Een paar historische straten in Bangkok

De Chao Phraya in Bangkok

Je zou het op het eerste zicht niet zeggen maar de straten van Bangkok hebben niet alleen een cruciale rol gespeeld in de ontsluiting van de stad maar ook in de feitelijke stadsontwikkeling.

Oorspronkelijk vond het meeste verkeer in de Thaise hoofdstad – net zoals dat in voorganger Ayutthaya het geval was geweest, per boot plaats. De Chao Phraya was de snelweg, terwijl de vele klongs of kanalen als lokale wegen fungeerden. Het vervoer over water had als grote voordeel dat het beduidend sneller was dan het verkeer over land. Boten waren sneller dan zwaarbeladen ossenkarren en bovendien vond het verkeer plaats over onverharde wegen of paden, wat zeker in het regenseizoen geen pretje was.

De aanleiding voor het aanleggen van de eerste ‘moderne’ weg in Bangkok was een smeekschrift dat op 19 augustus 1861 door verschillende westerse consuls werd bezorgd bij koning Mongkut. Hierin klaagden ze over hun gezondheidsproblemen als gevolg van een… gebrek aan wegen waar ze met paard en wagen konden reizen. Ze verzochten de koning een nieuwe, brede weg aan de oostkant van Chao Phraya aan te leggen achter de wijk waar de meeste Westerse consulaten en bedrijven te vinden waren. De koning stemde in met het verzoek en gaf opdracht tot de aanleg van deze die evenwijdig aan de rivier, in twee fasen werd aangelegd.

Het traject loopt liep van de oude stadsgracht, stak het Phadung Krumg Kasem-kanaal over en ging verder door de Europese wijk om te eindigen in Bang Kho Laem, waar de rivier een scherpe bocht naar het oosten maakte. De tweede fase, binnen de oude stadsmuren, liep van Wat Pho naar het eerdere gedeelte bij Saphan Lek. De aanleg, waarbij voor het eerst werd gewerkt met een verharde funderingslaag, begon in 1862. De werken schoten blijkbaar lekker op want al op 16 maart 1864 werd de weg plechtig opengesteld voor het verkeer. Het was in die tijd nog niet de gewoonte om straten officieel te benoemen en de weg werd dan ook bekend als Thanon Mai of de Nieuwe Weg. Pas later gaf Mongkut het de naam Charoen Krung, wat “welvarende stad” of “welvaart van de stad” betekent. In 1922 werd het volledige traject gerenoveerd en geasfalteerd. Vandaag de dag bedraagt de officiële lengte van Charoen Krung 8,6 km. De weg begint aan Sanam Chai Road bij het Grote Paleis en eindigt bij het Charoenkrung Pracharak Hospital.

Charoen Krung Road (Sunat Praphanwong / Shutterstock.com)

Vrijwel meteen nadat Charoen Krung Road was opgeleverd liet de koning een kanaal graven van het Franse consulaat naar het kanaal van Thanon Trong, dat het laatste via het bestaande Bang Rak-kanaal met de Chao Phraya-rivier verbond. De opgebaggerde grond werd gebruikt om een nieuwe ​​weg aan te leggen die langs het kanaal op de zuidelijke oever liep en de Charoen Krung- en Trong-wegen met elkaar verbond. De aanleg kostte handenvol geld en daarom vroeg Mongkut met enige aandrang om financiële bijdragen van rijke eigenaren van onroerend goed, die hielpen bij het bouwen van bruggen over kanalen die door de weg werden doorkruist. Het nieuwe kanaal en de nieuwe weg waren aanvankelijk bekend als Khlong Khwang en Thanon Khwang maar kreeg later de naam Si Lom, wat zich letterlijk vertaalt als windmolen. Het was naar alle waarschijnlijkheid een verwijzing naar een windmolen die in het gebied was opgericht bij de rijstmolen van de Duitse zakenman Pickenpack, die overigens ook een tijdlang Nederlandse consul in Bangkok is geweest. De molensculptuur die een paar jaar geleden op het kruispunt van Silom met Naradhiwas werd opgericht herinnert hieraan.

Silom in Bangkok (Craig S. Schuler / Shutterstock.com)

Langs Silom Road ontwikkelden zich eerst agrarisch gebonden activiteiten maar daar kwam al snel verandering toen tussen 1890 en 1900 door enkele vooruitziende projectontwikkelaars Si Lom wegen aanlegden en kanalen groeven (Sathon Road in het zuiden, en Surawong en Si Phraya in het noorden) waardoor het gebied dat nu Bang Rak District is, werd ontsloten wat op zijn beurt bedrijven en rijke bewoners aantrok. De wijk steeg snel in belang en 1925 kwam er zelfs een tramlijn. In de jaren zestig kreeg dit gebied een flinke ‘boost’ toen de eerste echte hoogbouw langs Silom Road verscheen. De grote concentratie aan banken en andere financiële instellingen heeft deze straat intussen de bijnaam van ‘Wall Street of Thailand’ opgeleverd en de grondprijzen behoren er tot de hoogste van het land.

