Intussen in Birma

Generaal Min Aung Hlaing op bezoek in Moskou (agpotterphoto / Shutterstock.com)

De militaire coup van vorige week in Birma veroorzaakte ook in Thailand enige opschudding. En dat is niet echt verwonderlijk. De verhoudingen tussen beide landen hadden de laatste jaren door politiek beladen dossiers als het territorialiteitsdispuut over drie eilandjes in de monding van de Kraburi-rivier, de brutale vervolging van de Rohingya en de instroom van duizenden illegale Birmese werkkrachten op de Thaise arbeidsmarkt sowieso voor de nodige spanningen gezorgd.

Thailand grenst aan vier andere staten: Laos, Cambodja, Maleisië en Birma. De 2.400 kilometer lange grens met Birma is niet alleen de langste maar baart de machthebbers in Bangkok ook de meeste kopzorgen. Niet alleen moet een groot deel ervan nog officieel afgebakend worden, iets wat men sinds het stilvallen van de activiteiten van de hiertoe aangestelde commissie in 1962 verzuimd heeft te doen, maar bovendien is er nauwelijks sprake van een ernstige bilaterale aanpak van substantiële, aan deze grens gerelateerde problemen zoals de aanwezigheid van tienduizenden Karen- en Shanvluchtelingen in de grensregio of de grootschalige drugtrafiek.

Ik ga er dan ook van uit dat de recente ontwikkelingen met argusogen in Bangkok worden gevolgd. Ik kan mij niet echt voorstellen dat Prayut Chan-o-cha wakker ligt van een machtsgreep door de Tatmadaw – de Birmese strijdkrachten – of van het huisarrest voor Aung San Suu Kyi en al zeker niet als zou blijken dat Beijing iets met de coup te maken zou hebben. Prayut zal er zich wel voor waken om zijn Grote Vriend Xi Jinping voor het hoofd te stoten. Men kan Prayut veel toedichten maar hij is absoluut geen dommerik. Als weinig anderen beseft hij dat de coup in het buurland het tijdens de laatste decennia moeizaam tot stand gekomen machtevenwicht in de regio opnieuw in het gedrang brengt.  En dit komt Thailand, hoe vreemd dit ook mag klinken, niet ongelegen.

Na 2011, het begin van de democratisering in Birma, werd het land niet alleen – aarzelend – opnieuw erkend en opgenomen in de regionale en internationale samenwerkingsverbanden maar nam ook de strategische en economische waarde van Birma gevoelig toe. En dit gebeurde ten koste van Thailand dat uitgerekend in dezelfde periode een schoolvoorbeeld was van politieke instabiliteit. Veel internationale investeerders en multinationals keerden zich toen af van Thailand en keken hoopvol richting Birma. Goedkopere werkkrachten en natuurlijke rijkdommen maakten dat Birma meer en meer de voorkeur begon te genieten van economische belangengroepen. Een proces dat met lede ogen in Bangkok werd gevolgd. En dat nu door de staatsgreep, wellicht tot vreugde van Prayut, mogelijk voor onbepaalde duur lijkt gestopt te zijn…

In de marge van wat er in Birma gebeurt wil ik op Thailandblog toch heel even stilstaan bij de figuur van Min Aung Hlaing (°1956), de sterke man van het regime in Naypyidaw. Ondanks het zorgvuldig gecultiveerde historische wantrouwen – om het woord vijandschap niet te gebruiken – van de Thai ten opzichte van hun Birmese buren is het een weinig bekend gegeven dat Min Aung Hlaing, de generaal met het ziekenfondsbrilletje, een toch wel eerder uitzonderlijke relatie met Thailand heeft. Een relatie, die door de betrokken partijen tot nu toe, ook niet echt aan de grote klok wordt gehangen, maar in het licht van de recente gebeurtenissen, wat mij betreft, best even mag belicht worden…

