De Ramakien: het Thaise nationale epos met indiase wortels

Hanuman (aapgod) vechtend tegen Thotsakan (reus).

De Ramakien, de Thaise versie van het Indiase Ramayana-epos dat meer dan 2.000 jaar geleden, volgens de overlevering uit het Sanskriet werd neergeschreven door de dichter Valmiki, vertelt het tijdloze en universele verhaal over de confrontatie tussen goed en kwaad.

Het verhaal is ergens in de zevende of achtste eeuw vanuit India overgewaaid naar de Khmer en het staat vast dat al in de dertiende eeuw fragmenten van de Ramayana in de gewezen Khmer-vazalstaat Sukhothai bekend waren. En lang niet alleen daar want dit verhaal over vertrouwen, eer, trots en vergiffenis maar ook over menselijke zwakte en falen sloeg in heel Zuidoost Azië aan en kent tal van lokale varianten.

Het tot de verbeelding sprekende epos raakte in de volgende eeuwen innig verweven met de Thaise geschiedenis en cultuur. En het is zeker geen toeval dat Ayutthaya werd vernoemd naar het fictieve koninkrijk Ayodhya uit het verhaal. Deze legende heeft ook diepe sporen in de populaire cultuur nagelaten. Zo wil de Thaise folklore dat de Ramakien magisch potentieel heeft. Iedereen die de tekst zeven dagen en zeven nachten leest is in staat om drie dagen en drie nachten regen van de hemel af te smeken.

De lange leesduur hoeft ons niet écht te verwonderen want we weten als een vaststaand feit dat het reciteren van de integrale Reamker, de Cambodjaanse versie van de Ramakien, gemiddeld meer dan 50 uur in beslag neemt. Moderne edities van de Ramakien beslaan gemiddeld meer dan 3.000 bladzijden… Het volksgeloof wil ook dat het volstaat om slechts één vers van de Ramakien te lezen om een mannelijke opvolger te krijgen, terwijl arme lezers rijkdom zullen vergaren en zij die geestelijk afdwaalden, zullen gereinigd worden..

Sinds de installatie van de Chakri-dynastie in 1782 vereenzelvigt iedere Siamese en Thaise koning zich met de held Rama door deze naam aan te nemen. De enige bekende complete versie van de Ramakien werd overigens onder de supervisie van koning Rama tussen 1797 en 1807 neergepend. Het was ook aan deze vorst te danken dat het epos in Wat Phra Kaew, de tempel van de Smaragden Boeddha, het spirituele centrum van het land, wordt  afgebeeld in 178 adembenemende muurschilderingen. Rama II bewerkte het verhaal dan weer voor opvoering in de Khon-drama’s.

Hanuman de Witte Aap. Ramakian (Ramayana) muurschilderingen in de Tempel van de Smaragdgroene Boeddha in Bangkok.

Phra Ram -in de Indische versie Rama, een incarnatie van de Hindoegod Vishnu- is in de Ramakien een incarnatie van de Boeddha en het toonbeeld van de deugdzame held. Hij is de zoon van koning Tosarot en troonopvolger van het koninkrijk Ayodhya. Hem wacht een mooie toekomst maar hij wordt echter het slachtoffer van de lage intriges van z’n jaloerse stiefmoeder. Door haar toedoen wordt Phra Ram voor veertien jaar verbannen uit het koninkrijk. Hij vertrekt in het gezelschap van zijn vrouw, de wondermooie Naang Sida (Sita, in feite de incarnatie van de godin Lakshmi) en van zijn trouwe broer Lakshman. Ze proberen een bestaan voor zichzelf op te bouwen in het magische Himapan-woud maar dan wordt Naang Sida ontvoerd door de snode Tosakan, de demonenkoning met tien gezichten en twintig armen van Longka (Sri Lanka). Hij neemt haar mee naar z’n eiland en hoopt met haar te trouwen.

Badende Naang Sida

De broers gaan hen achterna en botsten onderweg op Hanuman, de Witte Aapgod die aanbiedt hen te helpen. Met de hulp van Hanuman slagen de broers erin de steun te krijgen van Sukrip en Chompupan, twee apenkoningen die over een machtig leger beschikken en samen met de broers optrekken tegen Longka. Ze bouwen vanop het strand een stenen weg door de zee en belegeren Longka waarbij er heroïsche gevechten worden gestreden tegen de demonen van Tosakan. De demonen lijden nederlaag na nederlaag en als uiteindelijk alle kampioenen van de demonenkoning in het zand hebben gebeten kan Tosakan niet anders dan het finale tweegevecht aan te gaan met Phra Ram. Een duel dat eindigt in de dood van Tosakan. Phra Ram kroont zijn bondgenoot Piphek, de verbannen broer van Tosakan tot koning van Longka en keert daarna met Naang Sida terug naar Ayodhya om er de troon te bestijgen. Eind goed, al goed…