De Siamese smeltkroes in de 19e eeuw
Het koninkrijk Siam, en in nog grotere mate de hoofdstad Bangkok, vertoonden in de 19e eeuw een verbluffende verscheidenheid van etnische groepen. In Bangkok waren de oorspronkelijke Thais bijna steeds een grote minderheid. Pas in de loop van de 20e eeuw kwam er een integratie op gang die uiteindelijk vrijwel iedereen een Thaise identiteit verleende.
Inleiding
Het huidige Thailand is een mengelmoes van vele volkeren. In de afgelopen honderd jaar zijn die groepen redelijk goed geïntegreerd met enige bekende uitzonderingen, zoals de bergvolkeren in het Noorden en de Maleis sprekende volkeren in het diepe Zuiden. Vooral in Bangkok is het duidelijk hoezeer de Chinese immigratie tussen 1800 en 1950 de Thaise werkelijkheid bepaalde.
Hierna geef ik een korte opsomming van alle verschillende groepen die uiteindelijk Thailand hebben gevormd.
Het Thaise volkslied, met een tekst uit 1939, zegt in de eerste strofe ‘alle Thais zijn één van vlees en bloed’. Dat is dus beslist niet waar maar wel begrijpelijk in een tijd die van Siam/Thailand een culturele en nationale eenheid wilde smeden.
De stichting van de nieuwe hoofdstad Krungthep Mahanakhorn
Koning Taksin regeerde als Siamese vorst van 1768 tot 1782. Hij bevrijdde het gebied dat wij nu als Thailand benoemen van de Birmese bezetters. De kleinere vorstendommen in de periferie van de staat behielden echter tot ongeveer 1900 hun binnenlandse zelfstandigheid.
Koning Taksin, met een Chinese vader en Thaise moeder, was geen telg uit enig Siamees koningsgeslacht. In 1782 pleegde Taksin’s oude jeugdvriend Thong, nu een belangrijke generaal met de titel van Chao Phraya Chakri en met banden met de oude adel van Ayutthaya, een koninklijke staatsgreep. Taksin en veel van zijn familieleden werden geëxecuteerd, waarna de generaal de troon besteeg als eerste Chakri vorst, Rama I. Deze verplaatste vervolgens de hoofdstad van Thonburi naar de oostelijke kant van de Chao Phraya rivier en gaf het oude plaatsje Bangkok (‘Dorp van de Olijfbomen’) de nieuwe naam, Krungthep Mahanakhorn etc., de Stad der Engelen, de Grote Stad etc.
De bevolkingscijfers over geheel Siam
De getallen die hier genoemd worden zijn natuurlijk schattingen. Pas in de jaren na 1932 werden er daadwerkelijke tellingen verricht die overigens niet zo heel veel verschilden van deze getallen.
De grote groep Laotianen, Cambodjanen en Maleisiërs waren voornamelijk oorlogsslaven, meegenomen tijdens de Siamese rooftochten naar die landen eind 18e en begin 19e eeuw. Zij bouwden tussen 1782 en 1784 de nieuwe hoofdstad. De Chinese groep bestond uit meer vrije arbeidsmigranten. Daarvan keerden velen naar China terug maar een groep bleef in Siam hangen. Omdat een tekort aan mensen een steeds terugkerend probleem was in heel Zuidoost-Azië was de Thaise elite trots op deze aanwas.
Vanaf ongeveer 1835 zijn de Thais in de minderheid in Siam.