Min Aung Hlaing had -wat voor een leidinggevend lid van de Birmese junta geen vanzelfsprekendheid is- nauwe banden met Prem Tinsulanonda (1920-2019) de generaal en gewezen stafchef die van maart 1980 tot augustus 1988 premier van Thailand was. Later zat Prem de kroonraad voor en volgens hardnekkige geruchten was hij één van de aanstokers achter de militaire coup van september 2006. De Birmese sterke man bezocht vanaf het ogenblik dat hij in 2012 stafchef van de Birmese strijdkrachten was geworden, geregeld Prem en hij was prominent aanwezig op zijn crematie. Hij eerde de Thaise ex-premier toen als “een vaderfiguur die hem inspireerde en wiens wijsheid hij erg op prijs stelde…” Dat ‘vaderschap’ moet letterlijk worden geïnterpreteerd. Prem had de vader van Min Aung Hlaing goed gekend. Hij was in 2002 overleden en in 2012 had Min Aung Hlaing hem gevraagd of hij hem wou adopteren. De toen 94-jarige Prem, die geen eigen kinderen had, ging in op dit verzoek waardoor hij Min Aung’s stiefvader werd.

Protesten in Birma tegen de coup (teera.noisakran / Shutterstock.com)

Kort voor het overlijden van Prem had Thailand de Birmese stafchef nog onderscheiden. In februari 2018, terwijl in heel Azië de houding van de Birmese regering in het Rohingyadossier scherp werd veroordeeld, verleende de Thaise koning Maha Vajiralongkorn aan Min Aung Hlaing het Knight Grand Cross First Class of the Most Exalted Order of the White Elephant, de op één na hoogste burgerlijke onderscheiding in Thailand.

De Birmese sterke man heeft ontegensprekelijk ook goede contacten met de gewezen Thaise stafchef Prayut. In 2014 was Min Aung Hlaing al in de kijker van de internationale waarnemers gelopen nadat hij een van de weinige buitenlandse politici was die in Bangkok openlijk zijn steun was komen betuigen aan Prayut nadat die met steun van het leger én stilzwijgende toestemming van de monarch, een staatsgreep had gepleegd om ‘de orde in het door politie vetes verscheurde land te herstellen’. Een gebaar dat op prijs werd gesteld door Prayut en de zijnen. Het was dan ook beslist geen toeval dat de eerste buitenlandse reis van Prayut als kersverse machthebber richting Naypyidaw ging. Hij vertelde de Birmese president U Thei Sein dat Thailand “… de nationale soevereiniteit en integriteit van Myanmar respecteerde en nooit zou toestaan dat gewapende minderheidsgroepen vanuit Thais grondgebied zouden kunnen opereren om het gezag in Birma te ondermijnen…”

Een verzekering die in Naypyidaw erg op prijs werd gesteld en die een trendbreuk betekende met de decennialange semi-geheime steun die de Thaise strijdkrachten hadden geboden aan Karen en Shanrebellen in het grensgebied.  Sindsdien zijn de beide leiders op geregelde basis bij elkaar gekomen en dat heeft niet alleen geleid tot de creatie van het Township Border Committee dat de specifieke grensproblematiek dient te tackelen maar ook tot een nauwere militaire samenwerking tussen beide landen in bijvoorbeeld de Senior Staff Talks en de Navy to Navy Talks. Een associatie die resulteerde in gezamenlijke manoeuvres en nieuwe afspraken onder meer op het vlak van de strijd tegen mensensmokkel en drugshandel.

Betekent dit alles dat de verhouding Birma – Thailand er beter op zal worden nu het leger terug de touwtjes in handen heeft? Dat is nog maar de vraag. De Thai-Myanmar Business Council trekt alvast aan de alarmbel. Het is nog onduidelijk welke effecten de staatsgreep zal hebben op de economie van het land maar die had sowieso al zware klappen gekregen door de Covid-19 pandemie. De door de VN aangekondigde sancties zullen de lamentabele economische toestand alleen maar meer bezwaren. Thaise investeerders in Birma zien de toekomst alvast niet rooskleurig tegemoet en vrezen voor de impact van deze crisis op hun investeringen. Bovendien is het gevaar niet denkbeeldig dat de militaire junta alle contracten die de laatste tijd onder Aung Su werden afgesloten in de prullenmand zou laten verdwijnen. Volgens de directeur van het Center for International Trade Studies van de Thaise Kamer van Koophandel dreigt Thailand elke maand tussen de 1,5 tot 2 miljard Bath te verliezen indien de toestand in het buurland niet snel normaliseert.

Wordt – ongetwijfeld – vervolgd…