Kwetteren de mussen in Thailand een Chinees dialect?

In de Thailandblogeditie van 30 mei 2022 stond een leuk artikel over de kwajongensachtige mussen, die brutale rakkers in de tuin van de auteur. Hij is in zijn nopjes en geniet ervan.

Laten we even dieper ingaan op de Thaise mus… want het heeft weinig gescheeld of er was in heel Azië haast geen mus meer te bespeuren. En aansluitende vraag: verstaan de mussen in Thailand elkaar wel allemaal?

Bemerking: in de Nederlandse taal kun je heden de mus als ‘hij’ of ‘zij’ aanspreken. Onze WNT (Woordenlijst Nederlandse Taal, een voor Nederlandse en Vlaamse besturen officieel erkend orgaan) schrijft immers ‘m/v’ voor. In Nederland zou men eerder de mus als een ‘hij’ benoemen, in Vlaanderen eerder als een ‘zij’. Ga bij jezelf maar eens te rade…

Wel ben ik er nog niet van op de hoogte of er bij de mussen ook al genderneutrale exemplaren gesignaleerd zijn, want dan zou er pas een taalkundig probleem ontstaan. En zou ik de mus bijvoorbeeld als ‘de mus – het kwettert’ moeten benoemen, of ‘hun kwettert’ of zo. Gelukkig zijn we nog niet zover.

Biologen willen hebben dat de mus een tienduizend jaar geleden in het Midden-Oosten als soort is ontstaan, toen de neolithische mensen aldaar de eerste graszaden (alias geëvolueerd tot welbekend tarwe, gerst, koren) in de aarde strooiden en als graan oogstten. Dat is bekend als de neolitische landbouwrevolutie. Vandaar de aanwezigheid van  beschikbaar voedsel voor de mus. Vandaar zijn verbond met de mens. En vandaar zijn systematische geografische verspreiding naar zowel oost als west.

De mus heeft een fenomenaal aanpassingsvermogen. Alleen het Amazonebekken, de poolstreken en Centraal-Afrika zijn van de weinige oorden waar hij verstek laat gaan.

De mus blijkt, net als de hond (alias gedomesticeerde wolf), van bij het begin een ‘cultuurvolger’ te zijn, d.w.z. hij volgt de mensengemeenschappen, eet gemorst graan op de akkers en overleeft in struiken, hagen, weiden en gaten waar hij zijn nest bouwt. Hij is een echte mensenliefhebber.

Maar wonderlijk genoeg kan het zijn dat de schrijver van het artikel in zijn tuin in Thailand Chinese migranten (6de 7de generatie??) heeft zitten, te horen aan zijn bemerking dat ze nogal luidruchtig zijn… 555. Hoezo?

Wel, in de jaren 1958 tot 1964 emigreerden er uit China grote groepen ‘oorlogsmussenvluchtelingen’ tijdens de mussenrepressie van Mao en de daaropvolgende vervolgingen en slachtpartijen door de opgefokte massa. Mogelijk zijn er daardoor vluchten Chinese mussen in de tuinen van Thailand terechtgekomen.

De grote verlichte leider Mao Zedong had in de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw door onoordeelkundig bestuur een grote hongersnood veroorzaakt en zocht een zondebok om zelf niet ter verantwoording te worden geroepen. Hij kon zijn eigen volk niet blijven uitmoorden en vervolgen dus bedacht hij een briljant plan.

Hij had berekend dat elke mus ca. 4 kg graan per jaar inpikte. Hij had ook berekend dat op één jaar met verdrijven i.e. uitmoorden van ca. 1 miljoen mussen er voor 60 000 monden graan meer zou zijn. In theorie klopte dat.

Het was een lichtzinnige en vooral onbezonnen campagne die de biodiversiteit in Azië grondig verstoorde. Maar de fantasieën van Mao waren wet in de communistische heilstaat. Hebben alle dictators te wereld niet een hoek af die ze tot absurde bevelen brengt?