De bevolking van Siam, geschat door verschillende buitenlandse bezoekers, in duizenden
| Jaar | Bron | Thai | Lao | Chinees | Maleis | Cambodja | Mon | Karen | totaal |
| 1822 | Crawfurd | 4.200 | 700 | 15 | 50 | 42 | 5.000 | ||
| 1835 | Roberts | 1.600 | 1.200 | 500 | 320 | 3.620 | |||
| 1839 | Malcolm | 1.500 | 800 | 450 | 195 | 2.945 | |||
| 1854 | Pallegoix | 1.900 | 1.000 | 1.500 | 1.000 | 500 | 50 | 50 | 6.000 |
| 1864 | Mouhot | 2.000 | 1.000 | 1.500 | 1.000 | 350 | 50 | 5.900 | |
| 1885a | de Rosny | 1.600 | 1.000 | 1.500 | 1.000 | 600 | 40 | 160 | 5.900 |
| 1885b | de Rosny | 3.500 | 1.000 | 1.520 | 1.200 | 620 | 40 | 35 | 7.915 |
| 1890 | Rautier | 3.000 | 1.300 | 3.000 | 1.000 | 1.000 | 400 | 9.700 | |
| 1899 | v. Hesse | 3.000 | 1.500 | 3.000 | 1.000 | 1.000 | 500 | 10.000 | |
| 1901 | Aymonier | 3.000 | 1.000 | 2.000 | 1.000 | 800 | 100 | 100 | 8.000 |
| 1903 | Little | 1.700 | 2.000 | 700 | 600 | 5.000 | |||
| 1904 | Lunet.. | 1.766 | 1.354 | 523 | 753 | 490 | 130 | 130 | 5.197 |
De bevolkingscijfers van Bangkok, net voor, in en net na de 19e eeuw
We zien hier hetzelfde als voor heel Siam maar dan in sterkere mate. Minder dan een derde van de bevolking is van oorsprong Thais. Vanaf 1850 is de helft van Chinese komaf.
Ook het koningsgeslacht van Siam, hoewel uit de aard van hun positie natuurlijk met geheel Thaise identiteit, had een zeer gemengde oorsprong, meer nog dan de bevolking in het algemeen. De eerste koning van de Chakri dynastie, Rama I, had een Mon vader en een Chinese moeder. Wijlen koning Bhumibol was half Chinees en voor een deel Laotiaans. Overigens geldt zoiets voor heel veel monarchieën.
Bevolkingscijfers van Bangkok, etnische groep en jaar
| Etnische groep | 1782 | 1851 | 1910 | |
| Thai | 20.000 | 75.000 | 240.000 | |
| Chinees | 25.000 | 150.000 | 400.000 | |
| Mon | 8.000 | 15.000 | 30.000 | |
| Lao | 6.000 | 18.000 | 30.000 | |
| Maleis | 5.000 | 15.000 | 32.000 | |
| Cham | 3.000 | 8.000 | 12.000 | |
| Perzen | 3.000 | 4.000 | 8.000 | |
| Arab. | 1.000 | 2.000 | 3.000 | |
| Indiërs | 3.000 | 15.000 | ||
| Indonesiërs | 1.000 | 5.000 | ||
| Portugees | 2.000 | 3.000 | 6.000 | |
| Cambodj. | 2.000 | 6.000 | 10.000 | |
| Vietnamees | 7.000 | |||
| Westers | 2.000 | |||
| Totaal | 75.000 | 300.000 | 800.000 | |
De ruimtelijke ordening van de bevolkingsgroepen in de stad Bangkok
In 1782 werd de hoofdstad van Siam verplaatst van Thonburi naar Bangkok. Daarvoor moest een grote gemeenschap van Chinezen wijken. Daarna zouden binnen de stadswallen voornamelijk de echte Thais wonen, en wel met name de koninklijke en adellijke groeperingen, in tientallen kleinere en grotere paleizen, afgewisseld met kleinere gemeenschappen van bedienden.
De grote groepen niet-Thais woonden buiten de stadswallen, vooral langs de oevers van de Chao Phraya. Het waren ambachtslieden, arbeiders en handelaren. Ze bestuurden zichzelf in een systeem dat aan de vroegere verzuiling van Nederland doet denken. De adel zag het belang van deze groepen mensen in en had er een goede band mee.
Het was de verdienste van koning Chulalongkorn (r. 1868-1910), die de slavernij en horigheid afschafte, het heilige centrum van Bangkok opende voor alle bevolkingsgroepen en zelf een nieuw paleis betrok in de buitenwijken van Bangkok, om zo de integratie van alle etnische groepen in gang te zetten.
