het huidige Thailand, waar burgers worstelen om een manier te vinden om kritische vormen van patriottisme te uiten onder een evenzo beladen royalistisch regime.’

Zijn Thaise naam is พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปฤษฎางค์  waarvan het laatste deel wordt uitgesproken als Phra Ong Chao Pritsadaang wat ‘De Prins van de Edele Rug van de Boeddha’ betekent.

Bronnen:

Tamara Loos, Bones around My Neck, The life and exile of a prince Provocateur,  Ithaca, NY and London, 2016

(‘Bones around my neck’ is een Thais gezegde en betekent ‘zondebok’)

Twee recensies over dit boek met een meer algemene overzicht:

https://www.bangkokpost.com/life/arts-and-entertainment/1312659/ambassador-provocateur-outcast

https://news.cornell.edu/stories/2016/10/historians-new-book-tells-story-notorious-thai-prince

Een korte Enelstalige video over zijn leven, met name over een klein eilandje voor de kust van Sri Lanka waar Prisdang verbleef:

https://www.youtube.com/watch?v=D5a7m0tLZeM

Over deze blogger

Tino Kuis

Geboren in 1944 in Delfzijl als zoon van een eenvoudige winkelier. Gestudeerd in Groningen en Curaçao. Drie jaar als arts gewerkt in Tanzania, daarna als huisarts in Vlaardingen. Een paar jaar vóór mijn pensioen getrouwd met een Thaise dame, we kregen een zoon die drie talen goed spreekt.
Bijna 20 jaar in Thailand gewoond, eerst in Chiang Kham (provincie Phayao) daarna in Chiang Mai waar ik graag allerhande Thai lastigviel met allerlei vragen. Volgde het Thaise buitenschoolse onderwijs waarna een diploma lagere school en drie jaar middelbare school. Deed veel vrijwilligerswerk. Geïnteresseerd in de Thaise taal, geschiedenis en cultuur. Woon nu alweer 5 jaar in Nederland samen met mijn zoon en vaak met zijn Thaise vriendin.

Lees hier de laatste artikelen

Oudere postings van deze blogger

• Cultuur17 november 2024Schemering op de waterweg
• Lezersvraag4 november 2024Uw mening over integreren in de Thaise samenleving
• Opinie30 oktober 2024Hervorming van het monnikendom of anders komen er steeds nieuwe schandalen
• Maatschappij28 oktober 2024Straffeloosheid na de Tak Bai massamoord op 25 oktober 2004