De klok horen luiden en weten waar de klepel hangt

Reizend door Thailand bezoek je ongetwijfeld ook Boeddhistische tempels. Op de toegangsroute naar een tempel kom je meestal wel een aantal klokken tegen waarbij de klepel ontbreekt. Het luiden van de klokken kan geschieden door er met een houten stok tegen te slaan, maar veelal ook middels een ronde houten balk die aan twee punten horizontaal is opgehangen. Met een touw kan de balk in beweging worden gebracht en de klok aan de buitenzijde aanslaan. Een gebruik dat bij Boeddhistische tempels wordt toegepast en zelden bij kerken.

Waar in Europa de klokken klonken om het woord Gods te verspreiden, zo deden tempelklokken dat eeuwenlang in China om mensen te herinneren aan de weg naar de Boeddha. Het geluid van de klok drong tot in de verste hel door en bracht in alle werelden verlichting en verlossing. De tempelklokken in Thailand trachten je eveneens het rechte pad naar Boeddha te wijzen.

In België en Nederland koesteren we het klokkenspel, beiaard of carillon al heel wat jaren maar het moet gezegd zijn de bakermat van klokken en bellen ligt in China. Vondsten zoals een grote klok zonder klepel en kleinere klokjes met losse hamers uit het begin van de Shang Dynastie (1530 -1030 voor Christus) vormen het onomstotelijke bewijs.

Veruit de grootste verzameling muziekinstrumenten, met als hoogtepunt daarbij niet minder dan 65 klokken, werd in 1976 in Centraal China in de provincie Hubei aangetroffen in de tombe van Zeng Hou Yi (markies Yi van Zeng ca. 433 v.Chr.)

Zuidoost-Azië

In het begin van onze jaartelling is het klokkengieten vanuit China ook naar Noordoost Thailand overgewaaid. Rituele klokken zonder klepel bestemd voor tempels maar ook de niet te vergeten belangrijke functie: de boze geesten verdrijven.

In de 11^e eeuw verspreidde de kunst van klokken en bellen gieten zich eveneens naar het Khmer Rijk dat destijds Cambodja, Laos, Vietnam en een deel van het momentele Thailand omvatte. Fraai bewerkte klokken uit die periode zijn in Ankor Wat nog steeds de getuigen van het voormalige imposante Khmer Rijk.

In het Noordoosten van Thailand is in 1966 in de omgeving van Ban Chiang, gelegen in de provincie Udon Thani, een opmerkelijke brons sculptuur gevonden. De talrijke kleine bellen dateren uit het begin van onze jaartelling. Deze bellen hebben gewoonlijk een ellipsvormige doorsnede en bezitten, indien er al een ornament op voorkomt, eenvoudige lijnversieringen. Naar alle waarschijnlijkheid betreft het hier zogenaamde grafgiften, een wereldwijd gebruik om de overledene met belgerinkel naar het hiernamaals te begeleiden. Want ook hier moesten de boze geesten op ruime afstand worden gehouden. De archeologische site Ban Chiang is ontdekt door de Amerikaanse geoloog Steve Young. Afgaande op de eveneens gevonden grote hoeveelheid aardewerkpotten en onderzoeken die volgden bleek dat de archeologische vondsten dateren uit de periode 200 voor Christus tot 4420 voor Christus.

Religieuze aspecten

Aan klokken en bellen worden vaak bijzondere krachten toegedicht en dat verschijnsel is ook heden ten dage nog steeds waarneembaar. In de Westerse oudheid hadden klokjes en bellen bij de Grieken en Romeinen in de 12^e eeuw voor Christus al een bezwerende taak. In die tijd maakte het paard een functiewisseling door van strijdwagen tot rijdier. Belletjes werden aan het paardentuig toegevoegd, niet ter versiering maar ter bescherming van het paard tegen donder en bliksem. Ook tegenwoordig zie je dit nog en zelfs bij schapen en koeien. Heb het heilige vermoeden dat menige eigenaar de betekenis geheel is ontgaan.

Belletjes bevestigd aan de kleding was en is soms nog in gebruik bij begrafenissen om de steeds terugkerende boze geesten te verdrijven, iets dat in Thailand nog in gebruik is. Daar hebben de belletjes echter plaats gemaakt voor harde knallen maar met dezelfde intentie. En wat te denken van de windklokjes en kleine metalen plaatjes onder luifels. Wellicht denkt men in de moderne tijd aan versiering of het prettige geluid maar de werkelijke achtergrond vormden ook daar de boze geesten.

De religieuze verschillen tussen Azië en Europa zijn voor wat betreft het gebruik van klokken en bellen minder groot dan wij wellicht denken. Het wijden van klokken is een ritueel dat in Europa sinds de Middeleeuwen in gebruik is. Na het gebed om de boze geesten te verdrijven worden de klokken gewassen met wijwater, vervolgens gezalfd met olie en tenslotte bewierookt. Over klokken en bellen valt veel te verhalen en wellicht doen we dat binnenkort nog wel eens.