De integratie van de verschillende bevolkingsgroepen in de 20e eeuw
De integratie van die grote verscheidenheid van groepen in de Siamese samenleving was een geleidelijk proces dat met vallen en opstaan rond 1950 was voltooid. Hun afkomst werd ondergeschikt gemaakt aan hun nieuwe identiteit die zich liet zien in het aannemen van nieuwe namen, taal en godsdienst. Al die groepen die honderd jaar daarvoor zichzelf nog Chinees of Laotiaans noemden waren nu trotse Thais, al zijn ze hun wortels niet geheel vergeten.
Bron: Edward van Roy, Siamese Melting Pot, Ethnic Minorities in the Making of Bangkok, Silkworm Books, 2017
Over deze blogger
-
Geboren in 1944 in Delfzijl als zoon van een eenvoudige winkelier. Gestudeerd in Groningen en Curaçao. Drie jaar als arts gewerkt in Tanzania, daarna als huisarts in Vlaardingen. Een paar jaar vóór mijn pensioen getrouwd met een Thaise dame, we kregen een zoon die drie talen goed spreekt.
Bijna 20 jaar in Thailand gewoond, eerst in Chiang Kham (provincie Phayao) daarna in Chiang Mai waar ik graag allerhande Thai lastigviel met allerlei vragen. Volgde het Thaise buitenschoolse onderwijs waarna een diploma lagere school en drie jaar middelbare school. Deed veel vrijwilligerswerk. Geïnteresseerd in de Thaise taal, geschiedenis en cultuur. Woon nu alweer 5 jaar in Nederland samen met mijn zoon en vaak met zijn Thaise vriendin.
Lees hier de laatste artikelen
Geschiedenis19 december 2024Op zijn verjaardag in 1995 gaf koning Bhumibol aan dat alle mannen een gratis sterilisatie konden ondergaan
Geschiedenis14 december 2024Hoe een Nederlandse krant schreef over de studentenopstand van 14 oktober 1973
Geschiedenis12 december 2024Hoe schreef de Nederlandse pers in 1960 over de geschiedenis en de huidige situatie in Thailand
Cultuur17 november 2024Schemering op de waterweg
Beste Tino,
Opmerkelijk het enorme verschil in telling tussen 1822 en 1835 en opnieuw aan begin van de 20ste eeuw.
Het zijn en blijven schattingen, en geen echte tellingen, beste Peter. Moeilijk na te gaan waaraan ze deze getallen ontnemen. Kijk alleen naar de trend en de verschillen tussen de etnische groepen en niet naar de absolute getallen….Ik trek alleen de redelijk vaste conclusie dat de etnische Thais in de minderheid waren.
De Thaise koningen waren ook niet direct 100 % ‘etnische Thais’. Zeker in de 19e eeuw hadden de koningen een soort verbond met al die etnische niet-Thais. Ze waren heel vaak soldaten en natuurlijk arbeiders voor de koningen.
Boeiende statistiek Tino, toont de dominantie van de Chinees in Thailand helder aan in aantallen althans, zeker begin vorige eeuw. Waar ik nieuwsgierig naar ben, hoe vertaalt zich dat naar 2018. Bangkok is het centrum van de macht, het grote geld, kennis en invloed, in hoeverre strekt de dominantie van de Chinese background zich uit op het genoemde voorgaande en daarnaast op heel Thailand. Normaal gesproken zijn kennis, geld en invloed dominante factoren in de machtspositie. Zelf vermoed ik , dat de Chinese community , ook al zullen velen een Thais paspoort hebben hun roots niet vergeten zijn en een grote dominante rol in de Thaise samenleving tot stand gebracht hebben.
Moeilijk te zeggen. We weten dat mensen met een Chinese achtergrond overheersen in de politiek en het bedrijfsleven. Maar hoeveel Chinees zijn ze nog?