Phraya Yannaprakas House: Een roep om restauratie en conservering

Vorige week was ik een paar dagen met mijn oudste dochter, die op bezoek was bij mij in Isaan, op ontdekkingstocht in Bangkok. Ik bracht ze naar één van mijn favoriete picknickplaatsen in de Thaise hoofdstad, het Mahakan Fortpark. Deze van rustieke smeedijzeren picknicktafels en banken voorziene groene vlek ligt geprangd tussen het gelijknamige fort en het Ong Ang kanaal.

Wat dit parkje in mijn ogen des te aantrekkelijker maakt is niet alleen het feit dat er ook een behoorlijk modern sanitair blok is terug te vinden maar dat dit één van de weinige recente voorbeelden is van een doelgerichte en consequente erfgoedpolitiek in de Thaise hoofdstad. Een bestuurlijk -maatschappelijke taak die in Bangkok maar al te vaak stiefmoederlijk werd en wordt ingevuld.

Tot de lente van 2018 werd de plaats waar nu het park is, bewoond door een kleine 300 mensen die veelal afstamden van de personeelsleden van de adellijke families die hier, bij de eerste stadsuitbreiding, zo’n 200 jaar geleden in de buurt waren neergestreken. Het was een pittoreske buurt waarin vooral houbewerkers zoals poppensnijders en de makers van traditionele vogelkooien woonden in oude teakhouten huizen. Deze aparte gemeenschap kreeg al in 1992 te horen dat er als gevolg van een koninklijk besluit tot verfraaiing van het Rattakosin Island een onteigening door de Bangkok Metropolitan Administration was toegestaan.

Er volgde een jarenlang aanslepende juridische strijd waarbij uiteindelijk de Mahakan-gemeenschap aan het kortste eind trok. In maart 2016 werd een gerechtelijk bevel tot onteigening betekend en op 25 april 2018 kregen ze het bevel tot definitieve ontruiming. De hijskranen en bulldozers kwamen en een paar dagen later was deze unieke gemeenschap geschiedenis. De meeste bewoners hadden zich laten paaien met een afkoopsom maar een kleine minderheid had zich – tevergeefs –  tot het laatste verzet. Vanuit een antropologisch standpunt was het uitdrijven van deze behoorlijk hechte gemeenschap misschien niet te rechtvaardigen maar vanuit cultuurhistorische hoek heeft de afbraak geleid tot een opwaardering van deze, in meer dan één opzicht belangrijke site.

Daarom is het des te ergerlijker dat pal naast het terecht vakkundig gerestaureerde Mahakan-Fort nu Phraya Yannaprakas House staat te verpieteren. Dit elegante en goed geproportioneerde gebouwtje aan de rand van de klong, in de schaduw van de Phanfa Bridge & Watergate is één van de weinige bewaard gebleven voorbeelden van vroege Westerse architectuur buiten de Oude Stad. En precies daarom vanuit cultuurhistorisch oogpunt een erg belangrijk stukje architectonisch erfgoed. Er zijn duidelijk Franse en Italiaanse invloeden aan te duiden maar wie de architect van dit unieke gebouwtje was, heb ik ondanks mijn navraag bij het Fine arts Departement, niet kunnen ontdekken. Wat wél vaststaat is dat het in 1916 werd gebouwd in opdracht van Phraya Yannaprakas Sujaritamas Dharmasatien (Luen Supasiriwat). Deze hooggeplaatste edelman was een tijdlang kanselier onder koning Rama VI. De pier met aanlegsteiger werden, net als het gebouw zelf gebruikt door de leden van de koninklijke familie en andere prominenten wanneer ze een bezoek wilden brengen aan koningin Sri Savarindia (Somdet Phra Pan Vass Ai-Yika Chao), de weduwe van Rama V (Chulalongkorn) die zich na het overlijden van de koning in het Sa Pathum Paleis had teruggetrokken. De Hi So gebruikte tijdens het interbellum dit gebouwtje overigens ook als stop- en verpozingsplaats wanneer ze tijdens Loy Kratong het traditionele poëziefestival in de naburige Wat Saket, de Gouden Tempel, bezochten.

Zoals ik al schreef, stemt de huidige toestand waarin dit pand zich bevindt, niet echt tot vreugde. Het stuc- en pleisterwerk is behoorlijk verkommerd en ettelijke scheuren doen bij mij het vermoeden rijzen dat er mogelijk structurele problemen zijn. Mits een kleine inspanning lijken deze mij echter niet onoverkomelijk. Het zou jammer zijn indien er een stadskanker zou ontstaan op een zo symbolisch beladen plek als deze…