Prasat Sikhoraphum: een mini Angkor wat in Surin

Ik hou van de architectuur uit de Khmer-periode, zeg maar alles wat er tussen pakweg de 9^e en de 14^e eeuw in Thailand werd neergepoot. En gelukkig voor mij is er, zeker waar ik woon in Isaan, nog behoorlijk wat van bewaard gebleven.

Tempelcomplexen als Phimai en Phanom Rung worden – terecht – door massa’s toeristen bezocht maar tientallen andere sites zijn nauwelijks bekend bij het grote publiek en dat kan ik alleen maar betreuren want er zitten een paar echte pareltjes onder. Vandaag sta ik graag even stil bij één van deze verborgen kleinoden, namelijk Prasat Sikhoraphum in het gelijknamige district in de provincie Surin. Deze Hindoetempel die uit het midden van de 12^e eeuw dateert is door zijn grondplan uniek in Thailand. Het is het enige, nog bestaande voorbeeld van een layout in de vorm van een zogenaamde quincunx in het land: vijf Prangs, bakstenen torens die op een gezamenlijke basis staan en waarvan de centrale toren groter is dan de vier hoektorens. Klinkt dit bekend in de oren? Inderdaad, Prasat Sikhoraphum is gebouwd volgens hetzelfde grondplan als de wereldberoemde Cambodjaanse Angkor Wat, zij het dat de schaal véél maar dan ook véél bescheidener is dan die van Angkor.

De indeling van deze tempel is niet de enige gelijkenis met Angkor Wat. Veel van de gelukkig nog goed bewaard gebleven decoratieve elementen en het beeldhouwwerk blijken geïnspireerd te zijn door de Grote Broer over de grens. De pilaren aan de voorzijde zijn versierd met apsaras die lotusbloemen vasthouden. Ze lijken als twee druppels water op de apsaras (engelachtige danseressen) in Angkor. Hetzelfde geldt ook voor de met een flink uit de kluiten gewassen knots bewapende dvarapala (deurwachters) die men nog op tal van plaatsen in Cambodja kan aantreffen.

De twee apsaras in deze tempel zijn naar verluidt nog de enige die men in situ nog in Thailand kan aantreffen… Via de heraangelegde processieweg bereikt men één van de twee lage trappen, één in het oosten en één in het westen, die toegang verlenen tot Prasat Sikhoraphum. De tempel wordt aan drie zijden omgeven door een gracht. Als bouwmaterialen voor deze tempel werden vooral baksteen en bruinrode, sterk ijzerhoudende zandsteen gebruikt, wat bij een zonsondergang voor een mooi kleureneffect zorgt. De opgehoogde, terrasvormige basis bestaat uit lateriet. De bouwheer van dit complex was Suryavarman II die meer dan dertig jaar over het Khmerrijk heerste. Alhoewel de tand des tijds niet mild is geweest voor het stucwerk en andere decoratieve elementen blijft er op deze site nog genoeg te ontdekken. Erg fraai is bijvoorbeeld de deksteen met de dansende Shiva Nataraja boven de oostelijke toegang tot het centrale heiligdom. De centrale Prang bevat verder nog bas-reliëfs met afbeeldingen van Brahma, Ganesha, Vishnoe en Uma.  De naam Sikhoraphum is afgeleid van het Sanskriet, waar ‘shikhara’ staat voor een torenheiligdom.

Alhoewel de bronnen niet éénduidig zijn, was het wellicht ergens in de 16^e eeuw dat de tempel, die in verval was geraakt, gedeeltelijk werd gerenoveerd en in gebruik werd genomen als een Boeddhistisch schrijn. Volgens een lokale gids is het aantal Farang dat Prasat Sikhoraphum bezoekt op de vingers van één hand te tellen. Ver weg van de toeristenmassa, is een bezoek aan dit kleine maar fijne complex bijgevolg een must voor al wie van sereniteit en rust houdt.  Maar ook diegenen die hier niet van houden worden op hun wenken bediend want ieder jaar is er in het derde wekend van november op deze locatie een klank- en lichtspel…