Sukhumvit Road (Adumm76 / Shutterstock.com)

Al even vermaard als een concentratiegebied voor zakenlui is Sukhumvit Road. Het is één van de drukste verkeersaders in de Thaise hoofdstad en is in feite het beginpunt van Thailand Route 3, een heuse autostrade die -grotendeels parallel aan de kust –  via Samut Prakan, Chonburi, Rayong, Chantaburi en Trat tot aan de grensovergang met Cambodja in Amphoe Klong Yai loopt. Wat weinigen nog weten is dat deze extreem drukke en brede weg omstreeks 1890 op bevel van koning Chulalongkorn werd aangelegd om sneller troepen uit het garnizoen van Bangkok op te laten trekken naar de indertijd onder meer door de Franse koloniale troepen bedreigde oostgrens. In origine had Sukhumvit Road dus een militaire functie. Maar nu vormt ze, samen met de vele soi’s of zijstraten het kloppend hart van het zakendistrict. Ik ben overigens vermetel genoeg om te denken dat enkelen van onze lezers meer vertrouwd zijn met een aantal van deze zijstraten, met name Nanaplaza en Soi Cowboy, die al naargelang hun persoonlijke voorkeur als pretplekken dan wel oorden des verderfs kunnen worden beschouwd…

Ratchadamnoen Avenue (somkanae sawatdinak / Shutterstock.com)

De politiek meest geladen verkeersader in de hoofdstad is zonder twijfel Thanon Ratchadamnoen of Ratchadamnoen Avenue. Geen straat weerspiegelt zo het eb en vloed van de bewogen Thaise politiek van pakweg de laatste honderd jaar dan deze brede en statige laan die de verbinding vormt tussen het Grote Paleis en Ananta Samakhom Troonhal in Dusit. De naam van de straat die letterlijk ‘koninklijke processieweg’ betekent, geeft goed weer waarvoor ze tussen 1899 en 1903 op bevel van koning Chulalongkorn werd aangelegd. Hij was tijdens zijn bezoek aan Europa in 1897 danig onder de indruk geraakt van avenues als de Champs Elysée in Parijs en Unter den Linden in Berlijn. Hij wou bijgevolg een brede, van talloze schaduwrijke bomen voorziene laan voor de vorstelijke parades als een toonbeeld en uitstalkast voor de moderne monarchie die hij nastreefde.

De avenue is de locatie geweest van vele sleutelmomenten in de recente Thaise geschiedenis te beginnen met de geweldloze en succesvolle coup van 1932 die een einde maakte aan de absolute monarchie tot de studentenopstand van oktober 1973 die uitmondde in een reeks massademonstraties waarbij meer dan een half miljoen demonstranten de laan vulden tot op 14 oktober de ordestrijdkrachten met steun van tanks en helikopters een einde maakten aan het protest waarbij er 77 doden en 857 gewonden vielen. Dit bloedbad veroorzaakte de val van het bijzonder onpopulaire door militairen geleide kabinet van veldmaarschalk Thanom Kittikachorn, die zijn hachje redde door naar het buitenland te vluchten…

En dan zwijg ik nog over de implicaties van de meer recente politieke protesten en de daaropvolgende militaire repressie in 2009 en 2010 – waarvan de laatste leidde tot meer dan 20 doden langs Ratchadamnoen Klang – tot de massale demonstraties van de pro-democratiebewegingen van de laatste twee jaren. Eén van de redenen waarom deze laan zo vaak de inzet is van politiek gekleurde acties en betogingen ligt in de sterke, historisch geladen symboliek die de straat uitademt. In het laatste deel, bij en in Dusit, bevinden zich tal van regeringsgebouwen waaronder het Governement House dat de officiële residentie is van de premier en het kabinet. Daarnaast zijn er ook nog een aantal monumenten terug te vinden die een rechtstreekse link hebben met de recente turbulente geschiedenis. Zo is er het monument dat de gebeurtenissen en de slachtoffers van oktober 1973 herdenkt maar vooral het imposante Anusawari Prachathipathai of het Democratie-monument dat in 1939 op een rotonde werd gebouwd in het midden van de laan en zo niet alleen een beeldbepalend element van Thanon Ratchadamnoen maar ook een verzamelpunt van talloze betogingen is geworden.

Khao San Road (NP27 / Shutterstock.com)

Ik eindig graag met de straat die bij de meeste toeristen wellicht de bekendste van héél de stad is geworden: Thanon Khao San oftewel de vooral bij backpackers razend populaire Khao San Road. Ze is in feite ontstaan als een straat die Chakrabongse Road en Ratchadamnoen Klang Road met elkaar verbond en die dwars door één van de belangrijkste 19^e eeuwse rijstmarkten in de stad liep. Je kan je het vandaag nauwelijks voorstellen maar tot ver in de 19^e eeuw was deze wijk nauwelijks bebouwd en kon je hier vooral rijstvelden aantreffen. Het bewijs daarvoor ligt in de nabijgelegen Wat Chana Songkhram Ratchaworamahawihan die wijd en zijd bekend stond als ‘de Tempel in de Rijstvelden’… De straat is vooral beroemd/berucht voor de bonte verzameling van luidkeelse straatventers, walmende eetkraampjes, tattooshops, eetbare insecten, goedkope hotelletjes en talloze restaurants en bars die dagelijks in pré-coronatijden door duizenden toeristen werden gefrequenteerd…

Niet bepaald mijn ding maar ieder zijn meug nietwaar?