Groeiend verzet tegen plannen voor drastische verhoging suikerrietproductie in Isaan

Suikerriet

Twee weken geleden kwam het tot relletjes tussen manifestanten en de ordestrijdkrachten in Roi Et bij een hoorzitting over de geplande bouw van een suikerfabriek in het Pathum Rat district. De Banpong Sugar Company wil daar een verwerkingsinstallatie voor suikerriet bouwen met een beoogde capaciteit van 24.000 ton suikerriet per dag.  

Op de tweede dag van deze hoorzitting blokkeerden een honderdtal betogers – waaronder heel wat verontruste rijstboeren – de toegang tot de locatie waar deze plaatsvond waarop 250 agenten hardhandig optraden.

Sinds de plannen voor dit project, nu vier jaar geleden bekend raakten, stuitten ze op veel lokaal verzet. Een groep die zichzelf ‘Khon Hak Prathum Rat’ (We houden van Phatum Rat) noemt heeft zich inmiddels geprofileerd als de spreekbuis van de ontevreden lokale bevolking en organiseert het protest.

Het verzet tegen dit grootschalige project is symptomatisch voor de onrust die recent in Isaan is ontstaan nadat de regering Prayut heeft aangekondigd dat ze, onder het mom van werkverschaffing en economische ontsluiting, tegen 2024 niet minder dan 29 nieuwe suikerfabrieken in de regio wil zien. Het hoeft niet echt te verwonderen dat deze plannen niet overal in Isaan op enthousiasme worden ontvangen. Niet alleen omwille van de negatieve milieu-effecten die mogelijk gepaard kunnen gaan met het inplanten van deze fabrieken. De suikerrietcultuur, die sinds een paar jaar een ‘booming business’ is geworden, vormt een rechtstreekse bedreiging voor de traditionele, op rijstteelt geconcentreerde landbouwcultuur van Isaan. De agrarische sector staat al langer onder druk en het agressieve optreden en mateloze landhonger van zich oppermachtig wanende industriële groepen bedreigt meer en meer niet alleen de traditionele levensstijl maar ook het fragiele weefsel dat deze lokale landbouwgemeenschapen bindt.

Veel rijstboeren zijn de laatste jaren onder druk van de suikerrietproducenten al overgeschakeld naar deze cultuur. Thailand is op deze manier in een recordtijd opgeschoven naar een plaats als vierde grootste producent van suikerriet in de wereld en tweede grootste exporterende suikerriet-natie in de wereldranglijst… Volgens de cijfers van het Office of the Cane and Sugar Board (OCSB) voor 2018/2019 draagt Isaan het leeuwendeel van deze productie. Niet minder dan 46 procent van de totale Thaise rietsuikerproductie vindt in deze regio plaats.

Hom Mali, geparfumeerde jasmijnrijst

De geplande, gevoelige schaaluitbreiding van deze sector vormt een levensgrote bedreiging voor de traditionele, organische landbouw. Zo staat het als de spreekwoordelijke paal boven het al even spreekwoordelijke water dat suikerrietwinning op dergelijke, immens grote schaal een zware impact zal hebben op het waterverbruik in het sowieso al droge Noordoosten van Thailand. Er dreigt met andere woorden op termijn mogelijk een wateroorlog waarbij het al op voorhand vast lijkt te staan dat de kleine rijstboeren aan het kortste eind zullen trekken. En dat is jammer want uitgerekend deze regio is de plaats waar de met prijzen overladen Hom Mali, de geparfumeerde jasmijnrijst wordt geteeld.

Er is één sprankeltje hoop: Uitgerekend de enorme toename van de rietsuikerproductie door Thailand heeft tot een groot suikeroverschot op de wereldmarkt geleid. Een overschot dat niet meteen weg te werken valt en de suikerprijs op de internationale markten drastisch heeft doen dalen. Misschien, héél misschien zal dit weinig rooskleurige perspectief de Thaise regering tweemaal doen nadenken vooraleer ze hun plannen in Isaan willen realiseren.