De rode dictator lanceerde zijn ‘Vernietigingscampagne van de 4 plagen’. Op die lijst stonden de rat, de vlieg, de mug… én de mus, die dus helemaal niet thuishoort op deze zwarte lijst van schadelijke dieren.

Wat was het actieplan? Alle Chinezen, van groot tot allerkleinst, moesten overal en altijd luidruchtig kabaal maken, de mussen opjagen en ze in de lucht houden tot ze van uitputting dood neervielen. Natuurlijk mochten er ook op allerlei andere manieren mussen gedood worden. Massahysterie!

Met over die zes jaar heen naar schatting tot één miljard dode of gevluchte mussen tot gevolg.

Helaas waren de neveneffecten even catastrofaal. Massa’s andere soorten vogels vielen onopzettelijk, maar ook opgejaagd, ten offer aan de ‘Vernietigingscampagne’ van Mao. Biologen stellen dat China die uitroeiingscampagne van vogels nog altijd niet te boven is gekomen.

Je kunt concluderen dat de ‘Vernietigingscampagne van de 4 plagen’ dan toch resultaat opgeleverd zou hebben en duizenden Chinese hongerlijders heeft gered. Helaas, ook hier met desastreuze maar voorspelbare gevolgen in tweede lijn. Er ontstond een tweede hongersnoodramp toen massa’s sprinkhanenplagen China teisterden en alle graan opvraten… wegens de afwezigheid van natuurlijke vijanden met als belangrijkste de mus.

Kortzichtig als hij was, had Mao geen rekening gehouden met de onvemijdelijke en funeste gevolgen voor het milieu.

In Nederland en België staat sinds 2004 de mus intussen op de ‘rode’ lijst van bedreigde soorten. De populatie zou al gehalveerd zijn. Daar zijn enkele gekende redenen voor. Het zou om het ‘usutu-virus’ gaan dat sterfte veroorzaakt, ook bij merels. Maar ook de breidelloze bouwwoede met betonnen steden die alsmaar meer in omvang toenemen en weinig kans voor rustige nesten in hagen en struiken laten, is een boosdoener.

En tot slot: wat is er nu van die Thaise mussen die in het Chinees kwetteren en zingen?

In de jaren ’80 van de vorige eeuw lanceerde de biologische wereld in Europa, de VS en Canada wetenschappelijk onderzoek naar de taal van vogels. Internationaal kozen ze daarbij de merel als studieobject. Uit de studies is tevoorschijn gekomen dat merels in Europa anders floten dan in de Nieuwe Wereld of Australië. Ze gebruikten andere toon, melodie en frequenties. Maar ze volgen onze westerse toonverdeling in do-re-mi.

Geluidsopnamen van Canadese merels werden aan Britse, Duitse en Franse merels aangeboden en die reageerden er niet of verward op. Uitgebreider onderzoek kwam tot de conclusie dat het omgekeerde ook het geval was, met zelfs verschillen tussen Canadese en Amerikaanse merelgroepen. Hun zang heeft o.a. te maken met de achtergrondgeluiden van de habitat waar ze in wonen, stad-platteland, merelbaby’s leren de taal zingen zoals hun ouders dat doen, dus varianten kunnen, net zoals bij ons de dialecten, ontstaan.

In Nederland moet er onderzoek bekend zijn van koolmezen en kraaien en ja – je raad het al – zet een Zeeuwse koolmees tussen soortgenoten in Delfzijl en de Delfzijlse koolmezen kijken beteuterd, verbouwereerd en beduusd op. Vogels zijn niet anders als mensen… 555!

Als je mussen hoort bij je volgende wandeling in je tuin in Wiang Pa Pao, Lang Sua, Nong Rua of Det Udom kun je je de vraag stellen of ze nu in het Chinees kwetteren of in het rasechte inheemse Thai? In het eerste geval zijn het de overlevers van Mao en zijn waanzin, die je hoort, migranten die in de vroege jaren zestig overgevlogen zijn en asiel in Thailand aanvroegen.